هنوز یک هفته از بازگرداندن مجدد طرح نمایندگان برای مجازات سوءاستفاده کنندگان از عناوین علمی بهدستور کار مجلس نگذشته بود که رییسجمهور، حکم به معاون اولی «محمدرضا رحیمی» معاون پارلمانی خود داد. رحیمی که سابقه نمایندگی سه دوره مجلس را در کارنامه خود دارد، علاوه بر سمت استانداری و فعالیت در قوه قضاییه در مجلس هفتم، سکاندار بازوی نظارتی مجلس یعنی دیوان محاسبات کشور بود، اما همکاری خود با نمايندگان مجلس هشتم را با چالشها و حاشيههايي آغاز كرد كه حرف و حديث پيرامون آن همچنان ادامه دارد. مهمترین نقطه چالشبرانگیز و نزاع نمایندگان با رحیمی به موضوع مدرک تحصیلی وی باز میگردد؛ مسئلهای که با تحقیق و تفحص مجلس هفتم از آموزش عالی کشور و بهخصوص دانشگاه آزاد اسلامی آغاز شد و نمایندگان اصولگرای تحولخواه هشتم از نتایج آن برای استیضاح «علی کردان» وزیر اسبق کشور و مقابله با رحیمی بهره بردند. به همینخاطر است که برخی علت تیرگی روابط رحیمی با برخی مجلسنشینان را همین مسئله دانسته و بر این باورند که بررسی مدرک رحیمی حتی پیش از کردان در دستور کار این دسته از نمایندگان قرار داشته است.
مرداد ماه پارسال و پس از آنکه مجلس هشتم به کردان رأی
اعتماد داد، زمزمه جعلی بودن مدرک دکترای وی از سوی نمایندگان و بهخصوص اصولگرایان تحولخواه یعنی طیف جمعیت ایثارگران، همفکران احمد توکلی و جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی که با یکدیگر یکی از اضلاع مثلث جبهه متحد اصولگرایی در انتخابات مجلس هشتم بودند، آغاز شد.
همان زمان و وقتیکه هنوز مسئله کردان در کشاکش تأییدیه و تکذیبیههای دستگاههای مختلف و مرتبط قرار داشت، رحیمی در گفتوگویی با خبرنگاران از پاسخگویی به هرگونه سؤالی راجع به مدرک تحصیلی خود، تبری جست و در پاسخ به اینکه نمایندگان درباره اینکه وی مدرک خود را از کدام دانشگاه اخذ کرده سؤالاتی دارند، اعلام کرد:« آنها (نمایندگان) نزد قاضی بروند و مدارکشان را بیاورند؛ من هم آنچه دارم میآورم و ارایه میکنم.» البته رحیمی هیچگاه بهطور مشخص از اینکه مدرک تحصیلی خود را از چه دانشگاهی اخذ کرده، سخن نگفت، بلکه حتی وقتی معاونت پارلمانی رییسجمهور را به عهده گرفت، در پاسخ به نامه بخش اداری مالی نهاد ریاستجمهوری مبنی بر ارایه مدرک تحصیلیاش برای دریافت حقوق، از ارایه مدارک خود امتناع و اعلام کرده بود: «قصد دارم در رياستجمهوري در مدتي كه توفيق خدمت دارم، حقوق و پاداشی اخذ ننمايم.»
اگرچه تهدیدات رحیمی علیه نمایندگان بیپاسخ هم نماند و درست چند روز بعد «علیرضا زاکانی» نماینده تهران و رییس هیئت تحقیق و تفحص مجلس هفتم از آموزش عالی کشور، در پاسخ به رحیمی، او را به داشتن مدرک جعلی همچون کردان متهم و اعلام کرد که مدرک دکترای رحیمی هم مانند کردان جعلی و افتخاری است و لذا «قل» دوم مدرک کردان است.
کمیتهای با نتیجه نامعلوم
در کش و قوس جنگ لفظی و رسانهای بین دولت و مجلس بر سر مدرک تحصیلی کردان و رحیمی، اینبار رییسجمهور بود که برای ابهامزدایی از مردانش پیشدستی و دستوری به وزیر وقت علوم، تحقیقات و فنآوری صادر کرد و از او خواست که مدارک تحصیلی مدیران و مسئولان دولت نهم از نظر چگونگی ادامه تحصیل، اخذ مدرک و استفاده از بورس تحصیلی در داخل و خارج بدون رعایت ضوابط آموزشی بررسی کند.
وزرات علوم نیز در پیگیری این دستور از معاونت نیروی انسانی ریاستجمهوری خواست تا فهرست مدیران کل و سایر مسئولان دولت نهم و حتی دولتهای قبل را به این وزارتخانه ارایه کنند تا تحقیق درباره آنها آغاز شود.
پيرو اين دستور، وزارت علوم کمیته سه نفرهای که هیچگاه اسامی اعضای آن افشا نشد را مسئول این کارکرد که پس از یک سال فعالیت در زمینه مدرک تحصیلی مدیران دولتی، حال از ارایه نتایج آن امتناع و آن را موکول به نظر وزیر جدید علوم کرده است. هاشم داداشپور، مدیرکل روابط عمومی وزارت علوم تحقیقات و فنآوری، با بیان اینکه این کمیته در طی یک سال تحقیق درباره مدارک مدیران دولتی به نتایج خوبی دست یافته است، به خبرنگار ما گفت که با توجه به تغییر وزیر علوم در دولت دهم، انتشار نتایج بررسیهای این کمیته به نظر وزیر جدید بستگی دارد و لذا تا چند ماه آینده جزییات این بررسیها منتشر نخواهد شد.
سؤال بیپاسخ
پس از استیضاح کردان بهخاطر ارایه مدرک جعلی به مجلس و سعی در فریب نمایندگان در ارایه آن، «عوض حیدرپور» نماینده اصولگرای مجلس، سال گذشته در قالب یک سؤال تلاش کرد تا موضوع مدرک رحیمی را از طریق ابزارهای نظارتی مجلس پیگیری کند. اگرچه هیئترییسه مجلس در ابتدا این سؤال را غیرقانونی و غیرقابل طرح در مجلس دانست، اما اصرار نمایندگان موجب شد تا کمیسیون آموزش و تحقیقات موظف به پیگیری این سؤال در مجلس شود.
شاید مخالفت اولیه هیئترییسه مجلس با طرح این سؤال ریشه در روابط حسنه و فوق حسنه رحیمی با برخی اعضای هیئترییسه و بهخصوص نایب رییس دوم آن داشته باشد، اما حال با گذشت ماهها از طرح این سؤال و عدم اقناع نماینده سؤال کننده از پاسخهای وزارت علوم، طبق روال جدید قانونی مجلس این سؤال باید در صحن مجلس مطرح و این بار نمایندگان با رأی خود راجع به مدرک رحیمی اظهارنظر کنند.
البته اين سؤال در نوبت طرح در صحن مجلس قرار نگرفته است اما عوض حیدرپور در اینباره به خبرنگار ما گفت که با توجه به اینکه رحیمی معاون اول رییسجمهور شده، تلاش خواهد کرد تا هر چه سریعتر سؤالش به صحن مجلس بیاید.
دکتر(!) رحیمی و کتابچه محرمانه نمایندگان
اقدام دیگری که نمایندگان اصولگرا طی یک سال گذشته علیه رحیمی انجام دادند، تذکری بود که «الیاس نادران» سال پیش در صحن مجلس مطرح و اعلام کرد که با وجود ابهاماتی که نمایندگان درباره مدرک تحصیلی رحیمی دارند، وی خود را دارای مدرک دکترای حقوق معرفی کرده است. ماجرا از این قرار بود که معاونت پارلمانی رییسجمهور برای تسهیل ارتباطگیری نمایندگان با ارگانهای دولتی و نهادهای حاکمیتی، کتابچه محرمانهای حاوی اطلاعات مربوط به هر سازمان را منتشر و در صفحات پایانی آن نیز اقدام به معرفی معاونان پارلمانی هر یک از این نهادها کرده بود.
درصدر این معاونان، عنوان «دکتر محمدرضا رحیمی» دیده میشد که همین مسئله اعتراض و تذکر نادران را برانگیخته بود. اگرچه آن زمان لاریجانی رییس مجلس به نادران قول مساعد پیگیری داد اما نتیجه این بررسیها هرگز اعلام و رسانهای نشد.
تهدید؛ اینبار خبرنگاران
پس از این جریانات، رحیمی برای کاهش تنشها با نمایندگان، کمتر در مجلس حاضر میشد که این مسئله بارها با انتقادات و تذکرات نمایندگان روبهرو شد. پس از آن بود که رحیمی بههمراه رییسجمهور برای تقدیم لایحه بودجه سال هشتادوهشت در انظار نمایندگان و خبرنگاران پارلمانی ظاهر شد؛ اما این دیدار نیز پایان خوشی برای او نداشت؛ چون خبرنگاران او را احاطه و جویای مدرک تحصیلی وی شدند. رحیمی در واکنش به این سؤالات، پس از آنکه سؤال حیدرپور درباره مدرکش را غیرقانونی خواند، خطاب به خبرنگاران گفت: «مگر همه مشکل مملکت مدرک من است که اینقدر به آن میپردازید؟» در همین رابطه یکی از خبرنگاران که جویای مدرک تحصیلی رحیمی بود از سوی معاونت رسانهای ریاست جمهوری تهدید به اخراج شد که این مسئله پس از چند ماه به واقعیت انجامید. این واکنش تند معاون پارلمانی رییسجمهور، شاید به این خاطر بود که وی میدانست نمایندگان برای مقابله با سوءاستفادهکنندگان از عناوین علمی طرحی یک فوریتی را تهیه کردهاند.
مدرک رحیمی چیست؟
اگرچه هنوز هيچ كس از محل صدور مدرك دكتراي حقوق رحيمي خبر ندارد، اما برخي ميگويند كه رحیمی اعلام كرده كه دارای مدرک تحصیلی دکترای حقوق از دانشگاه آکسفورد است؛ یعنی همان دانشگاهی که کردان مدرک جعلی دکترای افتخاری خود را به آن منتسب کرده بود.
مدرک لیسانس حقوق وی از دانشگاه تهران مورد تأیید همه است، اما برخی نمایندگان راجع به مدرک کارشناسی ارشد و بسیاری از نمایندگان راجع به مدرک دکترای او سؤال دارند.
براساس سند موجود در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، رحیمی مدرک فوق لیسانس خود را در رشته جامعهشناسی در سال 1379 از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز دریافت کرده است؛ «بازتاب ساختارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران در گلستان و بوستان سعدی» عنوان پایاننامه اوست و «غلامعباس توسلی» استاد راهنمای وی بوده است.
«سیدکاظم موسوی» سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در اینباره به خبرنگار پنجره گفت: «بررسیهای این کمیسیون نشان میدهد که رحیمی مدرک فوق لیسانس خود در رشته جامعه شناسی را از دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز دریافت کرده است و از نظر ما مشکلی در این خصوص وجود ندارد. وی در پاسخ به این سؤال که مدرک دکترای رحیمی از سوی کدامیک از دانشگاههای داخلی و یا خارجی صادر شده است، از آن اظهار بیاطلاعی کرد و گفت: «تا آنجا که به یاد دارم بررسیهای کمیسیون آموزش و تحقیقات نشان میدهد که رحیمی مشکلی در رابطه با مدرک تحصیلی خود ندارد و مدارک علمی وی صحیح است.» البته آقای موسوی هیچ اشاره ای نکرد که کمیسیون آموزش مجلس در چه زمانی این رسیدگی را انجام داده است و چه کسی متصدی بررسی مدرک دکترای آقای رحیمی بوده است. آن چه ما از آن مطلعیم خلاف نظر آقای موسوی را ثابت می نماید.
طرحی برای سوءاستفاده کنندگان
این طرح پس از حدود هشت ماه بررسی کارشناسی، یک هفته پیش از معاون اولی رحیمی به صحن مجلس آمد تا نمایندگان برای کسانی که از القاب دکتر و مهندس به صورت جعلی استفاده میکنند مجازات در نظر بگیرند، اما این طرح که نمایندگان بر فوریت آن اصرار داشتند با لابیها و رایزنیها ناکام ماند و از دستور کار مجلس خارج شد. اما این همه ماجرا نبود و تذکر مجدد نادران درباره مدرک تحصیلی رحیمی، نمایندگان را بهخود آورد تا آنها بار دیگر طرح خود را به دستور کار مجلس باز گردانند.
تذکر نادران با ارایه دو سند درباره نحوه اخذ مدرک توسط رحیمی همراه بود که بر اساس آن میتوان ثابت کرد رحیمی دارای مدرک دکترا از آکسفورد نیست و مانند مدرک کردان جعلی است. بهگفته نادران مؤسسهای تحت عنوان «زبانسرا» در تاریخ 78.6.20 طی نامهای به محمدرضا رحیمی «یادبود نفیس آکسفورد» اهدا کرده است.
نادران همچنین از طریق سایت الف که در ماجرای کردان نیز تقلبی بودن مدرک کردان را رو کرد و به همین خاطر فیلتر شد، دستخطی منتشر کرد که ثابت میکرد رحیمی خودش از این مؤسسه خواسته چنین عنوانی به وی اهدا شود. نادران یادآور شد: «در صدر و ذیل نامه دستخطی وجود دارد که در آن گیرنده نامه اعلام میکند عنوان نامه از مشاور قوه قضاییه به استاندار سابق کردستان تغییر کند؛ ضمن اینکه به آن عبارت (این مؤسسه معمولا هدیه خود را به رؤسای جمهور کشورها تقدیم میکند و به پاس خدمات ارزشمند شما در استان کردستان) افزوده شود.» نادران البته به داستان دوران ریاست رحیمی بر دانشکده حقوق دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز هم اشارهای داشت و اعلام کرد که رحیمی پای امضاهایش به عنوان رییس دانشکده حقوق مینوشته «دکتر رحیمی» یعنی وی چهار سال بعد از گرفتن این مدرک جعلی خود را دکتر مینامیده و زیر نامهها را نیز با این عنوان امضا میکرده است. حال این سؤال مطرح میشود که با توجه به اینکه رحیمی مدرک فوق لیسانس خود را در سال 1379 دریافت کرده، چگونه توانسته است در سال هفتادوهشت مدرک دکترای افتخاری (در صورت صحت آن) از مؤسسه مزبور دریافت کند؟
بده بستان با دانشگاه آزاد
ریاست رحیمی بر دانشکده حقوق دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز نیز خود داستانی دارد. برخي نمايندگان ادوار گذشته مجلس روابط جاسبي با رحيمي در دوره نمايندگي رحيمي را خوب و صميمي و برخي ديگر از نمايندگان آن را عادي و در حد ساير نمايندگان ميدانند. البته به نظر ميرسد كه نظر آن دسته از نمايندگان كه رفاقت ديرينهاي را براي جاسبي و رحيمي در نظر ميگيرند، درستتر باشد؛ زيرا بعدها رحيمي رياست دانشكده حقوق واحد تهران مركزي اين دانشگاه را بر عهده گرفت كه در همان ايام كردان به دانشجويان اين دانشگاه حقوق درس ميداد.
ذکر ماجرای شکایت یکی از استادان این دانشکده از رحیمی که دادگاه آن در سال پیش برگزار شد، هم خالی از لطف نیست.
صادق سلیمی یکی از اعضای هیئت علمی این دانشکده به دادگاه شکایت برده بود که رحیمی در حین ریاستش بر دانشکده حقوق از وی خواسته بود تا به صورت غیرقانونی به یکی از دانشجویانی که به دلیل عدم رعایت انضباط کلاسی از او صفر دریافت کرده، نمره قبولی بدهد، اما استاد مربوطه از این کار امتناع کرده و لذا رحیمی در نامهای به مدیریت دانشگاه آزاد، این استاد را فاقد صلاحیت معرفی کرده بود.
آینده نمایندگان و معاون اول
اگرچه رحیمی وقتی معاون اولی احمدینژاد را بهعهده گرفت که نمایندگان برای سرکشی به حوزههای انتخابیهشان رفته بودند، اما این موضوع نافی پیگیریهای آنان در خصوص مدرک رحیمی پس از پایان تعطیلات تابستانی نمایندگان نخواهد بود و به همين خاطر تذکرات نمایندگان، پیگیری طرح سؤال حیدرپور در مجلس و یا حتی ارایه مستندات جدید درباره صحت و سقم مدارک تحصیلی رحیمی دور از انتظار نیست.
اگرچه رحیمی در اقدامی پیشدستانه پس از صدور حکم معاون اولی خود اعلام کرده است که مدرک تحصیلیاش مشکلی ندارد و در وقت مناسب به مطرح کنندگان اینگونه مباحث پاسخ خواهد داد. معاون اول رییسجمهور با انتقاد از نمایندگانی که موضوع مدرک وی را پیگیری میکنند، اظهار داشت: «آنها خودشان مقدماتی را فراهم و بر اساس آن مقدمه، تصمیماتی در خصوص افراد میگیرند و حرفهایی را مطرح میکنند که اهمیتی ندارد. فردی که سیسال در دستگاههای مختلف دارای تجربه و خدمت است، در حال حاضر دیگر درخصوص مدرک تحصیلی و اینکه چند کلاس سواد دارد از او سؤال نمیشود.»
رحیمی حتي نمایندگان را متهم کرد که مشکلاتشان با مدرک وی بهخاطر مشکلات دیگری است که با دولت دارند؛ زیرا افراد بسیاری هستند که با مدرک دکترا و تحصیلات عالی مورد قبول این افراد نیستند. وی افزود: «ما دنبال این هستیم که شب و روز بیشتر به مردم خدمت کنیم و اگر بخواهیم وقت خود را صرف پاسخگویی به این چنین مسایلی که هر روز مطرح میشود، بکنیم. دیگر وقتی برای خدمت به مردم باقی نمیماند و مشکل این افراد انصافا چنین حرفهایی نیست بلکه با موارد دیگری در دولت مشکل دارند.» البته رحیمی نگفت که مشکل نمایندگان با دولت چیست که به خاطر آن روی مدرک تحصیلی وی انگشت گذاشتهاند.
رحیمی به جعلی بودن مدرکش واقف است
البته این اظهارات رحیمی و طفره رفتنش از ارایه مدرک تحصیلی خود بیپاسخ نماند و احمد توکلی و الياس نادران نمايندگان تهران بار ديگر بر جعلي بودن مدرك او و پيگيري مسئله از طريق مراجع قضايي تأكيد كردند.
توكلي با تاکید بر اینکه «رحیمی به جعلی بودن مدرکش واقف است» در اينباره گفت: «رحیمی مدرکی قلابی و مشابه مدرک کردان دارد و از این عنوان جعلی در سمت رییس دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی نیز استفاده و حقوق هم دریافت کرده است.» وی گفت: «باید ثابت شود که رحیمی با استفاده از این عنوان از دیوان محاسبات کشور که زمانی ریاست آن را بر عهده داشته، حقوق گرفته یا خیر.» الياس نادران نيز با تأكيد بر اينكه مشكل رحيمي فقط مدرك تحصيلياش نيست، گفت: «مسئله رحيمي را از طريق مراجع قانوني پيگيري خواهيم كرد.»
بنابراين به نظر ميرسد كه در ماههاي آينده چالشهاي نمايندگان مجلس با رحيمي كه اكنون در كسوت معاون اول حاضر شده بر سر اين موضوع كه بالاخره مدرك معاون اول چيست، شدت يابد. لذا بايد منتظر بود تا هر دو طيف مستندات خود را ارايه كنند تا اينبار افكار عمومي و مراجع قضايي رأي نهايي را در اينباره صادر كنند.