روزگاری که مردم آنقدرها متمدن نشده بودند و عربده‌کش‌ها برای خودشان برو و بیایی داشتند، گنده‌لاتی در ده‌کوره‌ای با اراذلی که از دستش فراری بود، به چالش برخاست. مرد گنده‌لات به دوستانش گفته بود که اگر فلانی را پیش من بیاورید قول می‌دهم او را نزنم. وقتی موعد رویارویی فرارسید، مرد گنده‌لات با چاقویی که در دست داشت محکم به او ضربه‌ای زد و از ناحیه گردن زخمی‌اش کرد. وقتی به گنده‌لات اعتراض کردند که مگر نگفته بودی او را نمی‌زنم در پاسخی عجیب گفت: «گفته بودم او را «یواش» نمی‌زنم!»
حالا همین ماجرا در فضایی شبه‌مدرن برای فیلترینگ تلگرام رخ داده است. ماه‌هاست که بحث فیلترشدن این پیام‌رسان مطرح شده است در حالی که جناب رئیس‌جمهور از طرف وزیر ارتباطات قول داده بود که دست وزیر جوان روی دگمه فیلتر نخواهد رفت؛ اما در مقابل چشم میلیون‌ها ایرانی ناگهان ورق برگشت و با ماجراهای پیش‌آمده در زمستان 96، همگان پذیرفتند که بالاخره تلگرام فیلتر خواهد شد. درست در روزهایی که همه منتظر بودند وقتی از خواب برمی‌خیزند دیگر تلگرامی در دسترس نباشد، رئیس‌جمهور روحانی بازی را وارد فاز جدیدی می‌کند.
روز گذشته رئیس‌جمهور در پست اینستاگرامی بحث‌برانگیزی اعلام کرد: «رفع انحصار و کمک به تقویت پیام‌رسان‌های داخلی به‌معنای محدودسازی سایر شبکه‌های اجتماعی نیست. مردم می‌توانند در شبکه‌های مختلف اجتماعی فعالیت داشته باشند.»
این پست با اینکه بسیار کوتاه است اما پرسش‌های فراوانی در ذهن مردم ایجاد می‌کند. رئیس‌جمهور بنابر وظایف قانونی‌اش در جایگاه ریاست شورای عالی فضای مجازی، فردی را به سمت «دبیر شورای عالی فضای مجازی» معرفی می‌کند که وظیفه‌اش اعلام کارشناسی مواضع رسمی نظام در زمینه فضای مجازی است. فیروزآبادی که این سمت را با حکم روحانی برعهده دارد، پیش از این بارها اعلام کرده بود «ادامه فعالیت تلگرام به‌صلاح نیست و این پیام‌رسان خارجی دشمن بخش خصوصی محسوب می‌شود. تلگرام در حال بلعیدن اقتصاد کشور است؛ درواقع ایجاد ارز رمزگذاری در تلگرام جسارتی به فضای اقتصادی کشور است و این نگرانی را ایجاد کرده که به‌یک‌باره با معضلاتی همچون تضعیف پول ملی و خلق پولی که ناشی از تولید کالا و صادرات نیست مواجه شویم، پولی که در شبکه جابه‌جا می‌شود و هرچه در آن خرج می‌شود، معادل آن دارایی از کشور خارج می‌شود.» دبیر شورای عالی فضای مجازی گفته بود: «در شورا به این نتیجه رسیدیم که حتما باید پیام‌رسان بومی داشته باشیم.»
سوال این است که آیا پست اینستاگرامی روحانی که در تناقض آشکار با سخنان دبیر منصوب خود است، در راستای خروج کشور از انحصار پیام‌رسان‌های خارجی و تقویت پیام‌رسان‌های داخلی است؟ اگر تلگرام نباید باشد، چرا به‌یک‌باره اعلام می‌کنند هدف دولت محدودسازی پیام‌رسان‌ها نیست؟ و اگر ماندن تلگرام ایرادی ندارد، آن حرف‌های کارشناسی پیشین چه معنایی داشته؟ چرا دولتی که به ثبات افتخار می‌کند، هر روز یک حرفی از پشت درهای بسته‌اش بیرون می‌آید؟
اگر تلگرام فیلتر نشود بسیار روشن است که با وجود ضعف‌های موجود در پیام‌رسان‌های داخلی و بی‌اعتمادی به وجود آمده در جامعه، تعداد قابل‌توجهی از مردم به پیام‌رسان‌های داخلی رجوع نمی‌کنند. اگر بناست کشور از انحصار پیام‌رسان‌های خارجی درآید، چرا دولت در راستای تقویت پیام‌رسان‌های داخلی و ایجاد اعتماد اجتماعی اقدامی عملی نکرده؟ تا جایی که رهبر معظم انقلاب برای اعتمادبخشی به مردم، خود یک‌تنه وارد میدان شوند و فتوای حرمت دست‌اندازی به حریم خصوصی مردم را بدهند.
بسیار روشن است که پیام‌رسان‌های داخلی ضعف‌هایی اساسی و فنی دارند که یادآوری‌اش با وجودی که همه مردم آن را لمس کرده‌اند خالی از وجه است. این ضعف‌ها شاخ غول نیست که نتوان آن را شکست، اما بخش خصوصی در این زمینه توان و بنیه‌ای محدود دارد که دولت باید برای فراهم‌کردن بسترهای اولیه آن وارد میدان شود؛ اما گویی دولت به‌جای باز کردن این کلاف پیچیده، هر روز آن را پیچیده‌تر می‌کند.
به‌نظر می‌رسد نان دولت در این است که مردم را سرگرم مسائل حاشیه‌ای کند تا از امور اساسی که بنیان زندگی مردم است، غافل باشند والا پرواضح است که به‌جای خروج وزیر و معاون اول رئیس‌جمهوری از تلگرام برای تشویق مردم به کوچ‌کردن به پیام‌رسان‌های داخلی، باید خلاهای این پیام‌رسان‌ها فوری رفع و اعتمادسازی بین مردم ایجاد شود. هرچند این قید فوری کمی دیر شده است! دولت دست‌کم و در بدترین حالت ممکن، از دی‌ماه سال‌گذشته که ناآرامی‌های خیابانی رخ داد، به‌طور جدی فرصت داشت پیام‌رسان‌های داخلی را به هر شکل ممکن تقویت کند؛ اما متاسفانه در کمال ناباوری این اتفاق آن‌طور که بایسته است، نیفتاده و پیام‌رسان‌ها هنوز همه نیازهای اولیه را نتوانسته‌اند تامین کنند و کاربران با مشکلاتی جدی در آن مواجهند.
آیا دولت می‌خواهد تلگرام را فیلتر کند؟ در این صورت با ضعف‌های پیام‌رسان‌های داخلی چه باید کرد؟ آیا دولت نمی‌خواهد تلگرام را فیلتر کند؟ در این صورت با ضعف‌های پیام‌رسان‌های داخلی جز تعداد کمی از کاربران، چه کسی به آنها رجوع خواهد کرد؟ در هر دو صورت مثل روز روشن است که تقویت همه‌جانبه پیام‌رسان‌های داخلی از واجب‌ترین امور است، در حالی که دولت به‌جای توجه فنی به آنها، بازی را سیاسی‌تر کرده و اعلام می‌کند تلگرام را فیلتر نخواهد کرد. خدا را چه دیدید، شاید دولت نمی‌خواهد تلگرام را «یواش» فیلتر کند!
منبع: فرهیختگان