سخنرانی دیروز رهبر انقلاب را می‌توان یکی از مهم‌ترین و تاریخی‌ترین بیانات ایشان دانست. بیاناتی که اگرچه شروعش با تجلیل از مقام معلمی و تبیین جایگاه با اهمیت این شغل و توصیه‌ها و مطالباتی درباره‌ی نظام تعلیم و تربیت بود، اما فرازهای پایانی آن، تحلیلی بود جامع از منطق سیاست جمهوری اسلامی در مواجهه با اقدام اخیر رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر خروج از برجام، و همین‌طور وظایف اروپا نسبت به آن.
 
تضمین‌هایی که گرفته نشد
سه سال پیش، در بحبوحه‌ی مذاکرات ایران و ۱+۵ که منتهی به متن موسوم به برجام شد، رهبر انقلاب در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور، با «تایید مشروط» برجام، با اشاره به این موضوع که «محصول مذاکرات که در قالب برجام شکل گرفته است دچار نقاط ابهام و ضعف‌های ساختاری و موارد متعددی است که در صورت فقدان مراقبت دقیق و لحظه به لحظه، می‌تواند به خسارت‌های بزرگی برای حال و آینده‌ی کشور منتهی شود.»(۱۳۹۴/۰۷/۲۹) چنین تاکید کردند که: «از آنجا که پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه‌ی اقتصادی و مالی صورت گرفته است و اجرایی‌شدن آن در برجام به بعد از اقدام‌های ایران موکول گردیده، لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلف طرف‌های مقابل، تدارک شود، که از جمله‌ی آن اعلام کتبی رئیس‌جمهور آمریکــا و اتحادیه‌ی اروپا مبنی بر لغو تحریم‌ها است. در اعلام اتحادیه‌ی اروپا و رئیس‌جمهور آمریکا باید تصریح شود که این تحریم‌ها به‌کلی برداشته شده است. هرگونه اظهاری مبنی بر این‌که ساختار تحریم‌ها باقی خواهد ماند، به منزله‌ی نقض برجام است.»(۱۳۹۴/۰۷/۲۹)

این «تضمین‌های قوی و کافی»، و «اعلام کتبی» اما متاسفانه از مقامات آمریکایی و اروپایی گرفته نشد و نتیجه آن شد که رئیس‌جمهور جدید آمریکا، برخلاف همه‌ی قواعد و قوانین حقوقی و بین‌المللی، سه‌شنبه شب (به وقت ایران) از آن خارج شد و دستور بازگشت تحریم‌های یک‌جانبه‌ علیه ایران را صادر کرد.
 
شرط رهبر انقلاب برای تداوم کار با اروپایی‌ها
اما از چند ماه پیش، با محتمل دانستن خروج آمریکا از برجام، خطی در فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور راه افتاد که برجام را می‌توان بدون آمریکا، و با تداوم آن به‌وسیله‌ی سه کشور اروپایی هم ادامه داد و از منافع آن بهره‌مند شد. رهبر انقلاب اما روز گذشته، در تحلیل این موضوع، با تاکید بر بی‌اعتمادی نسبت به مقامات اروپایی چنین فرمودند: «گفته می‌شود که برجام را می‌خواهیم با این سه کشور اروپایی ادامه بدهیم؛ من به این سه کشور هم اعتماد ندارم. من می‌گویم به اینها هم اعتماد نکنید؛ [اگر] می‌خواهید قرارداد بگذارید، تضمین به دست بیاورید -تضمین واقعی، تضمین عملی- وَالّا فردا اینها هم همان کاری را خواهند کرد که آمریکا کرد، [امّا] به یک شیوه‌ی دیگر. روش‌های سیاسی و دیپلماسی، روش‌های ویژه‌ای است؛ گاهی لبخند می‌زنند و در حال لبخند، خنجر را تا دسته در سینه‌ی انسان فرو می‌کنند؛ دیپلماسی این است دیگر؛ با اخلاق خوش، با تعریف و تمجید که «بله شما خیلی خوبید، شما آقایید، ما می‌دانیم شما قرارداد را به هم نمی‌زنید»، اگر چنانچه توانستید تضمین از آنها بگیرید به‌طوری که بشود اعتماد کرد، خب اشکالی ندارد، حرکت‌تان را ادامه بدهید؛ اگر نتوانید چنین تضمین قطعی‌ای را بگیرید -که بنده هم بسیار بعید می‌دانم که بتوانید تضمین بگیرید- آن‌وقت دیگر نمی‌شود این‌جوری حرکت کرد و این‌جوری ادامه داد.»(۱۳۹۷/۰۲/۱۹)
 
گفت‌وگو برای داد و ستد نیست، برای گرفتن تضمین‌های واقعی است
در این میان باید توجه داشت که منظور رهبر انقلاب از تداوم کار با اروپائیان، نه به معنای شروع دوباره‌ی مذاکرات(به معنای بده‌بستان، و دادوستد) درباره‌ی موضوع هسته‌ای برای پذیرش شروط جدید، یا مذاکره بر سر مسائل مهم‌تری چون مباحث منطقه‌ای و توان موشکی ایران (آنچنان‌که تا به حال، چندین بار مقامات اروپایی و برخی از سیاسیون داخلی آن را تکرار کرده‌اند) است، بلکه صرفا برای گرفتن «تضمین‌های واقعی و عملی» در جهت کسب منافع ملی ایران است و بس. گرچه اروپایی‌ها در همین یک سال گذشته نشان داده‌اند بر خلاف ادعاهای خود، در همه‌ی ماجراهای مرتبط با ایران، کاملا هم‌سو و هم‌آهنگ با مقامات آمریکایی بوده و از آنها پیروی کرده‌اند.

حال، تجربه‌ی برجام و تجربه‌ی خباثت‌ها و بدعهدهای آمریکا و اروپایی‌ها در دو سه سال گذشته، در مقابل چشم مسئولین قرار دارد. روزها و هفته‌های آینده نیز "آزمون عزت" مسئولین کشور است. «مسئله بسیار حسّاس است. امروز مسئولین کشور در معرض یک آزمون بزرگ‌اند؛ آیا حفظِ عزّت و اقتدارِ این ملّت عزیز را خواهند کرد یا نه؟ باید عزّت این ملّت تامین بشود، منافع ملّت باید تامین بشود به معنای واقعی کلمه.»(۱۳۹۷/۰۲/۱۹) باید بخاطر داشت «ملت‌ها آن وقتی گرفتار می‌شوند که عزت نفس خودشان را از دست بدهند؛ آن وقتی به‌رایگان نوکری دیگران را قبول می‌کنند که ارزش خودشان را فراموش کنند.»(۱۳۹۰/۱۲/۰۳) برعکس، «آن ملتی به عزت و سربلندی دست پیدا می‌کند که با شجاعت وارد میدان بشود، کار را تعقیب کند و هزینه‌های آن را هم با رشادت تمام بپردازد.»(۱۳۸۷/۰۲/۱۱) آیا مسئولین کشور، سربلند از این آزمون درخواهند آمد؟