امیر باجوری مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان؛ در خصوص سلول درمانی در استئوآرتریت، اظهار کرد: استئوآرتریت یا استئوآرتروز شایع‌ترین بیماری مفصلی و معمول‌ترین فرم آرتریت (التهاب مفصل) است که بیش از نیمی از جمعیت بالای 60 سال را درگیر کرده است و سبب میزان بالایی از ناتوانی می‌شود؛ استئوآرتریت بیماری مفاصل محوری و محیطی است و با تخریب و از دست رفتن پیشرونده غضروف مفصلی و تغییرات استخوان در حاشیه مفاصل و در ناحیه تحت غضروفی مشخص می‌شود.

شیوع استئوآرتریت

مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان بیان کرد: شیوع استئوآرتریت با بالا رفتن سن به شدت افزایش می‌یابد، به طوریکه تغییرات رادیولوژیک در سنین بالای 65 - 63 سال دیده می‌شود، حدود  70 درصد برای استئوآرتریت دست،  33 درصد برای استئوآریت زانو و  10 درصد برای استئوآرتریت لگن است که حدود نیمی از این موارد منجر به ایجاد علائم بالینی و ناتوانی می‌شود، (شیوع استئوآرتریت علامتدار دست  30 درصد، استوآرتریت زانو  15 درصد، استئوآرتریت لگن  5 درصد) حدود  10 درصد از افراد بالای 50 سال دارای استئوآرتریت دردناک زانو هستند، شیوع استئوآرتریت زانو در مردان در مقایسه با زنان کمتر است.

باجوری ادامه داد: در زنان بعد از یائسگی شیوع استئوآرتریت افزایش می‌یابد؛ استئوآرتریت علامت‌دار در مناطق روستایی در مقایسه با شهرها و نواحی حومه شهر بیشتر است و ارتباط آشکاری بین جنس مونث و سن بالای  55 سال در تمام مکان‌های شایع استئوآرتریت وجود دارد،  به علاوه چاقی و سطح پایین تحصیلات با استئوآرتریت زانو در ارتباط است.

عوامل دخیل در ایجاد استئوآرتریت

وی افزود: استئوآرتریت علل مختلفی دارد که نهایتاً ثانویه به تعامل بین عوامل سیستمیک و موضعی ایجاد می‌شود؛ شرکت کردن در فعالیت‌های ورزشی، آسیب مفصلی، چاقی و ژنتیک می‌تواند ورزشکاران را در معرض شروع استئوآرتریت قرار دهد.

مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان تشریح کرد: آسیب‌های قبلی زانو ریسک استئوآرتریت را 3/ 86 برابر افزایش می‌دهد؛ سن بالا، جنس مونث، افزایش وزن و چاقی، ضعف عضلانی و نرمی مفاصل در ایجاد استئوآرتریت زانو نقش دارند، فشارهای مکانیکی که بر روی مفاصل وارد می‌شود از علل مهم استئوآرتریت زانو است.

عوامل خطر استئوآرتریت

باجوری بیان کرد: برخی عوامل باعث ایجاد استئوآرتریت می‌شوند مانند آسیب‌پذیری‌های درونی مفصل( محیط موضعی)،  ضعف عضلات مفصل، از بین رفتن تراکم استخوان، کمبود تحریکات درونی مفصل  (proprioceptive deficiency)؛ عواملی چون چاقی و فعالیت‌های فیزیکی زیان آور  بر روی مفاصل بار تحمیل می‌کنند.

روش‌های درمان استئوآرتریت 

وی با اشاره به اینکه برای درمان استئوآرتریت درمان‌های مختلفی وجود دارد، گفت: این درمان‌ها شامل توانبخشی، آبدرمانی، بریس، ورزش‌های قدرتی، کشش و نرمال کردن عدم تعادل عضلانی،  آموزش راه رفتن با وسایل کمکی و مکانیک صحیح راه رفتن،  آموزش متعادل سازی فعالیت‌ها و تمرین‌های ورزشی در خانه و ورزشگاه و تشویق برای کاهش وزن،  ورزش‌های کم فشار مانند شنا کردن و دوچرخه سواری است.

مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان ادامه داد: هنگامی که بیماران دچار استئوآرتریت زانو نتیجه‌ای از درمان‌های دارویی به دست نیاورند و درد و ناتوانی پیشرفته باشد، بهترین راه حل برای این بیماران آرتروپلاستی مفصل زانو و لگن است؛ این جراحی معمولاً موثر است و از شدت درد و ناتوانی می‌کاهد، اما میزان شکست ( failure rate ) آن  1 درصد در سال است که در بیماران چاق از این مقدار نیز بالاتر است.

باجوری با اشاره به اینکه پیوند کندروسیت یا جراحی کندرو پلاستی در مراحل پیشرفته بیماری موثر نیست، بیان کرد:  در مراحل ابتدایی بیماری که هنوز سایر علل غیر مفصلی شکل نگرفته است می تواند موثر باشد.

سلول درمانی در استئوارتریت زانو

مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان در خصوص سلول‌های مزانشیم، اظهار کرد: سلول‌های مزانشیم اولین بار توسط Friedenstein در سال 1970 در مغز استخوان خوک شناسایی شد،  Friedenstein و همکارانش طی مطالعات متعدد در سال‌های 1960 تا 1970 نشان دادند که پتانسیل تمایزی سلول‌های مغز استخوان به رده استخوان ساز (استئوژنیک) مربوط به جمعیت کوچکی از سلول‌های مغز استخوان است، این سلول‌ها به اواسطه تمایل خود برای چسبندگی به ظروف کشت و ظاهر مورفولوژی دوکی شکل آن‌ها از سلول‌های خون ساز مغز استخوان قابل افتراق بوده و به منشا استرومال آن‌ها اشاره دارد.

باجوری در پایان یاد آور شد: نام سلول‌های بنیادی مزانشیم (mesenchymal stem cell ) اولین بار در سال 1991 و توسط آرنولد کاپلان ( Arnold Caplan ) به آنان اطلاق شد؛  Darwin prockop و دیگران متوجه پتانسیل تمایزی این سلول‌ها به رده چربی ساز، استخوان ساز و غضروف ساز در آزمایشگاه شدند.