کلاف سردرگم کنکور
یکی از مهم‌ترین مسائل پیچیده نیم‌قرن اخیر جامعه ایران، مسئله کنکور و چالش‌های نسل جوان در ورود به دانشگاه و نظام آموزش عالی است. پدیده «کنکور»، شیوه‌ای از میان شیوه‌های متفاوت سنجش و پذیرش دانشجو در نظام آموزش عالی است که منتقدین بسیاری، آن را به چالش کشیده‌اند و آسیب‌های مختلفی برای آن بیان کرده‌اند؛ به‌نحوی‌که به‌سختی می‌توان مدافعی برای آن یافت.
شاید یکی از مهم‌ترین دلایل بقای کنکور، فقدان نسخه‌ای جایگزین اما کارآمد بوده است که بتواند ضمن تأمین منافعِ درستِ ذی‌نفعان مختلف، انتقادات متکثر اهالی تعلیم و تربیت را نیز پاسخ دهد. به نظر می‌رسد اگر مسئله را درست تعریف نکنیم، راه‌حل درستی نیز تولید نخواهد شد. بدین‌جهت مهم‌ترین مشکل کنکور آن بوده است که نمی‌دانیم ریشه مسئله در کجاست و سرِنخِ تغییر را از کجا بیابیم و آغاز کنیم.
ساختار نشریه
طی یک سال گذشته، این نشریه کوشش نموده تا به یک موضوع کلان و معین پرداخته و آن را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. بدین‌جهت، شماره‌های پاییز 98 (سند الگوی پایه پیشرفت)، زمستان 98 (بیانیه گام دوم انقلاب)، بهار 99 (فساد اقتصادی) و تابستان 99 (جهش تولید) انتشار و تقدیم مخاطبین شد. اما شماره هفتم نشریه «تأملات رشد» از حیث ارائه یک پیشنهادیه خط‌مشی تجویزی پیرامون مسئله کنکور، نقطه عطفی در فرآیند این نشریه محسوب می‌شود.
فرم و ساخت داخلی نشریه در شماره جدید با رویکرد «ارائه ایده معطوف به حل مسئله» تغییر پیدا کرده است. لذا همه مطالب از این شماره، در یک سیر منطقی در خدمت تبیین «پیشنهادیه خط‌مشی» نشریه قرار گرفته‌اند. این متن کلیدی که به‌عنوان آخرین مطلب نشریه آورده می‌شود، به‌صورت مشخص حاوی ایده‌هایی معین جهت حل مسئله‌ای است که در کل نشریه مورد بحث و بررسی قرارگرفته و منطقاً برآیند یا نتیجه‌گیری اصلی و عملیاتی از نشریه تلقی می‌گردد.
برای اولین بار در این شماره از نشریه «تأملات رشد»، پیشنهادی جایگزین برای «کنکور» مطرح می‌شود که شروع یک تغییر اساسی را در نظام سنجش و پذیرش دانشجو، نوید می‌دهد. این «پیشنهادیه خط‌مشی»، به‌وسیله مطالب مختلفی که در این نشریه آمده است، پشتیبانی می‌شوند: برخی از مطالب در قالب «نگاره» تلاش می‌کنند تا داده‌ها و بصیرت‌هایی ناظر به پدیده کنکور منتقل کنند (از قبیل سیر تاریخی تغییر قوانین یا داده‌های آماری)؛ برخی از مطالب در قالب «دیدگاه و مصاحبه» مطرح می‌شوند تا صاحب‌نظران دیدگاه‌های خود را در این باب و از زوایای مختلف بیان کنند. شماره حاضر مشتمل بر 11 نگاشت تخصصی، 3 مصاحبه با اهالی نظر و نخبگان این حوزه مسئله و هفت نگاره آماری و توصیفی است که کوشش دارد تصویری از شرایط کنونی مسئله کنکور در ایران امروز ارائه دهد.
بنابراین در این نشریه محورهای زیر موردتوجه قرارگرفته تا در سرانجام پیشنهاد خط‌مشی جایگزین برای نظام سنجش و پذیرش دانشجو ارائه شود:
- سیر تاریخی تغییر قوانین کنکور در ایران و مقایسه تطبیقی مسئله سنجش و پذیرش دانشجو در ایران و جهان
- نسبت مدرسه و کنکور در یک ترابط منطقی صحیح
- ماهیت آموزش عالی و دلایل ایجاد تقاضای پرحجم و نامتعادل در کنکور
- بازار کار، شرایط اقتصادی و تأثیرات آن بر تقاضای آموزش عالی در کشور
- بازار و صنعت کمک‌آموزشی و مدارس خاص و غیردولتی
- کنکور و نظام هدایت تحصیلی
- تحلیل بازیگران متکثر در نظام سنجش و پذیرش دانشجو
درنهایت، «پیشنهادیه خط‌مشی جایگزین کنکور» به‌عنوان آخرین مطلب این شماره نشریه تلاش دارد از میان دغدغه‌های مختلف دلسوزان تعلیم و تربیت و مبتنی بر اندیشه‌ای علمی که «عدالت آموزشی» راستین را دنبال می‌کند، طرحی نو دراندازد و آغازگر جریان تغییر صحیح «کنکور» شود. این اثر علمی به همت گروه «عدالت آموزشی» هسته عدالت‌پژوهی مرکز رشد دانشگاه امام صادق‌علیه‌السلام آماده و در اختیار اهالی علم و فرهنگ جهت نقد و بررسی قرارگرفته است.
سایت نشریه «تأملات رشد»
این شماره نشریه، هفته گذشته و همزمان با روز دانشجو رونمایی و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت. جهت مطالعه گزارش نشست رونمایی و اطلاعات تکمیلی مرتبط با این شماره نشریه، به سایت تازه تأسیس نشریه «تأملات رشد» به نشانی https://taamolat.rushd.ir/ مراجعه فرمایید. این سایت همزمان با رونمایی از شماره هفتم نشریه در معرض دید علاقه‌مندان قرارگرفته و در آن مطالب برگزیده شمارگان پیشین و اخبار مرتبط با نشریه منعکس خواهد شد.
