ایران: برجام را به شرط رعایت دو طرفه توافق اجرا می‎کنیم/ آمریکا: ایران به برجام پایبند باشد؛ این خلاصه همه ماجرای این روزهای برجام است، توافقی که ایران اجرا کرد ولی طرف‌های مقابل با مانع تراشی و خروج آن را به سمت پرتگاه غرب برده اند.

هیچ کس نیست که نداند، این آمریکا بود که از برجام خارج شد، پایبند تعهدات خود نبود و این آمریکا بود که فضای بی اعتمادی را ایجاد کرده و این آمریکا است که باید جبران مافات کند اما کسانی که قبل از انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا پیش‌بینی می‌شد در کابینه بایدن باشند وعده‌های بسیاری به صورت رسمی و غیررسمی به شخصیت‌های ایرانی دادند که شرط آن رسیدن دمکرات‌ها به قدرت بود.
امروز پوچی ادعای حرکت ایران به سمت سلاح هسته‌ای بر کسی پوشیده نیست چراکه همه امضا کنندگان برجام صد درصد مطمئن هستند که ایران توانمندی تولید تسلیحات هسته‌ای و فناوری آن را در اختیار دارد اما خودش نمی‌خواهد تسلیحات هسته‌ای تولید کند و می‌خواهد برنامه هسته‌ای اش صلح آمیز بماند.

بهترین گواه هم این است که زمانی که ایران برجام را امضا کردند بیش از دو هزار و 500 کیلوگرم اورانیوم غنی شده کافی برای تولید بیش از 10 بمب و کلاهک هسته‌ای در اختیار داشتند بنابراین ایران بازدارندگی نوینی ایجاد کرده که به تهدید کنندگان خود می‌گویند ما توانمندی تولید تسلیحات هسته‌ای را داریم ولی خودمان تولید نمی‌کنیم این سخن بدان معناست که دنیا بداند دیگر زمان جنگ ایران و عراق نیست که شما فکر کنید می‌توانید از تسلحات ممنوعه بر علیه ایرانی‌ها استفاده کنید و ایرانی‌ها توان دفاع از خود را نداشته باشند که تفسیر بیان رهبری بود که فرمود:"یکی بزنید دوتا می‌خورید".

البته بماند که برخی سیاستمداران نوجوان حاکم بر برخی کشورهای منطقه هنوز این جریان را درک نکرده‌اند و هنوز تصور می‌کنند مانند قدیم با لشکر کشی توسعه محقق می‌شود. بسیاری بر این باورند که چون زیر پای بایدن در آمریکا محکم نیست وی جسارت اتخاذ قدم‌های بزرگ و محکم را ندارد و برخی دیگر باور دارند که دولت آمریکا منتظر است انتخابات در ایران انجام شود و بعد با دولت بعدی ایران وارد تعامل شود.

برخی دیگر از اعضای دولت آمریکا نیز معتقدند برجام با توافق با دولت روحانی ممکن است والا آمریکایی‌ها با دولت بعدی حتی اگر اصلاح‌طلب هم باشد، هزینه بیشتری باید پرداخت کنند چون این روحانی است که برجام را بزرگترین دستآورد خود می‌داند و حاضر است برای اجرای آن تمام همکاری‌های لازم را انجام دهد، با ورود دولت جدید در ایران هیچ معلوم نیست که دولت آتی حاضر باشد به برجام پایبند باشد یا نه و همچنین باید توجه داشت که با تغییر دولت در ایران باز هم مرحله جدیدی از جابجایی مدیران تا تسلط دولت بعدی بر دولت را خواهیم داشت، امری که حداقل ما را به سمت و سوی فاصله یکساله خواهد برد، زمانی که انتخابات جدید کنگره آمریکا برقرار خواهد شد و باز هم همه منتظر نتیجه آن خواهند بود و بعد.... ادامه ماجرا؛ بنابراین اگر روال به همین ترتیب ادامه یابد یعنی باید اجرای هرگونه توافقی را فراموش کرد.

اجرای قانون الزام آور مجلس ایران در خصوص برجام می‌تواند منجر به آن شود که کم کم ایران همه تعهدات خود در برجام را کنار بگذارد و برجام فقط به عنوان یک سند توافقی که آمریکایی‌ها نابود کردند در تاریخ ثبت شود. تهدید ایران به حمله نظامی و یا حتی بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت هم به هیچ وجه دیگر برای ایرانی‌ها تهدید به حساب نمی‌آید چرا که چه برجام باشد چه نباشد این تهدیدها و تحریم‌ها وجود دارد؛ با همین تحلیل است که بایدن با طرح تفاهم مردانه (GENTELMEN’S AGREEMENT) می‌خواهد با چانه زنی امتیازاتی را از ایران بگیرد.

در این میان وزیر امور خارجه قطر در حالی به ایران سفر می‌کند که پیش از این بحث میانجیگری قطر میان ایران و عربستان سعودی و همچنین میانجیگری قطر میان ایران و دولت جدید ایالات متحده را مطرح کرده بود و معلوم نیست سفر مذکور برای چیست؟ به هر حال ایرانی ها انتظار زیادی ندارند بلکه تحقق حداقل وعده وعیدهای دموکرات ها لغو همه 850 تحریمی است که ترامپ پس از خروج آمریکا از برجام وضع کرده بود، اجرای قطعنامه 2231 شورای امنیت و رفع 700 تحریم اتمی و بازگشت ایالات متحده به برجام است.

برخی اخبار در راستای تفاهم مردانه منتشر شد که از  گفتگوی آقایان ظریف و جان کری مبنی بر همکاری‌های مشترک فیما بین طرفین جهت حل و فصل مشکلات منطقه ای و همچنین خودداری ایران از تولید تسلیحات موشکی دوربرد تر داشت. ولی آیا می‌توان تحریم‌هایی اوباما روح برجام می‌دانست را به دست معاون دیروز اوباما و رئیس جمهور امروز امریکا لغو کرد؟ دولت بایدن با طرح این دلیل که برخی از تحریم‌ها مربوط به کنگره است و نمی‌تواند بردارد و فقط می‌تواند اجرای آن را تعلیق کند پاسخ ایران را داد که در مقابل دولت ایران اظهار داشت که بحث تولیدات دفاعی خارج از حیطه اختیارات دولت ایران است.

استیضاح دوم ترامپ در کنگره نشان داد که هنوز دولت آقای بایدن آن گونه که باید نتوانسته بر قدرت در این کشور مسلط گردد از این رو تلاش دارند که به نوعی ایرانی‌ها را راضی کنند که از سرعت خروج خود از برجام بکاهند و صبر کنند تا دولت بایدن بر امور مسلط شود این در حالی است که در حالی جناح حامی دولت نیز تلاش دارند هر چه سریع تر برجام اجرا شود و تحریم‌ها رفع گردد تا بتوانند برگه‌ای برای استفاده در انتخابات داشته باشند جناح های مخالف دولت خیلی هم بدشان نمی‌آید که بازگشت آمریکا به برجام به بعد از انتخابات ریاست جمهوری ایران موکول شود و باور دارند آن وقت آنها برگه های بیشتری برای چانه زنی با آمریکا خواهند داشت.

مساله این است که در آن زمان هم کم کم به انتخابات میان دوره‌ای کنگره آمریکا نزدیک خواهیم شد و به صورت طبیعی طرف وارد یک چرخه بی‌‌پایان خواهیم شد. برخی هم باور دارند آمریکایی‌ها حتی پیشنهاد داده اند برخی تحریم‌ها به بهانه تسهیل مبارزه با کرونا را از بالا سر ایرانی‌ها بردارند و در مقابل ایرانی‌ها در زمینه توقف اجرای تعهدات خود در برجام تعجیل نکنند. اما ایران با ارسال نامه توقف اجرای اقدامات داوطلبانه جمهوری اسلامی ایران تحت برجام، به طور عملی این پیشنهاد را رد کردند و حداقل خواسته آنها این بوده که بایدن با یک امضا تمام تحریم‌هایی که ترامپ بر علیه ایران وضع کرده بردارد تا حسن نیت خود را نشان دهد.

ماجرای سفر آقای "مارتن گریفیت" نماینده سازمان ملل در امور یمن به تهران و همچنین رفع نام انصار الله از لیست تروریستی و توقف فروش تسلیحات پیشرفته آمریکایی به عربستان سعودی و امارات از یک سو و تعلل بایدن از گفتگو با نتانیاهو و سران عربستان از سوی دیگر می‎تواند همه پالس‎هایی از سوی دولت آمریکا برای ایران به حساب آید که می‎خواهد نشان دهد سیاست جدید آمریکا به طور کامل تغییر کرده و به احتمال زیاد از کانال واسطه‎ها آنها پیغام‎هایی را برای دولت ایران ارسال کرده‎اند که مقداری تامل کنید. بحث خودداری آمریکا از فروش تسلیحات پیشرفته به عربستان سعودی و امارات قطعا فقط در راستای فشار بر آنها درباره جنگ یمن نبوده بلکه می‌تواند این پیغام را داشته باشد که آمریکا با جنگ طلبی‌های این دو کشور که چند صباح پیش تلاش داشتند بر علیه ایران ائتلاف تشکیل دهند مخالف است.

فشارهای اخیر آمریکا بر ترکیه هم می‌تواند در این راستا تلقی گردد که دخالت‌های ترکیه در امور کشورهای دیگر بیش از حد شده و باید ترکیه این دخالت‌ها را کاهش دهد. به هر حال اخباری که درباره ماجرای توافق مردانه ظریف و کری منتشر شده بود تاکید داشتند که ظریف به طرف مقابل گفته شما نمی‎توانید در حالی که همه کشورهای منطقه تا دندان مسلح هستند از ایرانی‎ها بخواهید تولید تسلیحات دفاعی خود را متوقف کنند و موازنه قدرت را به هم بزنید و همچنین اگر بنا باشد بحث نفوذ ایران در منطقه مورد بحث قرار گیرد باید بحث دخالت‎های دیگر کشورها نیز مورد بحث قرار گیرد، به هر حال خواسته های آمریکا و اروپا از ایران هم باید با یک نیم نگاهی به نقشه جغرافیایی و تاریخی منطقه نیز باشد.

به نظر می‌‎رسد هنوز بایدن در دولت خود مسلط نشده و روح اوبامایی برجام که در دولت ترامپ می‎تازید در دولت بایدن نیز ترمزی بر استمرار برجام است در نتیجه هنوز تلاش‎های ایرانی و آمریکایی و میانجیگران به صورت رسمی و غیر رسمی ادامه دارد.