پایش بازار

پویایی های بازار

 
قیمت نفت خام در بازارهای مختلف در میانه هفته پیش به بالاترین نقطه در 7 سال اخیر یعنی 86.10 دلار هر بشکه رسید، اما آخر هفته اندکی کاهش یافت. مهمترین دلیل کاهش این است که علیرغم خوشبینی نسبت به پایان شیوع بیماری کووید-19 شواهدی حاکی از فعال شدن برخی از سویه های جدید این ویروس در نقاط مختلف جهان مشاهده شده که باعث اضافه نشدن فعالیت های اقتصادی بیشتر و نتیجتا به کمتر شدن مصرف انرژی انجامیده است. روسیه اعلام کرد که مقررات محدود کننده در ارتباط با رفت و آمد در مسکو و تعطیلات اجباری در هفته در پیش رو را بلحاظ بیشتر شدن تلفات ناشی از بیماری کووید-19 به اجرا می گذارد.

امروز صبح نفت خام برنت در بازار بورس لندن برای تحویل در ماه دسامبر به قیمت 85.53 دلار هر بشکه به فروش رسید. قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدییت نیز امروز 83.76 دلار هر بشکه در نیویورک برای تحویل در ماه نوامبر معامله شد. فاصله مابین قیمت برنت و تگزاس نسبت به ماه های قبل کمتر شده که حاکی از تجارت بیشتر نفت خام مابین نیمکره غربی و نیمکره شرقی جهان است. قیمت گاز طبیعی نیز در بازار هنری هاب به 5.28 دلار هر میلیون بی تی یو برای تحویل در ماه نوامبر در بورس نیویورک رسید.

تفسیر هفته

 
به نظر می رسد که قیمت گاز طبیعی و زغال سنگ از بیشینه خود در هفته های قبل پایین آمده است، اما نگرانی از زمستان سرد و کمبود گاز طبیعی حداقل دراروپا وجود دارد. در دو هفته گذشته قیمت گاز در بازار شاخص روتردام 365 درصد نسبت به ابتدای سال 2021 رشد داشت. روسیه تاکید خود بر بیشتر کردن صادرات گاز به اروپا را تکرار می کند، اما آخرین خبرها حاکیست که مجوز دریافت سالانه 33 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی از خط لوله نورداستریم 2 در دولت جدید آلمان همچنان نامعلوم است.

آنالنا باربوک دبیر کل حزب سبز آلمان که این روزها مشغول مذاکرات تشکیل دولت ائتلافی است در گفتگویی درخواست کرد فعلا به نورد استریم 2 مجوز فعالیت صادر نشود، چرا که طبق مصوبات اتحادیه اروپا در زمینه انرژی، متصدی تولید گاز نباید همزمان انتقال‌دهنده آن باشد. یعنی گازپروم هم تولید کننده گاز و هم اپراتور نورداستریم 2 است. از طرف دیگر در راستای سیاست اعتماد سازی رئیس جمهور روسیه در اروپا گازپروم اعلام کرد که هدفگذاری برای ذخیره سازی گاز طبیعی استخراج شده جهت استفاده در زمستان در پیش رو موفقیت آمیز جلو رفته است. گازپروم قبلا اعلام کرده بود که 72.6 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی در معادن استفاده شده و غارهای نمکی زیرزمین ذخیره می کند.

 
قیمت نفت و روندی که در ماه های اخیر داشته است، این گونه پیش می رود که با یک قله نفتی دیگر این بار از لحاظ قیمت روبرو شویم. قیمت نفت برنت در ماه آوریل 2020 به 15 دلار هر بشکه تنزل کرد و قیمت نفت شاخص وست تگزاس اینترمدییت به منهای 37 دلار بشکه سقوط کرد. از آن پس به تدریج قیمت های نفت خام بالا رفت. در سه ماهه آخر 2020 قیمت نفت برنت به 37 دلار و در ابتدای سال جاری به 50 دلار هر بشکه رسید. در سه ماهه اول 2021 متوسط قیمت برنت به 55 دلار و سه ماهه دوم به 65 دلار و سه ماهه سوم به 70 دلار در دو ماه آخر سال تقریبا به 75 دلار رسید و اکنون قیمت های نزدیک به 85 دلار هر بشکه از نفت برنت را شاهد هستیم.

اگر برخلاف همیشه، این بار قیمت گاز طبیعی را شاخصی برای قیمت دیگر حامل های انرژی انتخاب کنیم، قیمت نفت خام برنت معادل گاز به بشکه ای 176 دلار می رسد. بالا رفتن خالص 70 دلاری قیمت نفت در مدت زمان شیوع بیماری کرونا و پس از آن نشان از تغییرات عمده و عمیقی در این صنعت دارد که نسبت به آن ابتدا باید شناخت پیدا کرده، برای رسیدن به یک قیمت منصفانه از نظر رشد اقتصادی و حفظ محیط زیست تلاش کرد. بنظر می رسد که تصمیم اوپک پلاس مبنی بر روانه نکردن بیشتر نفت خام از دلایل اصلی افزایش قیمت نفت است.

از وزیر انرژی عربستان سعودی خبرگزاری ها نقل کرده اند که گفته است که استراتژی اوپک پلاس در مورد تولید تغییر نخواهد کرد. در بازارهای آتی، نفت خام برای تحویل در دسامبر 2022 تا 200 دلار قیمت زده شده است. چین از معدود کشورهای جهان است که در طول بحران کرونا و پس از آن رشد مثبت در تولید ناخالص داخلی را تجربه کرده است.

با این همه کمبود نیروی الکتریکی در چین مسبب خاموشی های گسترده در مناطق صنعتی و شهری این کشور شد. نباید از تاثیر عوامل کلان اقتصادی دوران پسا کرونا همچون افزایش نقدینگی عمومی جهانی که منجر به تورم و افزایش قیمتها در تمام محصولات و خدمات از جمله انرژی شده است غافل بود. احساس عمومی این است که قیمت نفت خام تا پایان سال در کریدور 80 تا 85 دلار هر بشکه باقی خواهد ماند.

 
اگر این طور است توصیه هایی که برای ثابت شدن قیمت نفت و جلوگیری از افت و خیز بیشتر می توان داشت عبارتند از

 
سرمایه گذاری بیشتر در امر انرژی و بخصوص در حامل های متنوع انرژی از جمله انرژی های پاک. در این زمینه دولت نروژ قصد دارد 120 میلیارد دلار سرمایه گذاری های جدید در حوزه های نفتی دریای شمال انجام دهد. شرکت نفت بی پی در دهه در پیش رو برای روانه کردن نفت و گاز بیشتر به بازار مقدار 9 میلیارد دلار در صنایع بالادستی سرمایه گذاری می کند. اگر بتوان برای کشورهای دیگر سرمایه گذاری در انرژی های پاک را ارجحیت اول آنها دانست، برای ایران توصیه می شود که سرمایه های کوچک، تجمیع شده، به بخش اکتشاف و توسعه میادین نفتی و گازی توجه ویژه شود.

 
مذاکره و عقد قراردادهای بلند مدت در صنعت نفت و گاز می تواند از اعوجاجات بیشتر قیمت جلوگیری نماید. هند، سومین مصرف کننده نفت با 4 میلیون بشکه در روز واردات، از جمله کشورهایی است که نشیب و فراز قیمت نفت مستقیما با رشد اقتصادی این کشور مربوط می‌شود. وزیر نفت هند به تازگی گفته است هند برای تامین امنیت انرژی خود قصد دارد تا 70 درصد از نفت خام وارداتی را از طریق قراردادهای بلندمدت تامین نماید.

 
ساخت و تامین انبارهای بزرگتر و بیشتر برای ذخیره سازی نفت خام، فرآورده، و گاز طبیعی می‌تواند پرش های قیمت نفت را کمتر کند. کاری که برخی از کشورها از چند ماه قبل برای مقابله با سرمای احتمالی سخت در زمستان در پیش رو در نیمکره شمالی انجام داده اند.

 
یکی از اهداف اروپا در تدوین راهبرد تامین انرژی از منابع تجدید پذیر، کاهش نفوذ و قدرت روسیه در بازارهای انرژی بوده است. اروپا باید با این مساله کنار آید که در دهه های پیش رو در تامین گاز طبیعی می بایست با روسیه مذاکره کند. گاز طبیعی روسیه بهترین و ایمن ترین منبع تامین انرژی برای صنایع کشورهای بزرگ اتحادیه اروپا است. اگر این طور است به نظر من بازار جذاب برای گاز ایران، شرق آسیا و کشورهای منطقه آسیای غربی و خلیج فارس می باشند. برای تامین گاز شرق آسیا ایران باید به صنایع تولید گاز طبیعی مایع شده (ال ان جی) رو آورد. همچنین خطوط لوله گازی به چین (از طریق آسیای مرکزی)، هند، و پاکستان در زمانی که ساخت خط لوله ترکمنستان، افغانستان، پاکستان، و هند (تاپی) به محاق رفته است، به ایران فرصت تازه ای جهت ایجاد لوپ انرژی در آسیا را می دهد.