به گزارش الف، درحالی که از اواخر سال گذشته میلادی مناسبات میان ترکیه و رژیم صهیونیستی به اوج خود رسیده و تا مرز سفر متقابل مقامات ارشد دو طرف کشیده شد، چند روز قبل آنکارا و تل‌آویو از احیا و عادی‌سازی رسمی روابط با یکدیگر و آغاز به کار سفارتخانه‌هایشان خبر دادند.

این اقدام آنکارا با واکنش‌های متعددی در داخل و خارج مواجه شده و علاوه بر محکومیت آن توسط گروه‌های فلسطینی، احزاب داخلی ترکیه نیز به شدت از عادی سازی روابط با اسرائیل انتقاد کردند. حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه از جمله طرف‌هایی بود که این اقدام دولت ترکیه را محکوم و اعلام کرد که قبل از این «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه، اسرائیل را رژیمی کودک‌کش و تروریستی می‌دانست. اکنون چه چیزی عوض شده؟ درحالی که اسرائیل همچنان به کشتار کودکان فلسطینی ادامه می‌دهد؟

البته خبر عادی سازی رسمی ترکیه و اسرائیل بعد از سفر «اسحاق هرتزوگ» رئیس رژیم صهیونیستی به آنکارا در ماه مارس گذشته و یا سفر «مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه و «فاتح دونمز» وزیر انرژی ترکیه به فلسطین اشغالی و نیز استقبال گرمی که اردوغان از هرتزوگ به عمل آورد، مسئله عجیبی نیست و قابل پیش‌بینی بود.

در سال 2010 زمانی که در اثر یورش نظامیان رژیم اشغالگر به کشتی «ماوی مرمره» 9 شهروند ترک جان باختند، مناسبات میان آنکارا و تل‌آویو رو به تیرگی رفت. اما علیرغم ادعاهای دولت ترکیه و شخص اردوغان در دشمنی با اسرائیل و حمایت از فلسطین، این روابط هرگز به طور کامل قطع نشد و در کنار معاملات تجاری و اقتصادی، مناسبات دیپلماتیک نیز به شکل جسته و گریخته میان دو طرف ادامه داشت.

چند هفته قبل از اعلام عادی سازی رسمی تل‌آویو و آنکارا نیز دو طرف یک کمپین اطلاعاتی و رسانه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران به راه انداخته و مدعی شدند که کشورمان در صدد ترور شماری از صهیونیست‌ها در خاک ترکیه است. از طرف دیگر  طی دو ماه گذشته رسانه‌های صهیونیستی گزارش دادند که ترکیه به درخواست اسرائیل ده‌ها نفر از فعالان جنبش حماس را اخراج کرده و همچنین به برخی از اعضای این جنبش اجازه بازگشت به ترکیه را نمی‌دهد.

روزنامه اسرائیل هیوم در این زمینه اعلام کرد، مسئولان ترکیه به رهبران حماس گفته‌اند که منافع اقتصادی با اسرائیل دارند و نشانه‌های جدیدی از بهبود روابط سیاسی (بین آنکارا و تل آویو) وجود دارد. حماس می‌داند که اسرائیل در زمینه مسائل امنیتی نفوذ و تاثیر زیادی بر ترکیه دارد؛ به گونه‌ای که برخی نمایندگان دستگاه‌های امنیتی اسرائیل نیز به ترکیه سفر کرده‌اند.

بنابراین شخاص‌های سازش علنی و رسمی ترکیه و رژیم صهیونیستی کاملا پیدا بود. درباره انگیزه‌های ترکیه برای عادی سازی با اسرائیل، کارشناسان معتقدند که عامل اقتصاد بر سایر عوامل در این زمینه مقدم است. همانطور که اشاره شد آنکارا با وجود تیرگی روابط با اسرائیل از سال 2010 معاملات تجاری خود را با این رژیم ادامه می‌داد و تا سال 2020 صادرات محصولات ترکیه به اراضی اشغالی به 4.7 میلیارد دلار رسید و همچنین ترک‌ها 1.5 میلیارد دلار نیز از فلسطین اشغالی واردات داشتند. این تبادلات تجاری در سال 2022 حدود 40 درصد افزایش یافت و میزان کل تجارت خارجی بین دو طرف به چیزی حدود 7 میلیارد دلار رسید.

از سوی دیگر ترکیه به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک و داشتن طولانی‌ترین ساحل مشرف به دریای مدیترانه می‌خواهد یک مرکز انرژی بین المللی در شرق مدیترانه باشد که باعث نجات اقتصاد این کشور  و تقویت موقعیت داخلی حزب حاکم خواهد شد. همچنین با تشدید بحران جهانی انرژی به دلیل جنگ در اوکراین و تمایل اروپا و ایالات متحده برای یافتن جایگزینی برای گاز روسیه، گاز مدیترانه شرقی یکی از جایگزین های اصلی است و ترکیه قصد دارد نهایت استفاده را از این پروژه ببرد.

اردوغان و حزب عدالت وتوسعه ترکیه که به دلیل بحران اقتصادی بی‌سابقه، آن هم در آستانه انتخابات ریاست جمهوری جایگاه خود را میان مردم این کشور تا حد زیادی از دست‌ داده‌اند، برای غلبه بر این چالش تغییرات چشمگیری در سیاست خارجی خود به وجود آورده و به سمت همگرایی با کشورهایی چون امارات و عربستان و مصر و حتی سوریه که قبلا در موضع خصومت با آنها بودند حرکت کردند.

البته جاه‌طلبی‌های اردوغان صرفا محدود به بهره‌برداری اقتصادی از کشورهای مختلف نیست بلکه اهداف سیاسی متعددی نیز از این تحرکاتش دنبال می‌کند، اما نکته قابل توجه و شاید مضحک اقدامات اخیر وی مربوط به برخورد با پرونده فلسطین است. دولت ترکیه که تنها چند روز بعد از جنگ اخیر غزه که در آن صدها فلسطینی شهید و زخمی شدند، از عادی سازی با صهیونیست‌ها رونمایی کرده و به نوعی به جنایات اشغالگران در اراضی فلسطین مشروعیت بخشیده، مجددا داعیه حمایت از ملت و آرمان فلسطین را دارد. به این منظور ترکیه پیشنهاد کمک به بازسازی نوار غزه را مطرح کرده و درباره کمک‌های مالی برای احیای زیرساخت‌های حیاتی در این منطقه صحبت می‌کند.

به طور کلی اردوغان و دولت وی در ترکیه ثابت کرده‌اند که در برخورد با هیچ پرونده‌ای موضع ثابت و پایدار ندارند و سیاست‌گذاری‌های آنها صرفا مبتنی بر منافعشان است و ارتباط با اسرائیل یا هر اقدام مشابه دیگر در همین چارچوب قرار می‌گیرد.