سلبریتی‌های هنری ایران و اقتصاد رانتی

داوود طالقانی پژوهشگر حوزه فرهنگ و هنر،   4011010078 ۱۳ نظر، ۰ در صف انتشار و ۱۱ تکراری یا غیرقابل انتشار
سلبریتی‌های هنری ایران و اقتصاد رانتی

بحث نوع تعامل دستگاه رسانه دولتی با افراد حاضر در آن دارای چند سطح است، من ابتدا سطح تئوریک را مطرح می‌کنم تا بعد وارد سطوح عملی آن بشویم. تقریبا همه ما پذیرفته‌ایم که مقوله فرهنگ، نظامی مبتنی بر ارزش‌های یک اجتماع است و قله‌های فرهنگی هر جامعه مبتنی بر شخصیت‌ها و رخداد‌های ارزشی آن بنا شده. اگر ما این معادله را در نظر بگیریم، سلبریتی در فرهنگ حال حاضر ما شخصیتِ ارزشیِ فرهنگ «رانتی» جامعه شده است و درحال نمایندگی این فرهنگ است. به عبارتی اگر بخواهیم خود و فرهنگ جامعه‌مان را به جهان معرفی کنیم دست به دامان سلبریتی‌ها می‌شویم چرا که آنان شخصیت‌های شناخته شده و شاخص در جامعه ما هستند. این واقعیتی است که در چندسال اخیر به شدت رخ نشان داده است.  این در حالی است که فرهنگ اصیل ایرانی همانطور که همگان مطلع هستند دارای جنبه‌های قدسی ـ الهی، تاریخی، زبانی و بسیاری از جزئیات دیگری است که اساسا سلبریتی فاقد آن‌ها است، یعنی سلبریتی توانایی نمایندگی فرهنگ ایرانی را ندارد اما دستگاه دولتی سعی دارد او را به عنوان این نماینده جا بزند.

وقتی وزیر فرهنگ در روزهای گذشته از سلبریتی‌ها می‌خواهد که به فعالیت خود بازگردند، این نوع مواجهه وزیر حاوی این پیام است که فرهنگ ایرانی محتاج و مدیون سلبریتی‌ها است و برای به چرخش درآمدن امور فرهنگی هم باید باز دست به دامان این سلبریتی‌ها شویم! و طبیعی است که پاسخ به آقای وزیر از سوی آن‌ها جواب منفی باشد. موضوع مهم در این بین این است که سلبریتی دقیقاً نمایندگی همان فرهنگ رانتی را برعهده گرفته و در همان راستا فعالیت می‌کند، اما فرهنگ ایرانی شخصیت‌های برجسته‌اش پهلوانان و شهدا بوده‌ و آنان هستند که طلایه‌دار فرهنگ غنی و باسابقه ایران اند. 

 در حقیقت اگر قرار بر دعوت به کار و فعالیت فرهنگی است این تقاضا باید خرج شخصیت‌های فرهنگی و ورزشی اخلاق‌مدار و محرک بر محور روحیه قهرمانی و پهلوانی شود و از آنان بخواهند در برهه‌ای که سلبریتی‌ها به فرهنگ و فعالیت‌های هنری و ورزشی این کشور پشت کرده‌اند، حاضر شوند و به فرهنگ اصیل ایرانی بازگردند.

 اگر سلبریتی تبدیل به آن ارزش و پاسخ‌گوی تمامی مشکلات جامعه شد، دیگر شخصیت‌های قهرمان و پهلوان اند‌ک اندک‌‌ به حاشیه خواهند رفت و از سوی دیگر دستگاه دولتی که خود سازنده سلبریتی و فرهنگ آن بوده باید تمنای حضور آنان را بکند. همه می‌دانند که دروازه‌بان فرهنگ شهرت در ایران صدا و سیما است، کافی است یکبار به عنوان، کارشناس، مهمان، داور و... در صداوسیما و رسانه‌های حاکمیتی حاضر شوید تا یک‌شبه طعم سلبریتی بودن را بچشید. این یعنی اعطای رانت از سوی دستگاه دولتی به یک فرد و رفته‌رفته همین شخص به موجودی مهار نشدنی به نام سلبریتی تبدیل می‌شود که با حاکمیت رابطه فراتر و فرودست پیدا می‌کند.

 در همه دنیا سلبریتی یا هنرمند تابع حاکمیت است و در جهت خواست آن حرکت می‌‌کند اما در ایران این موضوع برعکس است. اما در مقابل نوع نگاه ما می‌تواند متفاوت باشد و ایران و جامعه ایرانی را کیان شیعه و مرکز محور مقاومت بداند که مبتنی بر دیدگاه‌های توحیدی است که در عصر جدید به تقابل استکبار، استعمار و استثمار رفته است، بالطبع در چنین نگرشی سلبریتی ایرانی دیگر پرچمدار فرهنگ نیست بلکه از شخصیت‌های دیگری چون مرحوم تختی یاد خواهیم کرد و آنان را تبلور ارزش‌ها و فرهنگ‌های خود می‌دانیم.

این نوع نگرش در بین مسئولینی که خود محصول فرایند رانتی درکشور هستند جریان ندارد و طبیعی است که شخص فعال در یک فضای رانتی از فرهنگ رانتی هم حمایت خواهد کرد. نمی‌خواهم از توطئه و نقشه سخن بگویم، نه! بلکه مسأله درمورد همنشینی و هم سنخی فرهنگ و اقتصاد رانتی است که در یک پکیج قرار دارد. وقتی سیاست و اقتصاد رانتی شد، سلبریتی تبدیل به یک مزدور می‌شود یعنی کسی که فارغ از توجه به ایدئولوژی و تفکر صرفا پول را می‌گیرد و پروژه را پیش می‌برد. طبیعتاً در دید ارزشی به فرهنگ، سود و زیان در کنش و واکنش اهمیت ندارد بلکه آن هنرمند و فعال عرصه فرهنگ می‌خواهد تکلیف خود را انجام دهد. ما در بین مسئولین عرصه فرهنگ شاهد نگاه کارکردگرایانه به سلبریتی هستیم، یعنی هرگاه کارمان به سلبریتی و بازیگر محتاج شد به او پول و سود بالا می‌پردازیم، طبیعتاً این روند برای مدتی ادامه خواهد داشت اما ماندگار نخواهد بود چرا که سلبریتی دیر یا زود به هر بهانه‌ای از این روند خواهد برید. 

 درمورد هنرمندان واقعی  اگر من بگویم درحال حاضر در عرصه‌های مختلف هنری کسانی در شمار قابل توجهی هستند که از ارزش‌های ایرانی دفاع می‌کنند شاید مخاطب من تعجب کند؛ اما مسئله دقیقا به اینجا برمی‌گردد که آنان هنرمند هستند و تمرکزشان برعکس سلبریتی نه بر روی امور سطحی سیاسی و مصاحبه با رسانه بیگانه، بلکه بر روی کار و حرفه خودشان است. طبیعی است که هنرمند این چنینی به دور از هیاهوهای مرسوم مجازی شاید آن مشهوریت رسانه‌ای را نداشته باشد. 

 بسیاری از این دست سلبریتی‌ها تمرکزشان روی هنر نیست بلکه روی سیاسی بازی‌های رسانه‌ای است. نکته مهم دیگر در همین راستا این است که ما باید بین هنرمند اصیل و سلبریتی مارکتی تفاوت قائل شویم، هنرمند واقعی یک فرهنگ‌شناس است چرا که دارد آن فرهنگ را به تصویر می‌کشد. مثلا حسن روح‌الامین، لوریس چاکناواریان، امرالله احمدجو و... از این دست هنرمندانی‌اند که با فاصله از هنر مارکتی و رانتی سلبریتی، درحال حفاظت از بنیان های فرهنگی کشور هستند

دیدگاه کاربران

ناشناس۲۸۳۲۵۳۳۱۳:۵۵:۰۴ ۱۴۰۱/۱۰/۱۳
هیچ دلیلی ندارد وقتی هنرپیشه ای و یا ورزشکاری و با مجری ایی مشهور شد ثروت بیت المال بصورت بی حساب در اختیار آنها قرار بگیرد
ناشناس۲۸۳۵۰۲۲۰۰:۰۹:۴۱ ۱۴۰۱/۱۰/۱۴
متاسفانه بسیاری از افراد مشهور جامعه روی افراد هرزه را سفید کرده اند
ناشناس۲۸۳۲۵۳۹۱۴:۰۰:۲۶ ۱۴۰۱/۱۰/۱۳
سلبریتی های ایرانی مرفه بی درد هستن در فضای مجازی سیاه نمایی می کنند و برای مردم اشک تمساح می ریزند اما در خفا در پارتی های شبانه خوشگذرانی می کنند و به ریش مردم می خندند.
ناشناس۲۸۳۴۲۵۴۲۱:۱۶:۲۶ ۱۴۰۱/۱۰/۱۳
البته این دسته از سلبریتی‌های فرومایه و خودفروخته با دست و دهان و افکار و بیانشون مقدمات رسوایی‌شون رو فراهم کردن و از دل‌ بیش از ۸۰ میلیون ایرانی محو شدن
ناشناس۲۸۳۲۵۷۶۱۴:۱۳:۴۳ ۱۴۰۱/۱۰/۱۳
بابا ما از این هنرپیشه وطن فروش بیزاریم لطفاً اینان را که غالبا سواد لازمه را ندارند نه برای رادیو و تلویزیون و برنامه هایش و نه برای جشنواره ها دعوت نکنید افراد ارزشی هنرمند هنر جو های جدید تربیت کنید
ناشناس۲۸۳۳۹۹۷۲۰:۰۸:۰۴ ۱۴۰۱/۱۰/۱۳
دوست عزیز کاش معیار تخصص و سخت کوشی باشه برای آبادی این کشور
ناشناس۲۸۳۲۵۹۳۱۴:۲۰:۳۸ ۱۴۰۱/۱۰/۱۳
مشکل از آنهایی است که بدون شناخت به نظرات این جماعت اهمیت می‌دهند
ناشناس۲۸۳۲۸۴۷۱۵:۳۱:۳۶ ۱۴۰۱/۱۰/۱۳
هنرمندان ایرانی هر چه که باشند کشور و دولت و صدا و سیما و تمامی نهاد ها محتاج آنها هستند. شما فقط یک سریال و یا فیلم سینمایی قرآنی، مذهبی، دینی و انقلابی نام ببرید که توسط همین هنرمندان ساخته نشده باشه. سریال های امام علی، مریم مقدس، مختار، اصحاب کهف، یوسف پیامبر و... توسط کدام گروه ها ساخته شد؟
ناشناس۲۸۳۴۳۱۵۲۱:۲۹:۲۹ ۱۴۰۱/۱۰/۱۳
درسته این فیلم ها رو بازی کردند ولی به محتوای هیچ کدوم اعتقاد نداشتن
ناشناس۲۸۳۲۹۵۴۱۵:۵۸:۱۷ ۱۴۰۱/۱۰/۱۳
اون روزی که پول بی حساب و کتاب داده میشد، باید اعتراض میکردید. نه امروز که خلاف میل شما موضع میگیرند. الآن معنیش این میشه که کماکان مشکلی با پرداخت‌های خارج از عرف نیست، فقط به شرطی که حرف دل ما را بزنند.
ناشناس۲۸۳۳۸۲۷۱۹:۲۱:۰۳ ۱۴۰۱/۱۰/۱۳
در همه دنیا سلبریتی یا هنرمند تابع حاکمیت است و در جهت خواست آن حرکت می‌‌کند
ناشناس۲۸۳۳۸۹۱۱۹:۳۸:۴۹ ۱۴۰۱/۱۰/۱۳
اتفاقا الان فرصت مناسبی است برای حذف این افراد تشنه پول و گرین کارت این اشخاص هیچ اهمیتی برای مردم قایل نیستند مهمترین هدفشون پول و گرین کارت به هر قیمتی هست , باید برای همیشه دستشون کوتاه بشه بعد مدتی فراموش میشن چون هیچ کدامشون محبوبیت واقعی ندارن.
ناشناس۲۸۳۴۷۱۳۲۲:۵۰:۴۴ ۱۴۰۱/۱۰/۱۳
مشاهیر و معاریف جامعه اگر به سود شما و قدرت سیاسی حرف بزنند هیچ اشکالی ندارد و خیلی هم خوب است و هر کاری بکنند باید تعریف و تمجید شوند،اما هر وقت برخلاف نظر شما چیزی بگویند تمام وقت به آنها حمله می کنید! چرا؟!
yektanetتریبون

پربحث‌های دیروز

  1. پایتخت جدیدایران؛ شهری غیر از شهرهای مهم !

  2. فردوسی‌پور و فرش قرمزی که پهن نشده!

  3. چرا اروپا دنبال آغاز مجدد گفت‌وگوها با ایران است؟

  4. رهبر انقلاب: حکم اعدام نتانیاهو باید صادر شود/ بسیجی ایرانی یقین دارد روزی رژیم‌صهیونیستی را از بین خواهد برد

  5. ورود کاروان‌های عظیم غذایی به پایگاه «عین‌الاسد»/ این اقدام آمریکا نشانه‌ای از آغاز جنگ است؟

  6. پیشنهاد خواننده کیهان درباره‌ ‌حجاب در مترو

  7. تاریخ ابلاغ قانون حجاب مشخص شد

  8. صحنه وحشتناک ۲ زورگیر که گوش یک مرد را می‌برند!

  9. از برق تا تخم‌مرغ؛ افزایش حداقل ۴۰ درصدی نرخ سبد معیشت

  10. درخواست عجیب کارشناس تلویزیون از مردم برای فرزندآوری

  11. راز تحرکات جدید صهیونیست‌ها در جبهه لبنان

  12. جزئیات تازه از ترور دانشمندان هسته‌ای/ وزیر پیشین اطلاعات: نیم‌ساعت قبل از آنکه برسیم، تروریست‌ها فرار می کردند

  13. دست هایی که بر سفره دراز نمی‌شود‌!

  14. گرد و خاک عارف علیه منتقدین دولت/ سه ماه قبل کجا بودید؟

  15. خداحافظی با چادرخوابی خانواده‌های شهرستانی در اطراف بیمارستان‌ها

  16. با پول دناپلاس توربو چه خودروهایی می‌توان خرید؟

  17. رضا رشیدپور برای مذاکره با ایلان ماسک افتخار داد!

  18. تابعیت دوگانه جرم است؟

  19. روایت هولناک فردی که گوشش بریده شد | با کاتر گوشم را بریدند ... یکی از آنها فیلم می گرفت

  20. پارلمان لبنان: دیگر موانع جدی برای آتش بس میان لبنان و اسراییل وجود ندارد

  21. کارگران ۱۰۰ دلاری/ دستمزدهایی که ناگهان پودر می شود!

  22. رقم وحشتناک ارزش دارایی‌های ملکی بانک‌های ایران

  23. حقوق تا ۲۴ میلیون تومان از مالیات معاف شد

  24. از انقلاب لشکر گرسنگان بترسید!

  25. پست‌گرفتن دختر پرحاشیه «صفدر حسینی» و ادامه انتصابات مورد سوال در دولت پزشکیان

پربحث‌های هفته

  1. تکرار بازی سیاسی با مذاکره؟!

  2. پایتخت جدیدایران؛ شهری غیر از شهرهای مهم !

  3. فردوسی‌پور و فرش قرمزی که پهن نشده!

  4. قانون عفاف و حجاب کجاست؟/ وقتی گرانی خودرو را هم به علم‌الهدی ربط می‌دهند!/ جای درست لاریجانی؟

  5. جمعیت اتباع افغانستانی مقیم ایران بیش از ۶ میلیون نفر است

  6. مکالمه خيالي «جک» و «آرش»، فرداي تحقق بازدارندگي هسته ای!

  7. بازگشت روحانی به سیاست با پرواز در خواب/ نسخه‌ جدید لاریجانی/ ادعای تازه درباره تابعیت فرزندان ظریف

  8. اتحادیه اروپا از جان ایران چه می خواهد؟!

  9. فمینیسم ایرانی و عبور از سکولاریسم

  10. بدهکاران، طلبکار شدند!

  11. آن تجربه تلخ را تکرار نکنید

  12. نفوذی‌ها چه کسانی و در کجاها هستند؟

  13. وقت مقابله‌ به‌ مثل با اروپا نرسیده؟

  14. آواز خواندن یک روحانی با تک نوازی ویولون

  15. چرا اروپا دنبال آغاز مجدد گفت‌وگوها با ایران است؟

  16. آدرس غلط روی تابلوی پاستور/ ظریف نباشد چه کسی جواب ترامپ را بدهد؟!/ پیامک‌هایی با مضمون خیانت که به نمایندگان مجلس ارسال می‌شود!

  17. درد بیمار و ناز طبیبان !

  18. ادعاهای غير واقعی درباره اقتصاد ایران

  19. تنها فرمولی که دولت های ما بلدند!

  20. انتقاد تند محمد مهاجری به پایداری‌‌چی‌ها و جلیلی

  21. چند نکته درباره تعامل عبدالحمید با دولت/ آیا پزشکیان همه صداهای اطراف خود را می‌شنود؟/ اولین قطعنامه فصل مدارا

  22. یارانه‌ها واریز شد

  23. دختر صفدر حسینی در دولت پست گرفت / فاطمه حسینی کیست؟

  24. نظرات برگزیده مخاطبان «الف»: اول قدرت بازدارنده همتراز، سپس مذاکره با آمریکا/ اقدام اروپا، نشان‌دهنده فعال‌شدن مکانیسم ماشه است

  25. امام جمعه اردبیل: امارات هیچ سندی بر مالکیت ۲ جزیره «آریانا» و «زرکوه» ندارد

آخرین عناوین