به گزارش الف، عرضه خودروها در بورس ادامه دارد و سیاست دولت بر این است که به مرور زمان و با حذف فرآیند قرعه‌کشی، تنها از طریق بورس، خودروها در بازار عرضه شود. با وجود اینکه این اقدام دولت نتوانست به التهابات بازار خودرو کمک شایانی کند اما ادامه همین سیاست و روند کنونی هم با توجه مخالفت جدی شورای رقابت در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته و شاید شاهد توقف عرضه برخی خودروها در بورس باشیم.

شورای رقابت وارد می‌شود

رویه کنونی عرضه خودرو در بورس باعث شده که شورای رقابت که بر اساس تصمیم ستاد تنظیم بازار، فرآیند قیمت‌گذاری به آن واگذار شده، وارد گود شود و خواهان توقف عرضه برخی خودروها در بورس گردد. 

در نامه محمدرضا سیدنورانی، رئیس شورای رقابت به مجید عشقی، رئیس سازمان بورس آورده شده: « پیرو عرضه برخی خودروها در بورس کالا به اطلاع می‌رساند مدت مصوبه شصت و سومین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی مورخ ۲۸ / ۷ / ۱۴۰۰ در خصوص تنظیم بازار خودرو یکسال بوده است. بدیهی است با انقضا این، مدت مصوبات قبلی شورای رقابت در این زمینه به خودی خود مبنای عمل بوده و باید اجرایی می‌شده است.

بر این اساس،  مطابق مصوبات ۴۲۰، ۴۴۲، ۴۶۲ و ۴۶۸؛ بازار خودروهای انحصاری شامل کلیه خودروهای سواری دو شرکت ایران خودرو و سایپا به جز دو خودروی هایما و تارا است و عرضه آنها باید طبق روال پیشین و مطابق با مصوبات ۴۱۴ و ۴۲۰ صورت گیرد قیمت این خودروها نیز باید بر اساس مصوبات ۱۴۸ و ۴۴۲ طبق فرمول Price Cap محاسبه گردد. فلذا عرضه خودروهای خانواده دنا، پژو ۲۰۷ و شاهین در بورس کالا مجاز نیست. 

شایان ذکر است شورای رقابت با تشکیل کارگروه تخصصی خودرو موضوع بازبینی دستورالعمل‌های بازار خودرو را در دستور کار قرار داده و در صورت تصویب مصوبه جدید در این زمینه جهت اجرا ابلاغ خواهد شد.»

شورای رقابت به دنبال چیست؟

هدف شورای رقابت از ارسال این نامه، بازگشت به روال پیشین عرضه خودرو و تاکید بر فرآیند قرعه‌کشی و قیمت‌های مصوب است؛ اقدامی که مطابق میل خودروسازان و حتی سازمان بورس نیست. خودروسازان که دائماً با بهانه‌هایی چون زیان انباشته شده و کاهش تولید خودرو که از نظر آن‌ها نتیجه قیمت‌گذاری دستوری است به روال مورد تاکید شورای رقابت انتقاد وارد می‌کنند. سازمان بورس هم شاید به دلیل ذینفع بودن و کسب درآمد، با توقف این روند مخالفت می‌کند.

در این باره و پس از علنی شدن نامه شورای رقابت مبنی بر توقف عرضه خودروها در بورس، امیر مهدی صبائی مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس گفت:« طبق قانون بازار اوراق بهادار، شورای عالی بورس بالاترین رکن بازار سرمایه است و تصویب سیاست‌های کلان بازار سرمایه را به عهده دارد. یکی از وظایف این شورا تعیین خط‌مشی و تدوین قانون و مقررات مربوطه است و کلیه مصوبات شورای عالی بورس برای بورس‌ها لازم‌الاجرا است.»

وی افزود: «عرضه خودرو در بورس کالا یکی از مصوبات شورای عالی بورس است و بورس کالا موظف است تا در چارچوب این مصوبه رفتار کند. لذا ضمن احترام به جایگاه شورای رقابت، بورس کالا تابع مصوبات شورای عالی بورس است.»

صبائی در ادامه بیان کرد:« ضمن اینکه این برای اولین بار نیست که در خصوص عرضه یک محصول یا تعیین قیمت پایه آن بین شورای رقابت و بورس اختلاف نظر وجود دارد؛ لذا در این مورد (عرضه خودرو در بورس کالا) کمافی‌السابق با رویکرد حمایت قاطع از حقوق سرمایه‌گذاران، به طریق اولی تابع قوانین و مصوبات شورای عالی بورس هستیم.»

خاندوزی: شورای عالی بورس، مرجع اصلی است

در این وضعیت آشفته کنونی که هر نهادی سعی در زدن ساز خود دارد، وزیر اقتصاد هم اظهارنظری را مطرح کرده که رنگ و بوی حمایت از شرایط فعلی و ادامه عرضه خودرو در بورس را دارد؛ مسئله‌ای که پیش از این و علنی شدن نامه شورای رقابت، احسان خاندوزی بارها به آن اشاره کرده بود.

وزیر اقتصاد درباره نامه شورای رقابت به سازمان بورس درباره توقف عرضه خودرو در بورس کالا، اظهار کرد: «مجوز عرضه خودرو در بورس کالا توسط شورای‌عالی بورس داده شده است و حتماً این موضوع در شورای‌عالی بورس تصمیم‌گیری خواهد شد.»

شورای رقابت‌، بی‌راه نمی‌گوید

به اعتقاد مخالفان عرضه بورس در کالا با توجه به ظرفیت‌های موجود در صنعت خودروسازی ایران و انحصار مطلق در تولید و علاوه بر آن، تعداد خودروهای تولید شده که پاسخگوی نیاز بازار نیست، اساساً عرضه آن‌ها در بورس چندان رقابتی و کارساز و به نفع مصرف کننده نخواهد بود. زیرا این روند تنها باعث افزایش قیمت خودرو خواهد شد؛ مسئله‌ای که از اواخر پاییز و با عملی شدن عرضه در بورس، شاهد آن بودیم. 

از نظر منتقدان حتی توجیهات ارائه شده مبنی بر کمک بورس به حذف و یا کمرنگ شدن فاصله قیمتی با بازار هم قابل دفاع نیست، زیرا همچنان و با تند شدن و تسریع فرآیند عرضه خودرو در بورس، شاهد شکاف قیمتی قابل توجهی با بازار هستیم. از این منظر به اعتقاد آنان به نظر می‌رسد که با توجه به شرایط کنونی،‌ نظر شورای‌رقابت قابل دفاع باشد. اگر قرار بر تداوم فاصله قیمت‌ها در بازار آزاد و بورس باشد، بهتر است همچنان در فرآیند قرعه‌کشی، عرضه خودرو انجام شود تا هم مصرف‌کننده با قیمت متعادل‌تری خودرو را دریافت کند و هم خودروسازها با پوشش بورس، به سمت آزادسازی قیمت‌ها حرکت نکنند.