«شیطان در شهر سپید»
(قتل، جادو و جنون در نمایشگاهی که آمریکا را دگرگون کرد )
نویسنده: اریک لارسن
ترجمه: سوگند رجبی‌نسب
ناشر: قطره، چاپ اول ، 1401
468 صفحه، 160000 تومان
****
ترجمه و نشر آثار پلیسی و جنایی در ایران، در دهه‌ی گذشته یکی از پربارترین دوره‌های خود را پشت سر گذاشته است؛ از آثار کلاسیک کارآگاهی گرفته تا تریلرهای پرحادثه معاصر و یا از رمانهای عامه پسند پلیسی تا رمانهایی متفاوت با مخاطبان خاص و... از این منظر آثاری چنان متنوع و جذاب، پیش روی علاقمندان این گونه آثار قرار گرفته است که هر سلیقه‌‌ای خوراک مورد پسند خود را در این بین می‌تواند پیدا کند.
مجموعه ادبیات پلیسی نشر قطره بی‌گمان یکی از پروپیمان‌ترین مجموعه‌هایی است که در این حوزه منتشر شده است. این موفقیت چندان هم عجیب نیست چرا که کاوه میرعباسی سرپرستی این مجموعه را برعهده دارد که خود یکی از چهره‌های آشنا و صاحب نظر در حوزه ادبیات پلیسی و جنایی شناخته می‌شود.
از ویژگی‌های این مجموعه که از تداومی قابل اعتنا برخوردار بوده و تاکنون قریب به پنجاه عنوان از آن منتشر شده، انتشار آثاری است متنوع از سبک‌هایی گوناگون که توسط نویسندگانی کمتر شناخته شده در ایران نوشته شده اند. در این میان بخصوص باید به ادبیات پلیسی تاریخی اشاره کرد که برای نخستین بار در این مجموعه به طور جدی مورد توجه قرار رفته و نمونه‌هایی از آنها منتشر شد.
«شیطان در شهر سپید» نوشته اریک لارسن که با ترجمه سوگند رجبی نسب به بازار آمده، چهل و یکمین کتاب از مجموعه ادبیات پلیسی نشرقطره است که در همین مجموعه متنوع و متفاوت کاری در خور اعتنا و دیگر گونه محسوب می‌شود! «شیطان در شهر سپید» را نمی توان رمان در معنای متداول آن به شمار آورد و در واقع گونه‌ای ناداستان مستند و روایی محسوب می شود که سالهای اخیر نه تنها نمونه‌های فراوانی از آنها نوشته و منتشر شده‌اند، بلکه گونه‌ای پرطرفدار نیز هست. عمده جذابیت این آثار صرف نظر از مستند و واقعی بودن مضمون، وابسته به شیوه‌های روایی آنها و ترکیب واقعیت و عنصر خیال است.
اریک لارسن در این زمینه چهره‌ای شناخته شده و صاحب سبک محسوب می‌شود. نویسنده و روزنامه‌نگاری که نوشتن داستانهای مستند و تحقیقی از ویژگی‌های شاخص اوست. پیش از این نیز در ایران کتاب «در باغ حیوانات» به قلم او که به سالهای قدرت گرفتن هیتلر و نازی‌ها در آلمان می‌پرداخت، به فارسی ترجمه و منتشر شده بود.
«شیطان در شهر سپید» که نخستین بار در سال 2003 (هشت سال قبل از در باغ حیوانات) نوشته و منتشر شده است ، همچون اثر مورد اشاره نه تنها به عنوان پرفروش ترین کتاب نیویورک تایمز مورد تایید و ستایش قرار گرفته است؛ همچون جایزه ژانر وحشت (بخش غیرداستانی)، بهترین کتاب سال روزنامه سانفرانسیسکو، فینالیست جایزه کتاب، جایزه کتاب برتر ایالت واشینگتن، برنده جایزه ادگار (بهترین اثر جنایی واقعی) و جایزه خنجر طلایی جامعه نویسندگان جنایی (بخش غیرداستانی) را از آن خود کرده است.
اریک لارسن در «شیطان شهر سپید» دو خط روایی را برگزیده و به شکلی هنرمندانه در کنار هم روایت می‌کند. دو خطی که به واسطه قرار گرفتن در دل یک واقعه تاریخی که در اواخر قرن نوزدهم رخ می‌دهد درکنار هم پیش می روند و در نقاط اوج این روایت به هم پیوند می‌خورند. در دهه پایانی قرن نوزدهم که ایالات متحده با شتاب به سمت قرن بیستم می‌رود، نمایشگاهی جهانی در شیکاگوی آمریکا برگزار شد که در نوع خود اتفاقی منحصر به فرد بود. دو محور این روایت در حاشیه و متن این نمایشگاه شکل گرفته و رخ می دهند. یک سوی ماجرا معماری بااستعداد قرار دارد و در سوی دیگر قاتلی سریالی. هر دو مرد در کار خود استادند و ویژگی‌های‌شان در مجذوب کردن مخاطبان کتاب تاثیر بسزایی دارد. معمار داستان، مسئول نمایشگاه جهانیست که کار طراحی بسیاری از ساختمان‌های مشهور آمریکایی را برعهده داشته است. حضور دنیل برنهام به عنوان معماری که قدم به قدم این پروژه را پیش می‌برد باعث شده کتاب مملو از اطلاعات و نکات جالب برای علاقمندان معماری باشد.
هنری اچ. هولمز شخصیتی است که مرتکب قتلهای زنجیره‌ای‌ست. مردی خوش چهره و چشم آبی با نگاهی مرموز که گویی کشتن آدمها برایش عملی هنرمندانه محسوب می‌شود. خواننده با «شیطان در شهر سپید» به دوره‌ای باشکوه و جادویی از تاریخ آمریکا سفر می‌کند که این کشور در آستانه‌ی جهشی از جنبه‌های گوناگون همانند، صنعتی، اقتصادی، سیاسی و تکنولوژیک است. حضور شخصیت‌های واقعی در بستر این روایت باعث آن شده است که رنگ‌وبوی جذابی به خود بگیرد.
اریک لارسن در «شیطان در شهر سپید» تاکید بسیاری بر جنبه های واقعی و مستند روایت خود دارد.گذشته از شخصیت های اصلی رمان که آدمهایی واقعی هستند، در جای جای روایت خود از مستندات واقعی برجای مانده از آن زمان بهره برده است و این موجب شده تا با اثری غنی به لحاظ تایخی و جذاب از منظر روایی روبه رو باشیم. «در این کتاب، درد و عشق با خون عجین می‌شود و راز دورانی طلایی در برابر چشمانتان جان می‌گیرد. نکته‌ای که داستان را حیرت‌انگیز می‌کند این است که هولمز واقعاً وجود داشته است. او در نمایشگاه قدم زده، در میان مردم راه رفته، زنانی جوان و تنها را فریفته، و قتل‌هایی انجام داده است که هیچ‌وقت تعداد دقیق آنها مشخص نشده.»
سرانجام اینکه اگر از علاقمندان پروپاقرص ادبیات پلیسی و جنایی هستید، فرصت تجربه‌ای لذت‌بخش را با خواندن اثری متفاوت در این گونه، از دست ندهید. «شیطان در شهر سپید» رمان نیست، اما از روایتی بهره می‌برد که جذابیتش از رمانی پر کشش کمتر نیست. اثری است مستند که غنای خود را از بازگویی گوشه‌هایی از تاریخ معاصر امریکا می‌گیرد؛ روزگاری که این کشور دورافتاده از اروپا خود را به آتش می‌زند تا از مدرن‌ترین کشورهای اروپایی پیشی بگیرد. آمریکایی که در حال وارد شدن به قرن پر فراز و نشیب بیستم است و جهان پیشرفته همانگونه که در ظاهر نمادهای رشد و ترقی خود را دارد، در درون نیز با چالش‌هایی جدی روبه روست. جهان مدرن مردان بزرگی را در خود می‌پروراند؛ از معماران نخبه گرفته تا قاتلان تیزهوش...