در روز ۵شنبه ۲۸ اردیبهشت ماه، اسحاق جهانگیری در جلسه «یاد یاران» متشکل از جمعی از مدیران اسبق وزارت آموزش و پرورش حضور بهم رساند.

محور بحث وی در این جلسه بحث توسعه بود که گزیده سخنان به شرح زیر است:

از قافله توسعه عقب افتاده ایم. در شرایطی که کشورها در حوزه IT و ICT در حال پیگیری توسعه بودند، ما در این حوزه‌ها درگیر کم و زیاد کردن سرعت اینترنت و فیلترینگ شدیم. اکنون سرعت تحولات این عرصه به حدی شده است که کشورها با عبور از همان حوزه‌هایی که ما هنوز درگیر اصلش هستیم، در حال بهره‌گیری از نسل جدید از فناوری‌هایی چون هوش مصنوعی و تکنولوژی کوانتومی هستند. این نسل جدید فناوری تغییرات شگرفی در زندگی انسان و توسعه کشورها ایجاد خواهد کرد. سرمایه انسانی به عنوان یکی از عناصر اصلی توسعه و از امتیازات کشور ما است .

نیروی انسانی تحصلیکرده در خارج از کشور از امتیازات ایران است. نباید ایران را از فرزندانش محروم کنیم. بسیاری از ایرانیان خارج از کشور دل در گرو ایران دارند و به واسطه معدودی، نباید خود را از این ظرفیت بزرگ انسانی و ملی محروم کنیم. یکی از آرزوها و رویاهای مریم میرزاخانی این بود بچه‌اش بتواند پاسپورت ایرانی داشته باشد. پی‌گیری کردیم بچه متولد از زن ایرانی علی‌رغم حساسیت برخی نهادها بتواند پاسپورت ایرانی بگیرد .

توسعه فقط با شعار «ما می توانیم» رخ نمی‌دهد. نیاز به تجربه، مدیریت صحیح و وجود بسترهای لازم است. برخی از کسانی که شعار «ما می‌توانیم» سر می دهند آیا یک خشت روی خشت گذاشته‌اند؟

مسیر توسعه کشور مسیری پرمانع و پرچالش است. می بایست برای هر کدام از این موانع و چالش‌ها تدبیر صحیح کرد. ضعف در فرهنگ گفتگو، عدم تحمل دیگری و مدارا با هم، عدم احترام به قانون، عدم احترام به انسان، عدم پایبندی به حقوق مالکیت از موانع اساسی در مسیر توسعه به شمار می روند.

در رعایت قانون، ابتدا باید از نظام سیاسی شروع کرد. میزان پایبندی نظام حکمرانی به قانون است که می تواند به رعایت صحیح و کامل قانون از سوی مردم بیانجامد.

تقویت دانش و تجربه ملی، سهیم شدن در دانش و تجربه بشری، کسب توانایی حل تعارضات از ضروریات توسعه است. مسئولیت اصلی ایجاد این شایستگی‌ها که پیش نیازهای مهم برای توسعه است با آموزش و پرورش است.

از منظر حکمرانی یکی از فرصت سوزی‌های مهم در توسعه ایران، غفلت از ظرفیت بی‌نظیر آموزش و پرورش بوده است. نظام آموزشی که معلم آن ناراضی باشد، دانش‌آموز آن عاصی و نظام آن بسته باشد، گفتگو در آن نباشد و فرهنگ پرسشگری یاد ندهد، نمی‌تواند توسعه آفرین باشد.

هروقت حکمرانی، آموزش و پرورش را کلید و محور توسعه قرار داد ایران توسعه پیدا می‌کند. آموزش و پرورش نهاد واسط ملت و حاکمیت است و معلمان علی‌رغم همه مشکلاتی که دارند در همه نظرسنجی‌های معتبر همچنان گروه مرجع اول جامعه هستند و این شأن ممتازی برای معلمان و ظرفیتی عالی برای توسعه است.

تقویت نهادهای حرفه ای و صنفی معلمان برای حمایت از حقوق معلمان و نقش آفرینی آنها در توسعه ضروری است.

کم توجهی به بودجه وزارت آموزش و پرورش یک آسیب بوده است. البته باید تاکید کرد این مساله بعضا ناشی از محدودیت‌های بودجه‌ای دولت ها بوده است؛ دولت یا به واسطه تحریم منابع درآمدی خود را از دست داده و یا به هر دلیلی توجه لازم به آن صورت نگرفته است. اگرچه در دولت یازدهم و نیز قبل از بازگشت تحریم‌های ترامپ تاحدودی به سمت جبران گذشته رفتیم، اما محدودیت‌های بودجه‌ای پس از سال ۹۷ مجددا آسیب‌زا بود.

در این بین، دهها موسسه و... که هیچ مسئولیتی در اداره کشور ندارند، به مرور در بودجه ردیف پیدا کرده اند و هر سال نیز بودجه‌شان افزایش یافته است و کسی هم قدرت ندارد آنها را حذف کند .

در سال ۸۴ و در سند چشم انداز مقرر شد رشد اقتصادی به مدت ۲۰ سالانه ۸ درصد باشد. الان متوسط رشد طی این مدت کمتر از ۲ درصد بوده است؟ آیا از این ناکامی رمزگشایی کرده‌ایم؟ آیا کسی مواخذه شد؟ آیا در این ناکامی فقط دولت ها مقصرند!؟

(در پاسخ به سوالی درباره نقش مردم در حکومت) در جمهوری اسلامی بنا بر این بود که مردم همه کاره باشند. امام (ره) فرمودند: نه خدا و نه پیامبر چنین اجازه ای نداده اند که برخلاف نظر مردم کاری را به آنان تحمیل کنیم.

(در پاسخ به سوالی درباره انتخابات ۱۴۰۰ و رد صلاحیت خود) در انتخابات ۱۴۰۰ باتوجه به فضایی که علیه یک جریان و به سود جریان دیگری در یک فرآیند طولانی ساخته و ایجاد شده بود، این احتمال هم وجود داشت که با بدون ردصلاحیت ها، نتیجه نیز خیلی متفاوت از آنچه رخ داد نباشد. اما برای آقای رئیسی و کشور شیرین بود که رئیس جمهور در یک انتخابات رقابتی و جدی، و با حضور گسترده مردم پیروز شده است.

(در پاسخ به سوالی درباره تحریم ها) تحریم ها خسارت سنگینی وارد کرده است. سیاست در دوره تحریم، معطوف به بقا و صیانت از معیشت است و نه توسعه. درست است که با تدابیری اهداف ظالمانه تحریم به نتیجه نرسید اما باید یک روز ارزیابی دقیقی از آثار و پیامدهای تحریم در روند توسعه، میزان تورم، رکود در تولید، رفاه ملی و... صورت بگیرد. وقتی می‌گوییم در دهه ۹۰ شمسی، همه شاخص های اقتصادی منفی است، مهمترین وجه آن مساله تحریم است. آیا با این وضعیت می شود تحریم را نعمت خواند و نادیده گرفت؟

(در پاسخ به سوالی درباره شکایت آقای قالیباف) این رفتار از شوخی های دوران ما است که یک نامزد از نامزد دیگر به خاطر مسائل طرح شده در مناظره ها که مردم آن مباحث را شنیده و خود قضاوت کرده اند، شکایت می‌کند.

در انتخابات ۹۶ ایشان به اشکال مختلف مسائل شخصی یا موضوعاتی که در حوزه مستقیم مسئولیت بنده نبود را مورد سوال قرار داد. من ضمن پاسخ، به طرح چند پرسش پیرامون موضوعاتی که آن زمان و شاید هنوز در افکار عمومی مطرح بود مانند املاک نجومی، چگونگی واگذاری سهام شهرداری در بانک سرمایه و... پرداختم که ایشان به این سوالات پاسخی نداد. ظاهرا ایشان اهل پاسخ گویی نیست. در حالیکه مسئولان جمهوری اسلامی باید بدانند بدون استثنا باید به افکار عمومی پاسخ بدهند.

اگر مسئولی آمادگی و تمایلی برای پاسخگویی به افکار عمومی ندارد، بهتر است در مسئولیت‌های که مهم‌ترین ویژگی آن پاسخگویی است وارد نشود.