بیتردید کتابخانههای عمومی به سبب ظرفیت گستردهای که در دسترسی مردم به امانت و مطالعه کتاب دارند، بستر مطلوبی برای گفتوگو هستند و به همین دلیل میتوانند به کاهش معضلات اجتماعی در جامعه کمک کنند.
از رویکردهای جدید این نهاد، تعریف کارکرد جدید برای کتابخانههای عمومی به عنوان مراکزی برای کمک به پیشگیری یا کاهش آسیبهای اجتماعی است. برای نمونه ساعتها مشاوره برای خانوادهها و افراد درگیر معضلات اجتماعی نظیر اعتیاد و طلاق در کتابخانه عمومی شهرستان بهارستانِ تهران برگزار شد.
مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانههای عمومی، در گفتوگو با خبرنگار ایکنا، با اشاره به اینکه اجتماعی شدن کتابخانهها در ایران و جهان به عنوان موضوعی جدی مورد مداقه است، گفت: کتابخانه یک مرکز فرهنگی و اجتماعی و نه صرفاً محلی برای امانت کتاب یا سالن مطالعه یا حتی برگزاری رویدادهای فرهنگی درباره کتاب است. براساس رویکرد جدید، یکی از اقدامات ما تلاش برای کاهش آسیبهای اجتماعی در جامعه است که آن را پیگیری میکنیم. همچنین، پیش از این ارائه مشاوره محدود به شهر بهارستان نبود، بلکه در هشت شهر، که براساس جدول وزارت کشور جزو شهرهای دارای آسیب بودند، مشاوره ارائه دادیم، از جمله بشاگرد در استان هرمزگان، آمنین در استان همدان، بهاباد در استان یزد و بهارستان در استان تهران.
وی اضافه کرد: در شهرهای بسیاری درباره آسیبهای اجتماعی فعالیتهایی انجام شده که لزوماً در شهرهای دورافتاده نیست. در حاشیه کلانشهرهایی مانند تهران، شیراز، مشهد و کرج معضلات اجتماعی وجود دارد که گسترش کتابخانههای عمومی و توسعه خدمات آنها میتواند به رفع این معضلات کمک کند و نهاد کتابخانههای عمومی در این باره هدفمند است. همچنین، آموزش یکی از اولویتهای جدی نهاد کتابخانهها بود، چراکه کتابخانه یک مرکز آموزشی محسوب میشود و باید مکانی برای نشر اطلاعات باشد.
رمضانی درباره فعالیتهای نهاد کتابخانههای عمومی برای جلوگیری از شکاف اجتماعی و بین نسلی به ویژه پس از حوادث نیمه دوم سال ۱۴۰۱ گفت: از ظرفیت کتابخانه برای ایجاد گفتوگو و ارتباط با نسل جدید، کم کردن اختلافات و نزدیک کردن اذهان استفاده میکنیم و در سال گذشته هم در این باره تلاش کردیم و مدیران نهاد کتابخانههای عمومی درصددند که کتابخانه به محل گفتوگو تبدیل شود و بدین منظور طرحهایی ارائه شده و غرفهای در نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران دایر شده است. همچنین، در کتابخانه تفکرات مختلفی وجود دارد و کودکان و نوجوانان و جوانان بخش قابل توجهی از مخاطبان کتابخانههای عمومی هستند که از آن برای امور فرهنگی، درسی و آموزشی استفاده میکنند.
دبیرکل نهاد کتابخانههای عمومی کشور در پاسخ به پرسش خبرنگار ایکنا مبنی بر چگونگی گسترش کتابخانههای تخصصی کودک و نوجوان مشابه کتابخانه هدهد سفید در تهران اظهار کرد: یکی از اولویتهای جدی در نهاد کتابخانههای عمومی، بحث کودکان و نوجوانان است که برای آن مجموعه فعالیتی در نظر گرفته شده که ایجاد کتابخانههای کودک و نوجوان یکی از آنهاست. بیش از ۹۵ درصد کتابخانههای عمومی کشور دارای بخش کودک و نوجوان هستند. علاوه بر این، برای ایجاد کتابخانه کودک و نوجوان هم اقدام کردیم که شامل کتابخانههای هدهد سفید است و در حال حاضر ۱۳ کتابخانه کودک و نوجوان در کشور فعالیت میکنند.
وی با تأکید بر اینکه نهاد کتابخانههای عمومی یک بسته ترکیبی را تدارک دیده است، گفت: بخشی از آن کتابخانههای هدهد سفید و بخش دیگر جشنواره هدهد سفید است که کتاب برتر کتابخانههای عمومی از سوی کودکان و نوجوانان انتخاب میشود. کتاب هدهد سفید هم اثری تألیفی و حاصل تعامل نهاد و اعضای کودک و نوجوان کتابخانههاست و جزو این بسته محسوب میشود. علاوه بر این، برنامه تلویزیونی هدهد سفید هم در حال پخش از شبکه پویاست.
رمضانی با اعلام اینکه کودکان و نوجوانان قریب به ۶۰ درصد از اعضای کتابخانههای عمومی کشور را تشکیل میدهند، بیان کرد: برنامه نهاد کتابخانههای عمومی در حوزه کودک و نوجوان جدی است و تلاش کردهایم که عمیق، چندبعدی، اثربخش و پیشبرنده باشد. همچنین، فعالیتهای قرآنی یکی دیگر از اولویتهای جدی نهاد کتابخانههای است و دستورات مقام معظم رهبری راهبردی است و در پی اجرای آنها هستیم و در نتیجه بررسیها، از سال گذشته محافل قرآنی را در کتابخانههای عمومی برگزار میکنیم.