در نشست علمی و تخصصی مطرح شد: توجه ویژه به بخش خصوصی واقعی، رمز موفقیت تجاری برزیل و هند است. بریکس فرصت تبادل نیروی انسانی متخصص را فراهم میکند. یک‌چهارم سرمایه جذب شده در عرصه بین‌المللی در سال اخیر سهم کشورهای حوزه بریکس بوده است. تقویت نهادهای بخش خصوصی، استارت‌آپ‌ها و لزوم پایش برنامه‌های توسعه رمز موفقیت رشد اقتصادی پایدار است. تجربه رشد اقتصادی کشورهای بریکس می‌تواند کلید طلایی توسعه اقتصاد در ایران باشد.
به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری، یکصد و سی و یکمین نشست علمی-تخصصی با عنوان" دلالت‌های موفقیت برنامۀ توسعۀ کشورهای عضو بریکس؛ با تمرکز بر دو کشور برزیل و هند با حضور دکتر مسعود میرزایی؛ رئیس مرکز روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان برنامه و بودجۀ کشور به‌عنوان مدیر علمی، دکتر حسین قریبی، سفیـر جمهوری اسلامی ایـران در برزیل، دکتر علی چگینی؛ مدیرکل اقتصاد مقاومتی وزارت امور خارجه و سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در هند و دکتر امیرحسین میـرآباد؛ رئیس مرکز تعاملات بین‌المللی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری و وابسته پیشین فناوری سفارت ایران در هند به‌عنوان سخنرانان این نشست برگزار شد.
دکتر مسعود میرزایی؛ رئیس مرکز روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان برنامه و بودجۀ کشور به‌عنوان مدیر علمی این نشست در ارتباط با تبیین فعالیت بریکس گفت: این مجموعه عمدتاً شامل کشورهایی است که از نظم غرب خوشنود نیستند و جمهوری اسلامی ایران نیز با همین رویکرد در حال پیوستن به این مجموعه است؛ لذا با عنایت به اینکه ایران در حال تعمیق روابط با بریکس است باید بدانیم این عضویت می‌تواند در شرایط تحریمی به ایران کمک کند. همچنین عمق استراتژیک ایران در روابط بین الملل در پی این عضویت افزایش پیدا خواهد کرد.
وی با اشاره به اینکه اگر بخواهیم به طور مشخص به برنامه‌های توسعه دو کشور هند و برزیل عضو بریکس اشاره کنیم باید به شاخص‌های اقتصادی این کشورها توجه کنیم، گفت: شاخص‌هایی همچون درآمد سرانه، کنترل فقر، جذب سرمایه‌گذاری، کاهش بیکاری و رشد GDP باید مورد توجه قرار گیرد.
میرزایی با اشاره به برنامه‌های توسعه هند، گفت: این کشور توانسته رشد اقتصادی هشت درصدی را در سالهای گذشته تجربه کند. بر اساس پیش‌بینی‌ها، در سال 2050 دومین اقتصاد بزرگ دنیا خواهد شد. این توانایی هم ناظر به بازار داخلی و انرژی ارزان روسیه برای هند محقق شده است؛ لذا در سالهای اخیرکاهش قابل‌توجه نرخ فقر را در این کشور شاهد بوده ایم و با یک هند دانش‌بنیان مواجه هستیم و جالب است بدانیم کشور هند طی بیست و سه سال میانگین رشد شش درصد را تجربه کرده است.
وی با اشاره به برنامه‌های هند در توسعه اقتصادی افزود: تسریع و تسهیل تجارت و ترخیص بیست و چهار ساعته و طی هفت روزه هفته تمامی بنادر یک اقدام همه‌جانبه هند در توسعه این کشور به شمار می‌رود.
میرزایی در خصوص کشور برزیل نیز افزود: برزیل پس از جنگ جهانی دوم روند رشد خود را دنبال کرد و بزرگ‌ترین اقتصاد آمریکای جنوبی را تشکیل داد و هم اکنون برزیل در جایگاه دوازدهمین اقتصاد دنیا ایستاده است. اقتصاد این کشور به کنترل نسبی تورم دست پیدا کرده است. برزیل و هند دو کشور از بیست کشور بزرگ هستند که بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی را در سال گذشته جذب کرده‌اند و لازم به ذکر است که کشورهای عضو بریکس یک‌چهارم سرمایه‌گذاری خارجی دنیا را جذب کرده‌اند؛ لذا کشورهای حوزه بریکس در جذب سرمایه و سرمایه‌گذاری در خارج از مرزهایشان خوب عمل کرده‌اند.
در ادامه این نشست دکتر حسین قریبی، سفیـر جمهوری اسلامی ایـران در برزیل ضمن بیان روندهای توسعه برزیل در سالهای اخیر، گفت: برزیل با بیش از دویست میلیون نفر جمعیت، بزرگ‌ترین کشور آمریکای جنوبی شناخته می‌شود. برزیل از بیست و هفت ایالت تشکیل شده است. نیمی از جمعیت برزیل در پنج ایالت جنوبی این کشور متمرکز است و دویست سال سابقه استقلال دارد. جالب است بدانید ایران صد و بیست سال با برزیل تعاملات تجاری دارد.
وی با اشاره به روند صادرات و واردات برزیل گفت: از دهه هفتاد میلادی به بعد روند تجارت در برزیل شروع به رشد می کند و در سال 2000 به بعد رقم تجاری 50 میلیارد دلار گذشته، به رقم 500 میلیارد دلار در سال تبدیل می‌شود و این به معنی بین‌المللی شدن اقتصاد برزیل است. در سال 1960 حدود 60 درصد مردم برزیل در کشاورزی مشغول به فعالیت بوده‌اند و این در حالی است که در سال 2022 پانزده درصد مردم در این بخش مشغول به فعالیت بوده اند و در این راستا این این نکته بسیار قابل اهمیت است که برزیل غذای نزدیک به یک و نیم میلیارد نفر را تأمین میکند. در اقتصاد برزیل سویا، پنبه، قهوه و... با استفاده از تکنولوژی‌های روز، تولید می‌شود و به همین جهت سهم شاغلین در بخش کشاورزی کاهش یافته است.
قریبی با اشاره به تجربه کنترل تورم در برزیل، گفت: تا دهه نود، برزیل با تورم‌های هزار و ششصد درصدی مواجه بود. اما تورم برزیل در حال حاضر چیزی نزدیک به چهار درصد است و بنابر این بین سه الی پنج درصد در حال نوسان است.
وی با اشاره به تجربه خصوصی‌سازی در برزیل، گفت: در برزیل سرمایه‌گذاری بخش دولتی کاهش پیدا کرد و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی توسعه را برای برزیل به ارمغان آورد. شرکت نفت برزیل و شرکت هواپیماسازی برزیل هر دو روند خصوصی‌سازی را طی کردند. در کنار فعال‌شدن بخش خصوصی تعاونی‌های موفق کشاورزی نیز شکل‌گرفته است. نقش دولت فدرال در اقتصاد به‌شدت کاهش پیدا کرده است و تشکل‌ها در حال اداره امور اقتصادی هستند. انجمن‌های گوشت، سویا، پنبه، معدن و... در خارج از کشور برزیل نیز دفتر نمایندگی دارند و جالب است بدانیم برزیل بیست و هفت برند خودرو دارد ولی خودروی ملی ندارد. این برندها سالانه بین دو الی سه میلیون خودرو تولید می‌کنند که صادرات نیز دارند و درمجموع صنعت خودرو سهم صد میلیارد دلاری از بازار برزیل را دارد و این در حالی است که انجمن خودرو جایگاه این بخش را در برزیل حفظ کرده است.
سفیر ایران در برزیل با اشاره به حاکمیت قانون در این کشور، گفت: قانون با جزئیات روابط بین قوا در برزیل را تبیین کرده است و جالب است بدانید برزیل تنها کشور دنیا است که انتخابات در آن به‌صورت کاملاً الکترونیکی برگزار می شود. سیستم حکمرانی مبتنی بر حزب است و فرد به‌تنهایی نمی‌تواند در انتخابات شرکت کند. سال طلایی 2014 در اقتصاد برزیل همزمان سال قدرت قانون‌مداری این کشور نیز بوده است.
دکتر قریبی با بیان اینکه هم اکنون نرخ رشد اقتصادی در برزیل دو درصد است ادامه داد: هم اکنون حجم کل صادرات و واردات برزیل 600 میلیارد دلار است. عمده‌ترین شرکای تجاری این کشور نیز چین، آمریکا و آرژانتین هستند. ایران نیز به‌عنوان یکی از شرکای تجاری برزیل محسوب می‌شود. حجم مراودات چین و برزیل 170 میلیارد دلار در سال است.
وی در خصوص روابط ایران و برزیل ادامه داد: اقتصاد ایران و برزیل مکمل یکدیگر هستند. به عنوان مثال با توجه به نیاز کشاورزی برزیل، این کشور میزبان نه میلیون تن کود اوره تولیدی کشورمان است و همچنین نیازمند بنزین و گازوئیل و مشتقات پتروشیمی ایران است. برزیل در بحث تأمین امنیت غذایی ایران نقش مهمی دارد. فاصله جغرافیایی نیز تأثیر چندانی در روند این تجارت ندارد. در زمینه گردشگری و حمل‌ونقل عمومی برزیل نیز می‌تواند به‌عنوان همراه ایران نقش ایفا کند. در بحث دانش‌بنیان‌ها و لوازم پزشکی نیز امکان مشارکت وجود دارد. در مجموع ایران و برزیل تجارب شبیه به هم دارند که می‌توانند موردتوجه ویژه در توسعه دو کشور واقع شود.
وی در پایان سخنان خود در خصوص تجربه توسعه برزیل گفت: در واقع یک اجماع عمومی برای توسعه در برزیل اتفاق افتاد، همزمان با حاکمیت قانون، فعالیت نهادهای مدنی، بازارهای آزاد و تشکل‌های بخش خصوصی یک‌روند برگشت‌ناپذیر در برزیل شکل‌گرفته است که حاصل اجماع داخلی بر سر اصل توسعه است و همه این فعالیت‌ها در برزیل بر مبنای نگاه‌های توسعه‌ای تنظیم می‌شود.
در ادامه این نشست دکتر علی چگنی؛ مدیرکل اقتصاد مقاومتی وزارت امور خارجه و سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در هند ضمن اشاره به اینکه هند در بعد اقتصادی به مرحله بلوغ رسیده است، گفت: درحالی‌که هند در قبل از دهه 80 با مشکلات متعدد مالی مواجه بود، اما روند توسعه را به شکلی طی کرد که نهادهای بین‌المللی را به تحسین واداشته است. جالب است بدانیم برخی از وزارتخانه‌های هند به‌اندازه یک اداره کل برخی از استان‌های ما نیز تشکیلات ندارند. به‌جرئت می‌توانیم بگوییم هرچه ساخته‌اند تولید بخش خصوصی بوده است. لذا در این مدل، دولت به‌شدت کوچک است و یکی از کوچک‌ترین دولت ها، دولت مرکزی هند است. وزارت خارجه، کشور، دفاع و اطلاعات چهار وزارتخانه کلیدی هند هستند و مابقی وزارتخانه‌ها کوچک، چابک و موضوعی هستند و جالب است بدانیم مسابقه در هند بر سر بهره ور کردن و کوچک‌کردن دولت‌هاست.
وی با اشاره به تجربه تاریخی هند پس از اعمال شدید تحریم علیه آن گفت، هند در زمانی آنقدر در تحریم بود که حتی دستگاه کپی هم نداشتند. در واقع قدرت اقتصادی هند با استفاده از روش تقویت قشر متوسط و تکیه بر جوانان تحصیل‌کرده به‌عنوان ابزار بزرگ توسعه این کشور شکل گرفت.
دکتر چگنی با اشاره به امتحان علمی هند که به صورت سالانه در این کشور برگزار می‌شود، گفت: افراد بسیار نخبه و نفرات برتر این امتحان علمی عضو وزارت خارجه می‌شوند. در واقع شایسته‌سالاری در هند تبدیل به یک مدل کارآمد شده است. حرکت از سمت کشاورزی و صنعت به سمت خدمات، روند کلی اقتصاد در هند است. جالب است بدانید هند شامل تعداد زیادی اتاق بازرگانی است، رقابت‌های حزبی و سیاسی مبتنی بر کارآمدی طراحی شده است؛ لذا دموکراسی و فعالیت احزاب در هند در مسیر منافع ملی و موتور محرک توسعه نهادینه شده است.
وی ضمن اشاره به موتورهای توسعه هند، گفت: کمپانی هایی مانند تاتا یکی از این موتورهای توسعه هند است و برندسازی برای این کشور بسیار مهم است همه اینها را بخش خصوصی پیش برده است. هندی‌ها بیشترین توجه را به بخش خصوصی داشته‌اند، تعداد بسیار زیادی بندر در هند توسط بخش خصوصی راه‌اندازی شده است. بخش خصوصی در بندرسازی و فرودگاه‌سازی در هند فعال هستند.
وی با اشاره به اینکه بخش خصوصی باید جرئت و جسارت داشته باشد گفت: در هند این اتفاق افتاده است و بخش خصوصی نسبت به گذشته بسیار قوی و فعال تر عمل میکند. هند این تجربه را داشت که چگونه از فساد گسترده خارج شود.
وی با اشاره به تجربیات هند در زمینه جذب سرمایه خارجی گفت: سرمایه‌گذاری خارجی نیاز اصلی کشور است و این مهم محقق نمی‌شود مگر با تامین امنیت سرمایه گذاری و محیط مناسب کسب و کار برای فعالین اقتصادی در کشور است.
چگنی با اشاره به مولفه‌های حکمرانی خوب، افزود: فعالیت سیاسی در خدمت کشور، مبارزه با فساد، کوچک‌کردن دولت، استفاده از راه‌های کوتاه همچون استارت‌آپ‌ها، سرمایه‌گذاری خارجی، استفاده از شهروندان مقیم خارج از کشور همگی مسیرهایی هستند که هند در مسیر توسعه خود از آن استفاده کرده است.
در ادامه این نشست دکتر امیرحسین میـرآبادی؛ رئیس مرکز تعاملات بین‌المللی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری و وابسته پیشین فناوری سفارت ایران در هند ضمن بیان یک تجربه موفق نهادسازی در هند، گفت: در حوزه بریکس موضوعات فرهنگی و تبادل نیروی انسانی همواره مورد توجه کشورهای عضو بوده است و هند در این بخش تمرکز خاصی در اعزام نیرو و فناوری اطلاعات داشته است.
وی در خصوص برنامه‌های توسعه پنج‌ساله هند، گفت: از سال 1951 که این برنامه‌ریزی‌ها آغاز شد و دوازده برنامه پیش رفت، تا اینکه در سال 2015 یک نهاد به نام سازمان تحول هند "نی تی آیوگ" ایجاد شد و متولی برنامه‌ریزی توسعه در هند شد.
دکتر میرآبادی ضمن اشاره به نقش سازمان تحول هند، در توسعه این کشور گفت: دولتی در هند موفق است که حداکثر همراهی احزاب را داشته باشد. جالب است بدانیم هند بیشترین وزارتخانه در بین کشورهای دنیاست که این وزارتخانه‌ها موضوع‌محور هستند؛ مثلاً وزارتخانه شکر، وزارتخانه آب کشاورزی، ولی همین تشکیلات کوچک و چابک طراحی شده‌اند. در این بین سازمان تحول هند یک برنامه پنج‌ساله تدوین کرده است و با اجرای برنامه اجرایی سه‌ساله نقشه راه توسعه پانزده‌ساله کشور هند را پیش برده است.
وی ضمن اشاره به رویدادهای متنوع هند، گفت: نگاه استخدام شدن در هند به‌شدت روبه‌کاهش است، در مقابل اشتغال‌آفرین شدن حرکتی است که مجموعه سازمان تحول هند در پی فرهنگ‌سازی و اجرای آن در بین جوانان کشور هند است که بر اساس مشاهدات میدانی این برنامه موفق عمل کرده است.
این محقق حوزه اشتغال آفرینی ضمن اشاره به پایش‌های جدی و دقیق برنامه‌های توسعه هند، گفت: برنامه‌های توسعه هند به‌دقت پایش و اطلاع‌رسانی می‌شود و جالب است بدانید تمرکز هند در پنج سال اخیر بر اصل برندسازی متمرکز است. حتی رشد اقتصادی هند را نیز تبدیل به برند کرده‌اند. شعار ساخت روزی 30 کیلومتر آزادراه در عمل محقق شد و اکنون این موضوع تبدیل به برند این کشور شده است.
وی با اشاره به دیجیتال‌سازی کشور هند، گفت: ایجاد پرونده‌های سلامت برای هندی‌ها نقش مثبتی در ارتقای سلامت عمومی در هند داشته است؛ لذا پایبندی به برنامه در این کشور بسیار مهم است. اهمیت اکوسیستم استارت‌آپی برای دولتمردان این کشور بسیار مهم است. هند "160 یونیکورن" در حوزه استارت‌آپی دارد (یونی کرن به شرکت‌های استارت‌آپی گفته می شود که ارزش آن با بالای یک میلیارد دلار رسیده باشد). توسعه مهارت و مراکز آموزشی متنوع در هند مورد توجه دولتمردان است.
وی در خاتمه گفت: در حوزه اکتشافات فضایی نیز هندی‌ها پیش‌قدم هستند، با این مدل صنعت فضایی در دنیا را نیز اقتصادی کرده‌اند. بخش خصوصی اکنون در بخش فضایی هند مشغول است و در واقع این بخش را تبدیل به حوزه اقتصادی کرده است. اما باید بدانیم ریشه توسعه هند علم و فناوری و نوآوری است.
این نشست به همت دفتر آموزش و دفتر امور ارتباط با مراکز علمی و پژوهشی خارجی و سازمان های بین المللی مرکز پژوهش وآینده نگری روز سه‌شنبه 10 مرداد ماه 1402، از ساعت 7:30 الی 10، با حضــور جامعه علمی، پژوهشی، دانشگاهی، اندیشگاهـی، صاحب‌نظران، مدیـران، کارشناسان دستگاه‌های اجــرایی ملّی و استـانی برگزار شد.