چند روز پیش از دوستی پرسیدم، فلانی چرا زودتر نمیری سرخونه زندگیت؟ تا کی می‌خواهی دوران نامزدی‌ را ادامه بدی؟ گفت: «یکسالی می‌شود که در صف دریافت وام ازدواج هستیم؛ اما هر دفعه بانک‌ها بهانه‌ای پیش پای ما می‌گذارند و نمی‌توانم وام ازدواجم را بگیرم و خانه رهن کنم»!

همانجا دغدغه‌ای شکل گرفت و همان شب شروع کردم به واکاوی علت این مسئله. با جستجو در صفحات خبرگزاری و مطبوعات، بیشترین گزاره‌ای که مدیران شبکه بانکی و برخی رسانه‌ها برای این تعلل در پرداخت تسهیلات ازدواج مطرح می‌کنند این است؛ منابع نداریم! برای همین، سعی کردم واقعی و برساخت بودن این مسئله را ارزیابی کنم.

در همین زمینه، طبق ماده 68 قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، ردیف بودجه وام ازدواج کاملا روشن شده؛ بر این اساس، بودجه تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج از محل حساب‌های پس‌انداز و جاری قرض‌الحسنه تامین می‌شود و این یعنی بودجه این وام، مردمی است.

ابتدا یک ‌سری به گزارشات سالانه تفریغ بودجه دیوان محاسبات زدم؛ در این خصوص، شواهد بیانگر این است که طی سال‌های اخیر، کمتر از 10 درصد منابع حساب‌های پس‌انداز و جاری قرض‌الحسنه در قالب تسهیلات ازدواج به جوانان پرداخت شده؛ میزان این منابع هم هر ساله بطور میانگین با افزایشی بیش از 90 درصد همراه شده است. برای سال 1400 رقم موجود در حساب‌های پس‌انداز و جاری بیش از 824 هزار میلیارد تومان بوده و براساس داده بانک مرکزی در اسفند 1401، فقط موجودی حساب‌های پس‌انداز بیشتر از 545 هزار میلیارد اعتبار داشته است.

درباره تعداد متقاضیان در صف دریافت تسهیلات ازدواج هم جستجو کردم و به تعداد 391 هزار نفر اعلامی بانک مرکزی تا پایان خرداد 1402، رسیدم. اگر مطابق با قانون بودجه امسال، بطور میانگین به همه‌ی این افراد 215 میلیون تومان پرداخت شود؛ در نهایت به بودجه‌ای کمتر از 84 هزار میلیارد تومان نیاز است. براساس تخمین روزنامه خراسان موجودی فعلی حساب‌های پس‌انداز و جاری قرض‌الحسنه، بیش از 1000 همت هست. این یعنی برای پرداخت فوری همه‌ی متقاضیان دریافت وام ازدواج، به کمتر از 8 درصد منابع کنونی نیاز است. پس قطعاً جملاتی نظیر «پول نداریم و کمبود بودجه داریم»، بهانه‌ای پذیرفتنی نیست و بررسی بنده نشان می‌دهد پول وام ازدواج همواره هست؛ متاسفانه بانک‌ها و ذینفعان مالی، جوانان را معطل می‌کنند.

درباره دلیل این مسئله هم به گزارش 17 مرداد، پایگاه اقتصاد 100، ارجاع می‌دهم که طی مطلبی به استناد گزارش خردادماه بانک مرکزی آورده است: «بانک‌های کشور در مجموع بیش از 164 همت وام به کارکنان خود پرداخت کرده‌اند که این رقم بیش از میزان تسهیلاتی است که از سال گذشته تا خرداد امسال بابت ازدواج پرداخت شده است».