به گزارش خبرنگار گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس، در اولین روز از شهریور ۱۴۰۲، معاونت علمی و فناوری در ادامه سلسله‌نشست‌های خبری ستادهای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه فناوری، میزبان دبیر ستاد توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی و رباتیک بود. رشاد حسینی که دبیری این ستاد تازه‌تأسیس را بر عهده دارد به بیان برنامه‌ها و عملکرد ستاد در خصوص این فناوری نوظهور پرداخت.

تمرکز در تهیه زیرساخت در حوزه فناوری هوش مصنوعی

دبیر ستاد توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی و رباتیک اظهار کرد: ستاد ما یک ستاد تازه‌تأسیس بوده و تنها دو ماه از تأسیس آن در معاونت علمی و فناوری می‌گذرد. مهم‌ترین وظیفه این ستاد توسعه علم و فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی در کشور خواهد بود.

وی تأکید داشت: وضعیت ایران در حوزه هوش مصنوعی در بخش علم و دانش مطلوب است، ولی در حوزه فناوری و محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی رتبه چندان خوبی نداریم. در حال حاضر رتبه علمی ایران در این حوزه حدود 15، اما رتبه فناوری در حدود 80 بوده و حتی در برخی از رنکینگ‌ها جایگاهی ندارد و لازمه بهبود آن افزایش زیرساخت‌های فناورانه در کشور است. امروز در کشور بحث دانشی هوش مصنوعی موجود است و فارغ‌التحصیلان توانمندی نیز وجود دارند، اما زیرساخت هوش مصنوعی بسیار ضعیف است و اگر زیرساخت فراهم باشد، شرکت‌های بیشتری به‌وجود آمده و رشد خواهند کرد. 

حسینی با اشاره به لزوم افزایش سطح زیرساخت فناورانه و قوانین تصریح کرد:زیرساخت‌های فناوری باید در سمت تقاضا شکل بگیرد و از طرف دیگر، آئین‌نامه و قوانین مورد نیاز نیز باید به‌وجود بیایند. فناوری‌های هوش مصنوعی عمدتاً داده‌محور هستند و لازم است تا زیرساخت‌ها و قوانین مرتبط با داده، بیگ‌دیتا و مسائلی از این دست شکل گیرند. 

تشکیل زیست‌بوم داده، مهم‌ترین رکن توسعه هوش مصنوعی

دبیر ستاد توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی و رباتیک ادامه داد: در بحث داده، قانون دوام موجود است که سال قبل تصویب شده و طبق آن دستگاه‌ها داده‌ها را به اشتراک می‌گذارند. قانون دوام را مجلس تصویب کرده و به شورای عالی فضای مجازی دستور پیگیری آن را داده است. طبیعی است که تا موضوع تشکیل زیست‌بوم‌های داده در کشور حل نشود، توسعه هوش مصنوعی رخ نخواهد داد.

او اظهار داشت: دولت بایستی این زیرساخت را ایجاد کند که داده‌ها به شکل صحیح در معرض عموم قرار بگیرد به توسعه کشور کمک کند. در همین راستا، یکی از برنامه‌های اصلی ستاد راه‌اندازی زیست‌بوم‌های داده خواهد بود. در این رابطه نیز پروژه‌های کوچک و کلانی با هم‌افزایی با وزارت ارتباطات ایجاد خواهد شد.

تلاش برای راه‌اندازی زیرساخت‌های محاسباتی و پردازشی

دبیر ستاد هوش مصنوعی و رباتیک در رابطه با وظایف ستاد در حوزه این فناوری نوظهور تشریح کرد: معاونت علمی و فناوری می‌تواند شرکت‌ها را تشویق کند تا وارد این زیست‌بوم شوند. یکی از شاخه‌های ستاد، زیست‌بوم داده و یک شاخه دیگر راه‌اندازی زیرساخت‌های محاسباتی است که سکوها را به عنوان سرویس در اختیار شرکت قرار می‌دهد. این زیرساخت برای آموزش مدل‌هایی مانند ChatGPT در حال استفاده است.

وی در ادامه بیان داشت: یکی دیکر از موضوعاتی که دنبال می‌کنیم، فناوری‌های نوظهور و مدل‌های مقیاس بزرگ است با تمرکز بر شرکت‌ها و صنایع بزرگ است که در آن‌ها، اتوماسیون صنعتی مبتنی بر هوش مصنوعی ضرورت دارد؛ برای مثال، به کمک این فناوری می‌توان زباله‌ها را با دقت بالایی از نظر جنس و اندازه تفکیک کرد.

او تأکید کرد: یک حوزه تمرکزی دیگر ستاد، موضوع فناوری‌های پردازش لبه است. پردازش‌های هوش مصنوعی امروزه روی وسیله‌های الکترونیکی کوچک مانند گوشی و دوربین می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

عامل انسانی نباید حذف شود

دبیر ستاد توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی و رباتیک در خصوص ضرورت ساخت شبکه عصبی قابل اعتماد اظهار داشت: در فرایند تصمیم‌گیری هوش مصنوعی، انسان هم باید قرار بگیرد و تا درصد اطمینان بالا برای مدل‌هوش مصنوعی حاصل شود.

او با اشاره به حذف بسیاری از شغل‌ها با این فناوری اظهار کرد: عامل انسانی همیشه باید در صحنه موجود باشد. توسعه ابزارهای هوش مصنوعی لازم و ضروری است، اگر افسارگسیخته و رها باشد، قطعا به حذف عامل انسانی منجر می‌شود و در سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری باید حتما این موارد لحاظ شود.

حسینی تشریح کرد: به عنوان مثال که در چند وقت اخیر در ایران انجام گرفت، صحت‌سنجی جرائم تخلفی رانندگی بود. در طراحی این سامانه، شرکت‌های پیمانکار سازمان راه‌داری با یک دقتی در حدود 95 درصد ثبت تخلف می‌کرد. این پروژه را با دقت ۴۵ درصد شروع کردیم و به ۹۵ درصد رسیدیم و این دقت با کمک اپراتور انسانی این دقت به ۱۰۰ درصد رسیده است.

وی افزود: برای سایر حوزه‌های توسعه فناوری هوش مصنوعی، بایستی فرآیند به صورت Human-in-the-Loop باشد و عامل انسانی بر عامل هوشمند نظارت داشته باشد و صحت آن را مرتب بررسی کند. تعمیم‌پذیری، قابل اعتماد بودن، تطبیق‌پذیری با شرایط مختلف و تفسیرپذیری از ویژگی‌هایی است که باید در توسعه این فناوری‌ها مورد توجه قرار گیرد.

توجه جدی به تنظیم سند توسعه هوش مصنوعی در کشور

دبیر ستاد توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی و رباتیک با اشاره به انگیزه خوب دولت در تنظیم اسناد و قوانین هوش مصنوعی اظهار کرد: تنظیم سند توسعه این فناوری در چند جای مختلف از جمله ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال اقدام شده است. معاونت علمی این سند را در در قالب 4 هدف کلان، 5 راهبرد، 30 شاخص کلان و 170 شاخص خرد تنظیم کرده است. در پژوهشگاه ICT و در همراه اول نیز اسنادی در حال تدوین است. شورای عالی انقلاب فرهنگی هم میزهای تخصصی به این امر اختصاص داده است.

او با اشاره به برهم‌زننده بودن فناوری هوش مصنوعی و منحصر نبودن آن به فضای مجازی اظهار کرد: در تنظیم سند ملی هوش مصنوعی نیاز به یک عزم جدی وجود دارد؛ چراکه همه وزارتخانه‌ها، دستگاه‌ها و قوه‌ها درگیر هستند. 

حسینی تأکید کرد: در ستاد توسعه فناوری هوش مصنوعی نیز یک پروژه مطالعاتی شروع شده و یک قسمتی از آن، بررسی اسناد بالادستی، وضعیت موجود کشور و وضعیت آینده است. این مطالعه قرار است اولویت‌ها، اهداف، شاخص‌ها و اعداد مربوط به این شاخص‌ها را شناسایی و تنظیم نماید.