دیابت بیماری شایعی است که می‌تواند زندگی فرد را برای همیشه تغییر دهد. خوشبختانه پزشکان توانسته‌اند روش‌های مختلفی برای کنترل قند خون شناسایی کنند که در حفظ روند طبیعی زندگی بیماران موثر هستند. همه ما انسولین را به عنوان قویترین پایین آورنده قند خون می‌شناسیم، اما مبتلایان به دیابت می‌توانند با مشورت پزشک از برخی راهکارهای خانگی کاهش قند خون نیز در طول درمان خود کمک بگیرند.
بسیاری از افراد مصرف داروهای گیاهی پایین آورنده قند خون را ترجیح می‌دهند. تهیه این داروها ممکن است پیچیده مانند دستورالعمل‌های ساخت معجون‌های طب سنتی، یا ساده مانند خرید اینترنتی دارو از یک داروخانه آنلاین باشد. در ادامه بیشتر درباره دیابت رو راهکارهای کنترل آن حرف می‌زنیم و گیاهان دارویی که به عنوان قویترین پایین آورنده قند خون شناخته می‌شوند را به شما معرفی کنیم.
علت بالا رفتن قند خون چیست؟
اصلی‌ترین دلیلی که قند خون در بدن بالا می‌رود، بیماری دیابت است. در حالت عادی زمانی که گلوکز در خون بالا برود، با تولید و ترشح انسولین کنترل می‌شود. اما در مواردی که پانکراس دچار مشکل شود یا به دلیل دیگری بدن نتواند انسولین کافی ترشح کند، سطح قند خون به بالاتر از حد نرمال می‌رسد. همچنین در برخی موارد ممکن است میزان قند خون به قدری بالا باشد که انسولین ترشح‌شده پاسخگو نباشد.
افراد مبتلا به دیابت برای آنکه بتوانند زندگی عادی داشته باشند، می‌بایست به صورت مستمر و زیر نظر پزشک میزان قند خون خود را کنترل نمایند. درصورتیکه قند خون در طولانی مدت از حد نرمال خارج شود، اعضاء مهم بدن مانند چشم، کلیه‌ها، قلب و… آسیب‌های جدی و غیرقابل بازگشت خواهند دید.
چه راهکارهایی برای پایین آوردن قند خون وجود دارد؟
ابتدا بر این نکته تاکید می‌کنیم که کنترل دیابت و تنظیم قند خون در افراد مبتلا به این بیماری باید تحت نظر پزشک انجام شود. استفاده از گیاهان دارویی یا مکمل‌ها نمی‌تواند باعث درمان دیابت شود، اما برخی از آن‌ها در کنار درمان‌های اصلی می‌توانند در کاهش علائم موثر باشند. افرادی که در معرض بیماری دیابت هستند، یا به هر دلیلی قند خون آن‌ها بالاست، می‌توانند از راهکارهای زیر کمک بگیرند:
ورزش و نوشیدن آب کافی
داشتن فعالیت بدنی کافی و افزایش ضربان قلب در کاهش مقاومت به انسولین بسیار موثر است. به طور مثال پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری، ایروبیک و شنا را می‌توان به عنوان قویترین پایین آورنده قند خون در میان فعالیت‌های بدنی در نظر گرفت. نوشیدن آب کافی در طول روز نیز در دفع قند خون اضافی بدن بسیار موثر است.
تغذیه مناسب برای کاهش قند خون
مصرف فیبرها باعث کاهش سرعت بالا رفتن قند خون می‌شود و حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهد. این مواد مغذی در سبزیجات، میوه‌ها، حبوبات و غلات کامل یافت می‌شود. جالب است بدانید مصرف فیبر برای کنترل دیابت نوع 1 بسیار موثر است. همچنین افراد مبتلا به دیابت بهتر است در رژیم غذایی خود از مواد معدنی کروم و منیزیم، ویتامین D و پروبیوتیک‌ها غافل نشوند.
گیاهان پایین آورنده قند خون
برخی از گیاهان دارویی را نیز می‌توان به عنوان قویترین پایین آورنده قند خون معرفی کرد. به طور مثال دارچین منبع غنی از کروم است که به جذب گلوکز کمک می‌کند. انواع جو به خصوص جو دوسر، به دلیل دارا بودن بتاگلوکان می‌توانند در کاهش گلوکز، بهبود حساسیت انسولینی و حفظ کنترل گلیسمی تاثیر بگذارند. علاوه بر این سیر نیز یکی از مواد غذایی است که در طب سنتی برای دیابت بسیار توصیه می‌شود. طبق تحقیقات این گیاه می‌تواند ترشح انسولین را بهبود دهد.
از دیگر مواد غذایی موثر در کاهش قند خون می‌توان به مواردی مانند بامیه، آلوئه‌ورا، شیرین بیان، دانه شنبلیله، دانه چیا و توت‌ها اشاره کرد. رژیم غذایی شامل این مواد مغذی، تحت نظارت پزشک می‌تواند به تنظیم قند خون شما کمک کند.
پایین آوردن قند خون در طب سنتی
طب سنتی ایران، به عنوان یک سیستم کلی‌نگر درمانی، در رفع بیماری‌ها و ناراحتی‌ها از اصول شش‌گانه سلامت (سته ضروریه) بهره می‌برد. منظور از اصول شش‌گانه سلامت، شش اصل ضروری شامل آب‌و‌هوا، خورد و خوراک، خواب و بیداری، حرکت و فعالیت بدنی، استفراغات بدن (مواد دفعی زائد) و حالات روحی و روانی است که حتماً باید مطابق با مزاج فرد رعایت شوند. درمان دیابت در طب سنتی نیز به این رویکرد پایبند است و متخصص طب سنتی با توجه به مزاج هر فرد، نکاتی را برای کاهش و کنترل قند خون به او توصیه می‌کند. طب سنتی یک طب فرد گرا است و با توجه به خصوصیات هر فرد راهکارهای درمانی متفاوت می‌باشد، به‌طوریکه نسخه‌ای که برای کنترل دیابت به فردی کمک می‌کند، ممکن است برای فرد دیگری با مزاج متفاوت تاثیر عکس داشته باشد.
با توجه به اینکه بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع دوم چاق هستند، گفته می‌شود کاهش وزن می‌تواند حساسیت سلول‌های بدن به انسولین را افزایش دهد و منجر به بهبود میزان قند خون گردد. پایین آوردن قند خون در طب سنتی و کنترل آن استفاده از مواد غذایی زیر به صورت متعادل، نه بیش از حد، توصیه شده است:
- میوه‌های تازه و میوه‌های کمپوت شده فاقد شکر
- گوشت‌های کم‌چرب به صورت آب‌پز یا کبابی (مانند گوشت بوقلمون و ماهی)
- پنیر و ماست کم‌چرب
- سبزیجات به صورت خام و گریل شده
- زیتون، آب لیموترش و لوبیا سبز
- نان‌های آرد کامل (نان جو)
همچنین طبق توصیه‌های طب سنتی، مصرف مواد شیرین مانند کشمش، مویز، کاکائو و مواد حاوی کربوهیدرات زیاد مانند نان، برنج، ذرت، بیسکوییت و غیره باید محدود شود. رژیم غذایی طب سنتی برای مدیریت دیابت، بسته به طبع بیمار، در چهار دسته‌بندی گرم و خشک، سرد و خشک، گرم و تر و گرم و خشک متنوع می‌شود. برای هر بیمار با توجه به طبع او، مقادیر مجاز مواد غذایی مشخص می‌شود. تشخیص دقیق طبع و مزاج در طب سنتی می‌بایست توسط متخصص این حوزه صورت گیرد.
در طب سنتی چه گیاهی به عنوان قویترین پایین آورنده قند خون شناخته می‌شود؟
در طب سنتی ایرانی، از دیرباز گیاهان دارویی برای کاهش و کنترل قند خون کاربرد داشته‌اند. اثر کاهنده قند خون بسیاری از این گیاهان در طب مدرن و در مطالعات مولکولی سلولی، حیوانی و انسانی بررسی و ثابت شده است. یکی از پرکاربردترین این گیاهان که به عنوان قویترین پایین آورنده قند خون شناخته می‌شود، تخم شنبلیله است.
در طب سنتی تخم شنبلیله به منظور پایین آوردن قند خون کاربرد بسیاری دارد. دکتر ضحی مرتضوی، داروساز و متخصص گیاه درمانی در داروخانه آنلاین مفیدطب، می‌گوید در طب سنتی توصیه شده است تخم شنبلیله خام را آسیاب کنید و به اندازه یک قاشق چای‌خوری میل کنید. یکی از فوایدی که برای تخم شنبلیله در طب سنتی ذکر می‌شود، امکان تشخیص قند خون به کمک آن است. به این صورت که اگر فرد با قرار دادن مقداری پودر تخم شنبلیله در دهان احساس تلخی نکرد، قند بالا است؛ اما چنانچه دهان شخص تلخ شود، یعنی قند پایین است و نباید دیگر به مصرف تخم شنبلیله ادامه دهد.
عرق بوقناغ و عرق گزنه نیز از جمله فرآورده‌های گیاهی برای پایین آوردن قند خون هستند. اما مصرف آن‌ها برای مدت طولانی و ممتد توصیه نمی‌شود. یکی دیگر از گیاهانی که بسیاری آن را قویترین پایین آورنده قند خون می‌دانند، خار مریم است. پیاز، سیر و جینکگو بیلوبا نیز مانند خار مریم هم در طب سنتی و هم در طب مدرن جایگاه خود را به عنوان کاهنده قند خون تثبیت کرده‌اند.
پایین آوردن قند خون در خانه ممکن است؟
باید توجه داشته باشید درمان قند خون و دیابت یک مسئله جدی است که باید تحت نظارت پزشک انجام شود، راهکارهای خانگی تنها می‌توانند به عنوان تکمیل‌کننده روش‌های درمانی پزشکان مورد استفاده قرار گیرند. بار دیگر توصیه می‌کنیم چنانچه خود یا عزیزانتان به قند خون بالا دچار هستید، پیش از هرچیز به پزشک مراجعه کنید. پایین آوردن قند خون در خانه از طریق تغییر سبک زندگی، یعنی اصلاح رژیم غذایی و ایجاد عادت‌های مفید ممکن است:
عادت‌های مفید برای پایین آوردن قند خون در خانه
ورزش منظم: ورزش منظم با اثراتی مانند کاهش وزن، افزایش حساسیت به انسولین، و استفاده بهینه از قند برای انرژی می‌تواند برای افرادی که دچار قند خون بالا هستند بسیار مفید باشد.
کاهش استرس: استرس و اظطراب به ویژه از نوع مزمن آن زمینه‌ساز بیماری‌های جسمی و روانی بسیاری است. کنترل استرس می‌تواند به کنترل قند خون کمک کرده و اثرات مخرب آن را کاهش دهد.
خواب با کیفیت و کافی: خواب کافی (7-8 ساعت) با کیفیت بالا برای سلامتی قند خون و پیشگیری از دیابت نوع ۲ ضروری است. اصلاح عادات خواب، اجتناب از مصرف کافئین و الکل در ساعات شب، و ایجاد یک روتین قبل از خواب به بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند.
اصلاح رژیم غذایی: برای کنترل قند خون، رژیم غذایی متعادل با مصرف میوه‌های معتدل، گوشت‌های کم‌چرب، پنیر و ماست کم‌چرب، زیتون و روغن زیتون، نان‌های آرد کامل، برنج قهوه‌ای، سبزیجات و فیبر، همچنین مصرف آب کافی و انتخاب غذاهای با شاخص گلیسمی پایین توصیه می‌شود.
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی دیابت و تأثیرات آن بر زندگی افراد پرداختیم و راهکارهای متنوعی که تحت عنوان روش‌های کنترل قند خون معرفی می‌شوند را بررسی کردیم. این راهکارها شامل مصرف داروهای گیاهی توصیه شده در طب سنتی نیز می‌شوند، که توسط پزشکان تأیید شده‌اند. در این راستا، اهمیت گیاهانی نظیر تخم شنبلیله و خار مریم و فرآورده‌های گیاهی مانند عرق بوقناغ و عرق گزنه برای کاهش قند خون مطرح شد. پیاز، سیر و جینکگو بیلوبا از دیگر گیاهان موثر در کنترل قند خون عنوان شدند. توجه داشته باشید همه تغییرات در رژیم غذایی و مصرف مکمل‌های گیاهی، باید با مشورت پزشک انجام شود، به ویژه برای افراد مبتلا به دیابت یا سایر مشکلات سلامت. توصیه‌های که در این مطلب گفته شد نباید به عنوان جایگزین درمان‌های دارویی استفاده شوند.