فارس نوشت: امکان مقایسه مؤلفه‌های اقتصادی در کشور‌های مختلف در شرایطی عادلانه، یکی از دغدغه‌های مراکز و نهاد‌های بین‌المللی اقتصادی جهان است. این مراکز معمولاً جهت مقایسه اقتصاد‌های جهان و شرایط معیشتی و رفاهی مردم کشور‌های جهان از شاخص‌های تولید ناخالص داخلی و درآمد سرانه استفاده می‌کند.
اما این شاخص‌ها، نمی‌تواند بیانگر تمام ابعاد یک اقتصاد و قدرت خرید مردم آن کشور باشد، به همین جهت از شاخص سرانه تولید ناخالص داخلی بر اساس قدرت برابری خرید، جهت مقایسه‌ای عادلانه از شرایط اقتصادی، رفاهی و معیشتی مردم کشور‌های مختلف استفاده می‌شود. این شاخص، قدرت خرید پول رایج هر کشور را با درنظرگرفتن یک سبد کالایی مشخص، در نظر می‌گیرد، در این شرایط ارز‌های مختلف در شرایط تعادل قرار می‌گیرند و می‌توان از یک ارز شاخص به‌عنوان معیار مقایسه استفاده کرد.
ولی مقایسه ناقص از این روش و صرفاً درنظرگرفتن یک هزینه یا درآمد مشخص و تبدیل آن به نرخ ارز شاخصی مانند دلار، نه‌تنها نتایج کارشناسی نخواهد داشت، بلکه کاملاً گمراه‌کننده است و مخاطبان را به‌اشتباه می‌اندازد. مسئله‌ای که در اظهارات اخیر مسعود پزشکیان نماینده مردم تبریز در مجلس به چشم می‌خورد.
پزشکیان: آن طرف مرز 40 برابر اینجا به پزشکان پول می‌دهند
این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در اظهاراتی گفته است: «با مکانیزم پرداختی که ما در مملکت درست کردیم و قوانینی که گذاشتیم طبیعتاً مهاجرت پزشکان روزبه‌روز بدتر می‌شود. مدیرانی را سرکار آورده‌ایم که ممکن است از نظر رتبه علمی خیلی از پایین‌تر از کسانی باشند که در دانشگاه تدریس می‌کنند. حق ویزیت مطب، یک و نیم دلار است این در حالی است در خارج باید یک دلار بدهید که دستشویی بروید. آن طرف مرز چهل برابر اینجا پول می‌دهند. این فشارها را هم ندارند، بار کاری‌شان نیز کمتر است. طبیعتاً وقتی این‌طوری باشد پزشکان ترجیح می‌دهند مهاجرت کنند نه‌تنها پزشکان بلکه پرستاران هم ترجیح می‌دهند بروند.»
پزشکیان در اظهارات خود اعلام نکرده که ۱.۵ دلار ویزیت مربوط به چه نوع پزشک (خصوصی و یا دولتی) است؛ اما رقم مورد اشاره نشان می‌دهد، منظور وی احتمالا پزشکان عمومی با در نظر گرفتن حمایت بیمه‌ای پایه است. زیرا بر اساس ابلاغیه هیئت وزیران مصوب ۲۹ فروردین ۱۴۰۲ در بخش خصوصی ویزیت پزشکان عمومی ۹۰ هزار تومان، ویزیت پزشک متخصص ۱۳۵ هزار تومان، ویزیت پزشک فوق‌تخصص ۱۷۲ هزار تومان، ویزیت متخصص روانپزشکی ۱۷۹ هزار تومان و ویزیت فوق تخصص روانپزشکی ۲۰۴ هزار تومان تعیین شد. یعنی اگر نرخ دلار بازار آزاد هم مدنظر قرار بگیرد، پزشک عمومی معادل دو دلار حق ویزیت دریافت می‌کند و فوق تخصص‌ها حدود چهار دلار برای هر ویزیت دریافتی دارند.
مقایسه دلاری میزان ویزیت پزشکان چه زمانی معتبر است؟
اما باید در نظر داشت، اولاً مقایسه دلاری درآمد همه مشاغل به‌صورت دلاری محاسبه و مقایسه شود. ثانیاً اگر درآمد را به‌صورت دلاری در نظر بگیریم، باید سایر هزینه‌های زندگی مانند: سوخت، انرژی و... که در ایران یارانه قابل‌توجهی دریافت می‌کند، را نیز با قیمت‌های جهانی در نظر گرفت.
بررسی‌ها نشان می‌دهد، ویزیت پزشکان عمومی در کشور‌ی مانند آلمان با پوشش بیمه حدود ۱۰ تا ۲۰ یورو است. البته این میزان به دلیل تنوع پوشش‌های بیمه‌ای می‌تواند متغیر یا حتی رایگان باشد. اما ویزیت پزشک عمومی بدون پوشش بیمه در این کشور ۳۰ تا ۱۰۰ یورو اعلام شده، در این شرایطی است که حداقل دستمزد در این کشور حدود ۲۰۰۰ یورو در ماه است.
براین‌اساس، باتوجه‌به حداقل دستمزد در ایران که حدود ۱۵۰ دلار است، انتظار ویزیت ۳۰-۴۰ دلاری که تقریبا یک سوم دستمزد ماهانه کارگران در ایران اعلام شده، مصداق بی عدالتی است. علاوه بر این همانطور که گفته شد، منطق چنین مقایسه‌ای از اساس ایراد دارد.
اما باید توجه داشت، بسیاری از پزشکان که در سیستم بهداشت و درمان دولتی کشور فعالیت دارند، حقوق پایه‌ای بین ۱۲ تا ۱۴ میلیون تومان دریافت می‌کنند. همچنین مشکلات زیادی در پرداخت سهم ویزیت بیماران از سوی دولت وجود دارد که مشکلاتی را برای پزشکان ایجاد کرده است. با این وجود تقریبا در تمام کشور‌های دنیا، پزشکان از اقشار پر درآمد جامعه محسوب می‌شوند.
آیا درآمد تنها دلیل مهاجرت پزشکان است؟
لازم به توضیح است، نمی‌توان مسئله مهاجرت پزشکان و پرستاران را به‌صورت سطحی بررسی کرد و آن را به وضعیت معیشت و مسائل اقتصادی محدود کرد، مخصوصاً برای پزشکان متخصص و فوق‌تخصص. برای اقشاری که معمولاً از درآمد قابل‌توجهی برخوردار هستند، شاید مسائل اجتماعی اهمیت بیشتری داشته باشد. در بیان کلی، کاهش قدرت خرید مردم در دهه گذشته، مشکلات اقتصادی برای تمام اقشار و مشاغل ایجاد کرده و مختص پزشکان نیست. اما مقایسه انجام شده از سوی این نماینده مجلس، فاقد ارزش کارشناسی است.