به گزارش الف، امروز و در نشست علنی مجلس شورای‌اسلامی، موارد اصلاحی و گزارش کمیسیون اجتماعی مجلس در خصوص لایحه تقدیمی دولت مبنی بر «اصلاح ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری» توسط نمایندگان بررسی شد.
بخشی از مفاد این لایحه که مربوط به افزایش تعطیلات آخر هفته به دو روز و تعطیلی یکی از روزهای پنجشنبه یا شنبه است، از هفته‌های گذشته مورد مناقشه بسیاری قرار گرفت و حالا این جدال‌ها بر سر آن در مجلس هم خودنمایی کرد و علت این امر اقدامی بود که کمیسیون اجتماعی انجام داد. نظر کمیسیون اجتماعی بر تعطیلی شنبه‌ها است و برخی نمایندگان از جهات مختلفی به تصمیم کمیسیون اجتماعی اعتراض کرده و عده دیگری هم به دلایل موافقت خود پرداختند.
*موافقین و مخالفین چه گفتند؟
محمد تقی نقدعلی نماینده مردم خمینی شهر در مجلس شورای اسلامی در مخالفت با این لایحه، پیشنهاد بازگشت به اصل را ارائه کرد و بیان داشت: «تقلیل ساعت کار با جهش تولید متناسب نیست تعطیلی روز شنبه آثار سو فرهنگی خوبی را به جهان اسلام مخابره نمی‌کند و تبعات منفی فرهنگی دارد و این کپی برداری از دیگر کشورهاست و من با تعطیلی روز شنبه مخالف هستم.»
محمد وحیدی نماینده مردم بجنورد در مخالفت با پیشنهاد نقدعلی نماینده خمینی شهر بیان داشت: «بیش از ۱۰ سال است که رهبر انقلاب در انتخاب شعار سال بر اقتصاد تاکید دارند و اگر قرار است میزان مبادلات اقتصادی ما با دنیا تقویت شود و نگاه تخصصی به این موضوع داشته باشیم باید به تعطیلات جهانی توجه کنیم.»
وی اضافه کرد: «میزان حضور فیزیکی کارکنان نشان دهنده افزایش بهره‌وری نیست و اگر قرار است بهره‌وری را افزایش دهیم باید به معیارهای جهانی در این زمینه توجه شود و بدانیم با تعطیلی پنج شنبه و جمعه ارتباط ما با دنیا چهار روز قطع می‌شود ولی با تعطیلی جمعه و شنبه این تعطیلی به یک روز می‌رسد و این فرصتی برای تقویت حوزه اقتصادی کشور است.»
روح الله متفکر آزاد نماینده مردم تبریز در مجلس در مورد بازگشت به لایحه دولت بیان داشت: «دولت در این لایحه پیشنهاد داده است که ساعات کاری ۴ ساعت و روزهای کاری هم به ۵ روز در هفته کاهش پیدا کند و این باعث افزایش بهره‌وری کارکنان در روزهای کاری می‌شود، اما تفاوتی در لایحه از سوی کمیسیون ایجاد شده و روز تعطیل تعیین شده است در حالی که در لایحه دولت روز تعطیل مشخص نشده است.»
وی بیان داشت: «من معتقدم پیشنهاد بازگشت به اصل چند مزیت دارد چون بحث‌های کارشناسی مفصلی در این رابطه انجام شده و باید شان کارشناسی دولت را محترم بدانیم بنابراین اجازه دهید دولت روز تعطیل را مشخص کند چون ضرورتی برای اظهارنظر وجود ندارد.»
عضو هیات رییسه مجلس اضافه کرد: «بر اساس اصل ۱۲۷ قانون اساسی این کار در اختیارات رییس جمهور و هیات دولت است و بحث‌های مفصلی در زندگی مردم وجود دارد و قرن هاست شنبه اول هفته بوده و این بحث فنی است و نباید بر اثر یک تصمیم عجله‌ای زندگی مردم به هم بریزد.»
وی افزود: «با توجه به تفاوت شب و روز در شرق و غرب و تجارت الکترونیک استدلال هماهنگی با دیگر کشورها منسوخ است البته ممکن است دولت بخواهد به صورت آزمایشی این طرح را اجرایی کند و ضرورتی ندارد که چه روزی تعطیل باشد.»
متفکر آزاد تصریح کرد: «ما وارد بحثی می‌شویم که از شئونات کارشناسی دولت است و موضوعات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در آن دخیل است و نباید با یک تصمیم چند دقیقه‌ای التهابات اجتماعی چندین ساله را به وجود آوریم ضرورتی برای تعیین روز تعطیل در این لایحه نمی بی نم و با پیشنهاد بازگشت به اصل لایحه موافقم تا خود دولت روز تعطیل را مشخص کند.»
در جریان بررسی این لایحه و پیشنهادات نمایندگان عباس گودرزی در تذکری آئین نامه‌ای گفت: «فارغ از محتوای لایحه که در دراز مدت آثار فرهنگی زیادی دارد و سبک زندگی ما را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد با استناد به تبصره ۲ ماده ۴۳ آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تذکر می‌دهم. اگر مصوبات مجلس فرآیند قانونی خود را طی نکند اثرات وضعی دارد.»
نماینده مردم بروجرد در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: «ما موظف به رعایت قانون هستیم و باید از مسیر درست حرکت کنیم، به عنوان نایب رئیس کمیسیون اجتماعی عنوان می‌کنم در کمیسیون اجتماعی با اکثریت اعضای حاضر مصوب شد روزهای پنجشنبه و جمعه تعطیل باشد قبل از اینکه گزارش کمیسیون در دستورکار صحن قرار بگیرد رئیس کمیسیون اقدام به تغییر محتوای مصوبه مبنی بر انتقال روز تعطیل از پنجشنبه به شنبه می‌کند.»
این نماینده مردم در مجلس عنوان کرد: «برابر آئین نامه داخلی مجلس که می‌گوید گزارش کمیسیون تا زمانی که در دستورکار هفتگی صحن قرار نگرفته باشد فقط با تصویب دو سوم اعضای کمیسیون و تائید هیات رئیسه مجلس قابل تغییر و اصلاح است و در صورت درج در دستورکار هفتگی قابل تغییر نیست. در کمیسیون اجتماعی جلسه رسمی در این خصوص برگزار نشد معنای مصوبه این است که در جلسه‌ای با حضور بیش از دو سوم اعضا برگزار نشده و در حاشیه صحن و یا هر جای دیگری امضا جمع شده است و این مصوبه سبقه قانونی ندارد.»
وی ادامه داد: «از اعضای هیات رئیسه مجلس به جهت انضباط بخشی به فرآیندهای قانونی و برای اینکه این موضوع باب نشود درخواست دارم که این مصوبه از آنجا که سابقه قانونی ندارد و روند قانونی بر اساس آئین نامه داخلی مجلس برای آن طی نشده است، از دستورکار خارج و به کمیسیون برای طی روند قانونی ارجاع داده شود.»
عبدالرضا مصری در پاسخ به این تذکر آئین نامه‌ای، گفت: «گزارش چاپ شده کمیسیون تا زمانی که در دستور هفتگی درج نشده هیات رئیسه ورودی به فرآیند کمیسیون ندارد و در هیچ موردی در فرآیند کمیسیون دخالت نمی‌کنیم. گزارش رئیس کمیسیون در خصوص موارد ارائه شده به هیات رئیسه طی روند فرآیند قانونی است.»
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به تبصره ۲ ماده ۴۳ آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: «اجازه نداریم در گزارش کمیسیون تغییری ایجاد کنیم، گزارش کمیسیون اجتماعی ۱۱ اردیبهشت۱۴۰۳ ارائه و در دستورکار صحن علنی قرار گرفته است، این موارد را باید در داخل کمیسیون پیگیری می‌کردید و انجام می‌دادید.»
حسین گودرزی سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی نیز در مخالفت با پیشنهاد بازگشت به اصل لایحه بیان کرد: «بار گذشته که این لایحه به کمیسیون ارجاع شد بر این موضوع تاکید شد که چرا روز تعطیلی در گزارش کمیسیون تعیین نشده است. از سوی دیگر اگر به اصل لایحه بازگردیم اصلاحاتی که کمیسیون انجام داده همگی کنار می‌رود. ما مشمولان قانون کار یعنی کارگران را نیز اضافه کردیم تا در حق آنها اجحافی صورت نگیرد. از سویی دیگر ما ساعت کاری را ۴۰ ساعت در هفته تعیین کردیم. کشور ما جزو ۳۰ کشوری است که بالاترین ساعت کار را در هفته دارد و باید به این سمت برویم که ساعت کاری را کاهش دهیم.»
نماینده دولت پیرامون پیشنهاد بازگشت به اصل لایحه بیان کرد: «این لایحه دولت در خصوص تعطیلی پایان هفته پنج ویژگی دارد اول اینکه در تمام شهرستان‌ها و مراکز استان‌ها مانند تهران روز پنجشنبه تعطیل شود. البته ما فقط یک روز تعطیل رسمی داریم و آن هم روز جمعه است وخدمات‌رسانی اداری به مردم در روز پنجشنبه وجود ندارد وگرنه بانک‌ها و مراکز خدماتی و سایر بخش‌ها به خدمات خود ادامه خواهند داد.»
وی بیان داشت: «دولت خدمت‌رسانی به مردم را در پنج روز یعنی از روز شنبه تا چهارشنبه تعریف کرده است و صرفاً در روز پنجشنبه خدمات‌رسانی اداری نداریم. یکی دیگر از ویژگی لایحه این است که تقویم آموزشی در اختیار دولت قرار گرفته است و در مناطق سردسیر دولت می‌تواند ۱۰ روز زودتر مدارس را بازگشایی کند و به دولت اجازه داده شده است در مواقع بحرانی و اضطراری مانند اپیدمی و آلودگی هوا به مدت ۴۲ ساعت و ۳۰ دقیقه در هفته ساعات اداری را تنظیم کنند. از سویی دیگر باید به این نکته توجه داشت هر آنچه ساعت کاری افزایش پیدا کند به معنای افزایش بهره‌وری نیست بلکه باید اقتصاد فرهنگ و اقتصاد گردشگری را نیز در نظر گرفت.»
در نهایت و پس از بحث‌های مختلف، نمایندگان با پیشنهاد بازگشت به اصل لایحه دولت و پیشنهاد اصلاح کل این لایحه مخالفت کردند و ادامه بررسی این لایحه به جلسه آینده واگذار شد.
* باید به تعطیلی شنبه‌ها بدبین بود؟
عمده استدلال موافقین تعطیلی شنبه‌ها چه داخل مجلس و بیرون از آن، همسویی با دیگر کشورهای جهان و حرکت طبق قاعده اقتصاد جهانی است. آنان مدعی‌اند که کشورهای مختلف جهان روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل هستند و اگر در ایران روز پنجشنبه تعطیل شده و شنبه روز کاری تلقی شود، جریان تجارت ایران با دیگر کشورها مختل می‌شود. حتی در این رابطه چندی قبل هم اتاق بازرگانی با نگارش نامه‌هایی به دفتر رهبر انقلاب، ریاست‌جمهوری و ریاست مجلس، خواستار تعطیل‌شدن شنبه‌ها شده بود.
غلامرضا نوری قزلجه، رئیس فراکسیون مستقلین ولایی مجلس شورای اسلامی و از نمایندگان موافق با تعطیلی شنبه‌ها، اخیراً در این رابطه گفته بود: «معتقدم تعطیلی شنبه به نفع اقتصاد مردم و کشور است. اگر تعطیلی به روز پنجشنبه موکول شود، ارتباطات و مراودات رسمی و غیر رسمی، ادارات، تجارت و بازرگانی کشور به مدت ۴ روز در ماه قطع خواهد شد؛ در حالی که با تعطیلی شنبه، این مدت به حداقل ۳ روز کاهش می‌یابد. در دنیای امروز بدون ارتباط با دنیا و تعامل با دیگر کشورها، رشد اقتصادی و فعالیت‌های بخش خصوصی و دولتی امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل من با تعطیلی شنبه موافقم. این موضوع مورد تأیید اکثر کارشناسان نیز هست و به نفع کشور خواهد بود.»
در سوی دیگر مخالفین تعطیلی شنبه‌ها و موافقین تعطیل اعلام‌شدن پنجشنبه‌ها استدلال می‌کنند که پنجشنبه در فرهنگ ملی و مذهبی ما، روزی است که متعلق به برگزاری مناسک مذهبی و زیارت اهل قبور است و اگر پنجشنبه روز کاری تلقی شود، آن فرهنگ سنتی و دینی رو به زوال خواهد رفت.
علاوه بر این در دهه‌های اخیر روز پنجشنبه ادارات دولتی تعطیل بوده، ساعت کاری بانک‌ها کمتر است و حتی بخش‌های خصوصی و کارگاه‌های تولیدی هم به‌صورت محدود فعالیت کرده و به‌صورت نیمه‌تعطیل هستند بنابراین اینکه برخی مدعی‌اند تعطیلی پنجشنبه جریان تجارت با دیگر کشورها را مختل می‌کند محلی از اعراب ندارد؛ آن‌هم در شرایطی که ایران با وضعیت تحریم‌های اقتصادی سنگینی روبروست و قاعده عرف تجارت جهانی بر آن حاکم نیست.
منتقدان می گویند اصرار بر تعطیلی شنبه‌ها و جلب‌نظر کمیسیون اجتماعی مجلس، به‌واسطه نظر و فشارهای نهادی چون اتاق بازرگانی بوده و تجربه هم ثابت کرده که رویکردهای اتاق بازرگانی در نهایت به‌سود کشور تمام نشده و باید به فشارهای وارده اتاق و جلب‌نظر مجلس به تعطیل اعلام‌کردن شنبه‌ها بدبین بود. بنابراین اینکه در موضوعی مهم و اثرگذار، عنان سیاست‌گذاری به چنین نهادی داده شود و برخی نمایندگان موضع اتاق بازرگانی را سرلوحه استدلال‌های خود قرار دهند، جای پرسش دارد.