به گزارش تسنیم، این روزها در مورد چند و چون توسعه روابط دولت اردوغان و دولت بایدن، اما و اگرهای فراوانی وجود دارد. چرا که دوره چهار ساله جو بایدن در حال اتمام است اما هنوز هم حاضر نشده در کاخ سفید، از اردوغان میزبانی کند. این در حالی است که روسای پیشین یعنی جورج بوش پسر، باراک اوباما و دونالد ترامپ، در واشنگتن با اردوغان دیدار کرده بودند و از بین آنها بوش و اوباما به ترکیه نیز سفر کردند.
در ماه نوامبر سال جاری میلادی (آذر ماه سال 1403) مردم آمریکا پای صندوق‌های رای می‌روند تا تکلیف پست ریاست جمهوری 4 سال آتی را روشن کنند. حالا و در شرایطی که سخن از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در میان است، دولت اردوغان در حال ارزیابی در مورد چند و چون روابط آتی آنکارا – واشنگتن است.
برخی گزارش‌های رسانه‌ای نشان می‌دهد که تیم اردوغان، قصد دارد یک بار دیگر همه تخم مرغ‌ها را در سبد دونالد ترامپ بگذارد و بر روی پیروزی او حساب ویژه باز کند. حتی مشخص شده که یک چهره مخوف سیاسی – امنیتی نزدیک به ترامپ، قصد دارد همین حالا و قبل از انتخابات، کانال ارتباطی بین ترامپ و اردوغان را یک بار دیگر بگشاید.
خانم جانسو چاملی بل از روزنامه نگاران مشهور ترکیه و از تحلیلگران پایگاه خبری – تحلیلی (T24) در یک گزارش مفصل به این پرداخته که نگاه دولت اردوغان به رقابت سیاسی در آمریکا چگونه است و چه خطاهایی در این مسیر روی داده است.
بخش‌هایی از یادداشت طولانی چاملی بل را با هم مرور می‌کنیم:
ترکیه و مردِ مخوف تیم ترامپ؛ ترکیه مراقب باشد
این روزها در بسیاری از رسانه‌های واشنگتن و نیویورک، یک بار دیگر نام ریچارد گرنل (Richard Grenell) بر سر زبان‌ها افتاده است و خبرنگاران می‌گویند، اگر ترامپ رئیس جمهور شود، گرنل سکاندار وزارت امور خارجه خواهد شد و صندلی بلینکن به او خواهد رسید.
نیویورک تایمز نیز این خبر را تایید کرده و همه معتقدند که این مرد 58 ساله کم حرف، در دولت ترامپ رشد خواهد کرد. او قبلاً سفیر آمریکا در برلین، رئیس سرویس مخفی آمریکا، مقام ارشد سرویس اطلاعات ملی و از مدیران اصلی دفتر نمایندگی آمریکا در سازمان ملل بوده است.
گرنل به عنوان فردی شناخته شده که بسیاری از پرونده‌های خاص و مخفی دونالد ترامپ را مدیریت کرده است. به باور چاملی بل، او در ماه‌های گذشته تلاش کرده تا یک بار دیگر یک کانال امن بین اردوغان و ترامپ بگشاید.
در گزارش چاملی بل، به این اشاره شده که دو سیاستمدار، در نبرد اخیر بین رژیم اسراییل و فلسطین، بیش از دیگران متضرر شدند: جو بایدن و طیب اردوغان.
خسارات و پیامدهای ماجراجویی‌های نتانیاهو برای بایدن روشن است. اما در مورد اردوغان، گفته شده که پس از شکست سنگین حزب او در انتخابات شهرداری‌ها، در برابر اعتراضات گسترده مردمی، ناچار شده تجارت با رژیم صهیونیستی را نیز متوقف کند و این اقدام، هزینه‌های سیاسی و اقتصادی قابل توجهی برای دولت اردوغان به همراه آورده است.
حالا یکی از مشکلات مهم جو بایدن، این است که پس از جنایات گسترده رژیم اسراییل در غزه و کرانه باختری، علاوه بر این که نمی‌تواند همه دموکرات‌ها را به راحتی به پای صندوق‌های رای بکشاند، با اعتراضات دانشجویی نیز روبروست و تیم اردوغان به این جمع بندی رسیده که در این شرایط، شکست بایدن قطعی شده و باید آرزومند پیروزی ترامپ باشند.
گزارش‌هایی که به کاخ ریاست جمهوری بش تپه آنکارا رسیده، حاوی اطلاعاتی از طرف مشاورین اردوغان است که می‌گویند، دونالد جی. ترامپ، در اکثر نظرسنجی‌ها 2-3 امتیاز جلوتر است و او نه تنها در نظرسنجی‌های ماه می، بلکه در هر نظرسنجی به مدت هشت ماه به طور مداوم پیشتاز بوده است.
به باور چاملی بل روزنامه نگار ترکیه، به آمریکایی‌ها خبر رسیده که تیم اردوغان توجه ویژه‌ای به احتمال پیروزی ترامپ دارد و حتی یکی از مشاورین گفته است: «حالا که قرار است بایدن شکست بخورد، نیازی نیست رئیس جمهور ترکیه با او عکس بگیرد».
نقل این سخن همان و لغو دیدار برنامه‌ریزی شده بایدن – اردوغان در کاخ سفید همان!
توصیه اردوغان در مورد سیاست ترامپ
یکی از توصیه‌های اردوغان به دیپلمات‌های ترک ساکن آمریکا، این بوده که در مورد تفاوت رویکرد سیاسی بایدن و ترامپ درباره مساله فلسطین و اسراییل، تمرکز شود. اردوغان معتقد است که ترامپ نگاه داخلی دارد و مانند بایدن، در برابر فشارهای نتانیاهو پرچم تسلیم را بالا نمی‌برد و اگر این پیرمرد مو طلایی یک بار دیگر به کاخ سفید بازگردد، اسراییل نخواهد توانست به راحتی به جنایات خود ادامه دهد.
چرا ترکیه دست به دامن ریچارد گرنل شد؟
به باور چاملی بل، تیم اردوغان برای جوش دادن مجدد رابطه با دونالد ترامپ، چند سلاح و ابزار کارآمد را از دست داده است که مهمترین آنها عبارتند از:
الف) قبلاً برات آلبایراک داماد ارشد اردوغان با جارد کوشنر داماد ترامپ دیدار می‌کرد و می‌توانستند به راحتی و بدون درگیر شدن در روند زمان بر نهادی و وزارتخانه‌ای، رابطه را پیش ببرند. اما حالا، هر دو داماد از صحنه غیب شده‌اند. آلبایراک مغضوب اردوغان است و کوشنر نیز فعلاً بروز و ظهوری ندارد.
ب) مهمت علی یالچین داغ داماد ارشد آیدین دوغان سرمایه‌دار مشهور ترک، مدتی در واشنگتن، ریاست شورای همکاری اقتصادی ترکیه – آمریکا را بر عهده داشت و اردوغان روی لابی او حساب ویژه باز کرده بود. اما حالا این یکی داماد نیز در صحنه نیست و به آلمان رفته است.
ج) اکیم آلتکین رئیس «کمیته عالی کار بین ترکیه و آمریکا» (TAİK) که از طرف دولت اردوغان برای لابی کردن از طریق مایک فلین مشاور امنیت ملی ترامپ فعال بود، حالا نمی‌تواند به ایالات متحده برود زیرا هنوز به اتهام جاسوسی، حکم بازداشت و کیفرخواست علیه او وجود دارد.
د) رودی جولیانی وکیل شخصی ترامپ که در زمان ریاست جمهوری او در واشنگتن برای جلوگیری از تصمیم‌گیری علیه آنکارا در پرونده هالک بانک، مستقیماً از ریاست جمهوری ترکیه پول دریافت کرده بود، در حال حاضر در پرونده‌های مختلف به اتهام دخالت در نتایج انتخابات آمریکا در سال 2020 محاکمه می‌شود.
در دوران ریاست ترامپ، روابط واشنگتن – آنکارا در مدار رفاقت بود. اما جو بایدن، باور کاملی به روابط نهادی بین دولتی و مرزهای دیپلماسی کلاسیک دارد و علاوه بر این، هرگز تمایلی به رابطه گرم با اردوغان نداشته است.
ریچارد گرنل از زمان ایفای نقش کلیدی در مبارزات انتخاباتی میت رامنی در سال 2012، به ویژه با جمهوری خواهان جنگ طلب سابقه همکاری داشته است. پس از اینکه ترامپ در سال 2016 به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد، به عنوان یکی از سخنگویان قوی گفتمان «قدرت گرفتن مجدد آمریکا» مطرح شد و ترامپ در سال 2018 او را به عنوان سفیر آمریکا در آلمان منصوب کرد.
آغاز تماس‌های پشت درهای بسته گرنل با آنکارا مصادف با این دوره است. در جریان کودتای نافرجام گولن در سال 2016 میلادی در ترکیه، یک آمریکایی به نام کشیش برونسون به اتهام جاسوسی و دخالت در کودتا دستگیر شد. اما لابی گرنل، باعث شد که او آزاد شود و اتفاقاً اول از آنکارا به برلین رفت و سپس از آنجا خودش را به آمریکا رساند.
گرنل در آخرین سال ریاست جمهوری ترامپ در سال 2020 به عنوان مدیر اطلاعات ملی منصوب شد و نقش‌های متفاوتی را در قلب سیاست‌های ایالات متحده در مورد بالکان، اسرائیل، ترکیه و ایران ایفا کرد.
گرنل که قبلاً به عنوان یک جمهوری خواه جنگ طلب شناخته می‌شد، یک کاراکتر امنیتی متناقض دارد و ادعا کرده که به عنوان یک همجنسگرا و یک مسیحی بهتر، به رشد سیاست آمریکا در جهان و به ویژه در اتحاد فرا آتلانتیک، کمک می‌کند.
روزنامه واشنگتن پست در گفتگو با منابع نزدیک به ترامپ نوشته، گرنل با اردوغان تماس گرفته و از او خواسته تا بازی ناتو در مورد سوئد را به هم بزند و با بایدن توافق نکند.
گرنل در سپتامبر 2023، زمانی که اردوغان برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک به سر می‌‌برد، تلاش کرد تا او را به دیدار ترامپ ببرد. با این حال، زمانی که سایر اعضای تیم او به شدت مخالفت کردند، ترامپ از این اقدام منصرف شد. واشنگتن پست نوشت که آنها هیچ اطلاعاتی در مورد این که گرنل با چه کسی از تیم اردوغان در تماس بوده، پیدا نکردند.
تناقض در روابط آنکارا – واشنگتن
خانم چاملی بل معتقد است که حلقه نزدیک اردوغان در مورد پیامدهای دیدار اردوغان – ترامپ بی‌احتیاطی کرده ودر شرایطی که بایدن هنوز بر کرسی ریاست جمهوری است، چنین اقدامی بیش از پیش به روابط ترکیه و آمریکا لطمه می‌زد.
وی درعین حال، به این اشاره کرده که با وجود علاقه زایدالوصف اردوغان به ترامپ، در دوران مسئولیت او در آمریکا، چنین اتفاقاتی روی داده‌اند:
1.نهاد اقماری پ.ک.ک یعنی همان نیروی کُردی موسوم به YPG در دوره ترامپ مجوز ورود به رقه را دریافت کرد و YPG در سال 2017 شروع به دریافت سلاح‌های سنگین آمریکایی کرد.
2.به دنبال اقدام اردوغان برای حمله زمینی به کردها در سوریه، ترامپ تصمیم به اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ترکیه گرفت و نامه‌ای با این مضمون برای اردوغان فرستاد: «کار احمقانه‌ای نکن». این نامه حالا در بارِ هتل ترامپ تاور در منهتن نیویورک، بر روی دیوار است.
3.ترامپ در سال 2108 اردوغان را مجبور به آزادی کشیش آمریکایی اندرو برونسون کرد و تحریم اقتصادی ترامپ، باعث شد نرخ دلار از 3 لیره به 6 لیره برسد.
حال باید دید در مقطع آتی روابط ترکیه و آمریکا در چه مسیری پیش می‌رود. آیا قرار است در آخرین ماه‌های دوره اول ریاست جمهوری بایدن، اردوغان را به حضور بپذیرد یا نه.