به گزارش میزان، ارتباط مستقیم و بدون واسطه با مردم، تکریم ارباب‌رجوع، رسیدگی دقیق و عادلانه به پرونده‌ها از سیاست‌های قوه قضاییه بوده و عمده‌ترین وظایف مسئولان قضایی استماع بدون واسطه مشکلات حقوقی و قضایی مراجعان جهت رفع مشکلاتشان است. میز خدمت و جلسات ملاقات مردمی هر هفته و به‌طور منظم در مرکز ارتباطات مردمی قوه قضاییه، مجتمع‌های قضایی، دادگستری کل استان‌ها و شهرستان‌ها برگزار می‌شود تا مردم مشکلات و دغدغه‌های خود را با مسئولان قضایی در میان بگذارند.
بر همین اساس مرکز ارتباطات مردمی قوه قضاییه بیش از سایر ادارات و برخی نهاد‌های قضایی، عمده‌ترین مشکلات قضایی را استماع و به افراد، نهاد‌ها و مراجع ذی‌ربط انتقال می‌دهد به‌طوری‌که بیشترین درخواست‌های مردمی دیدار و ملاقات با ریاست قوه قضاییه و مسئولین عالی قضایی است. بسیاری از مردم به اداره‌ی کل ارتباطات مردمی قوه قضاییه مراجعه می‌کنند و خواستار دیدار با معاونان، مسئولان عالی‌رتبه و شخص رئیس قوه هستند بنابراین خواسته‌های خود را به قضات مستقر و یا کارشناسان حقوقی مطرح کرده و بسیاری از آن خواسته‌ها را جهت ضبط مطالب، به رشته تحریر درمی‌آورند.
برگزاری میز خدمت و جلسات ملاقات مردمی هر هفته و به‌طور منظم در مرکز ارتباطات مردمی قوه قضاییه، مجتمع‌های قضایی، دادگستری کل استان‌ها و شهرستان‌ها برگزار می‌شود که غیر از کم کردن فاصله مردم با مسئولان قضایی به شهروندانی که مسافت طولانی با مراکز قضایی دارند، کمک می‌کند تا در این جلسات بتوانند مشکلات و دغدغه‌های خود را با مسئولان قضایی در میان بگذارند.
موارد مهم، قابل‌تأمل، چالشی و یا غامض به سمع و نظر مدیرکل ارتباطات مردمی یا استحضار رئیس حوزه ریاست قوه قضاییه می‌رسد. وجود این نهاد به‌منظور استماع، دریافت اطلاعات و بررسی معضلات مردم و متقابلاً تلقین حس اعتماد و اطمینان به مراجعین که نهادی برای گوش سپردن و شنیدن سخنان و درد و دل‌های مردم بوده فی‌نفسه ارزشمند است.
در همین راستا رئیس قوه قضاییه دوشنبه (۲۸ اسفند) در نشست شورای‌عالی قوه قضاییه بیان کرد که در رسیدگی به امور قضایی مردم باید نهایت دقت و سرعت اِعمال شود؛ اگرچه حجم و سختی کار زیاد است و توقعات نیز از مجموعه قضایی بالاست، اما مع‌ذلک ما باید برای رضای خدا و در جهت منافع مردم و کشور، نهایت تلاش را در انجام مسئولیت خود داشته باشیم و این مسئولیت را به نحو احسن انجام دهیم؛ لذا مسئولان قضایی به هیچ وجه در پیشبرد امور مردم تأخیر نیندازند و این امور را به فردا و یا زمان آتی موکول نکنند. مقامات و مسئولان و کارکنان قضایی، حُسن خلق با مردم و ارباب رجوع را سرلوحه کاری خود قرار دهند و پیوسته در تکریم ارباب رجوع کوشا باشند.
به همین منظور رئیس قوه قضاییه در روز‌های ۲۸ و ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ و اول تا سوم فروردین ۱۴۰۳ در میان نمازگزاران مساجد غرب، جنوب و شمال تهران حضور یافت و پس از اقامه نماز تا ساعت‌ها مشکلات آنها را مورد بررسی قرار داد. حجت‌الاسلام والمسلمین اژه‌ای سال گذشته به مقامات و مسئولان قضایی نیز برای حضور در مساجد و اجتماعات مردمی و رسیدگی بدون واسطه و مستقیم به مسائل و مشکلات مردم دستوراتی صادر کرده است.
ارشاد حضوری مراجعان در مرکز ارتباطات مردمی قوه قضاییه
سید علی‌اصغر رفاهی در گفت‌وگو با میزان درباره ملاقات‌های مردمی صورت گرفته در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۳ در مرکز ارتباطات مردمی قوه قضاییه، اظهار کرد: از رویکرد‌های واحد پاسخگویی، توجه عمیق‌تر و بیشتر به جنبه‌های حقوقی مسائل مطروحه و ارشاد متقاضیان است. واحد ارشاد و معاضدت حقوقی در حال حاضر علاوه بر قضات متعدد مستقر در این اداره کل، یک کارشناس حقوقی ثابت نیز در مجموعه وجود دارد که نسبت به راهنمایی و ارشاد حقوقیِ مراجعین اقدام می‌کند.
وی افزود: درباره مراجعان حضوری، نتیجه نامه‌نگاری‌ها به استان دریافت و درباره مکاتبات صورت پذیرفته و همچنین پاسخ‌هایی که از استان‌ها به این اداره کل ارسال می‌شود و جهت پرهیز از حضور مراجعان، واحد پاسخگویی تلفنی به مردم نیز تعبیه شده است.
مدیرکل ارتباطات مردمی قوه قضاییه بیان کرد: در اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ برای ۶ هزار و ۸۳۹ نفر مشاوره حضوری صورت گرفته و موارد لازم به مراجع قضایی منعکس‌شده است.
رفاهی ادامه داد: میانگین زمان انتظار برای مکالمه با مشاور به‌صورت حضوری در این ماه ۱۰ دقیقه بوده است.
پاسخگویی تلفنی
وی بیان کرد: به‌منظور اطلاع‌رسانی به مراجعان و چگونگی اطلاع آنها از شماره، تاریخ و مرجع ارسال مکاتبه‌ای انجام‌شده بابت درخواست آنها، شماره تلفن ۱۲۹، گزینه ۴ در نظر گرفته‌شده است، مراجعان حداکثر ظرف مدت ۲ هفته از تاریخ مراجعه می‌توانند با گرفتن این شماره از مکاتبه انجام شده درباره درخواست‌های خود با خبر شده و شماره، تاریخ و نام مرجع مکاتبه شده را دریافت و نسبت به پیگیری درخواست خود اقدام کنند.
مدیرکل ارتباطات مردمی قوه قضاییه اظهار کرد: در اردیبهشت ماه مجموعاً تعداد یک هزارو ۲۹۲ مورد تماس تلفنی (به مدت زمان ۴ هزارو ۱۹۵ دقیقه مکالمه) با این اداره کل برقرار شده و شماره و تاریخ نامه ارسالی و مرجع دریافت‌کننده درخواست به متقاضیان اعلام‌شده است.
درخواست‌های مردمی ثبت‌شده در تارنمای سامع
رفاهی ادامه داد: در ماه‌های اخیر و در پی همکاری‌های گسترده‌ی مراجع قضایی (به‌ویژه شهرستان‌ها) و نهاد‌های تابعه با اداره کل ارتباطات مردمی درباره ارجاعات سامع، به‌طور مرتب پاسخ‌های متعددی مربوط به درخواست‌های مردمی از این مراجع دریافت می‌شود که این پاسخ‌ها توسط کارشناسان بخش سامع، ملاحظه و در صورت لزوم کل یا قسمت‌هایی از پاسخ دریافتی به اطلاع متقاضی رسانده می‌شود.
وی بیان کرد: در اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ تعداد ۶ هزار و ۳۲۸ مورد درخواست در سامانه اداره کل ارتباطات مردمی قوه قضاییه (سامع) ثبت شده است؛ که در مقایسه با ماهِ پیشین ۷۲ درصد موارد ثبت شده در تارنما افزایش داشته است.
مدیرکل ارتباطات مردمی قوه قضاییه اظهار کرد: تعداد درخواست‌ها بر اساس موضوعات قضایی در سامانه سامع، ۱ هزارو ۵۰۷ مورد درخواست ملاقات حضوری، ۷۳۲ موردانتقاد از فرایند دادرسی، ۵۲۱ درخواست اعمال ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری، ۳۴۰ مورد اطاله دادرسی، ۳۰۰ مورد درخواست ارفاقات قانونی، ۲۸۳ مورد دریافت گزارش، ۲۲۱ موردانتقاد به نحوه اجرای آرا، ۱۸۵ موردانتقاد به رفتار و عملکرد، ۱۷۱ مورد مشاوره و ارشاد و راهنمایی، ۴۱ مورد مباحث تولید بود و درباره درخواست اعمال ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری و درخواست ماده ۷۹ دیوان عدالت اداری ۳ مورد، درخواست‌های ساده ۱ هزارو ۴۴۵ مورد و سایر موضوعات قضایی ۵۷۹ مورد بودند.
رفاهی درباره اقدامات صورت گرفته نسبت به درخواست‌های مردمی ثبت‌شده در سامانه سامع گفت: ۳۲۱ مورد ثبت اولیه، ۲ هزارو ۲۵۳ مورد در دست اقدام و بررسی و نقص مدرک و...، ۷۲ مورد پاسخ مراجع مختلف به مرکز، ۳۲۲ مورد منتظر پاسخ مرجع رسیدگی و ۳ هزار و ۳۶۰ مورد خاتمه یافته و ارسال به متقاضی است.
تعداد افراد ملاقات شده توسط حوزه مدیریت و روسای ادارات
مدیرکل ارتباطات مردمی قوه قضاییه، گفت: روزانه علاوه بر اداره پاسخگویی، تعدادی افراد خواهان ملاقات با مدیرکل ارتباطات مردمی هستند که از آن اداره به دفتر مدیریت هدایت می‌شوند. در همین زمینه مدیر کل ارتباطات مردمی از ساعت ۷ صبح الی ۱۷ فقط به ملاقات و دیدار مردمی می‌پردازد. همچنین برای برخی افراد اقدام فوری یا اقناع حقوقی لازم است که به فراخور به معاون مدیرکل یا سایر ادارات زیرمجموعه هدایت می‌شوند. علاوه بر این، معمولاً نمایندگان تجمع‌کنندگان نیز جهت پیگیری خواسته خویش مراجعاتی داشته که به اداره ارتباطات و ملاقات‌ها مراجعه می‌کنند.
رفاهی بیان کرد: تعداد افراد ملاقات شده توسط مدیرکل ۵۶۴ نفر، معاون مدیرکل ۹۹ نفر، رئیس اداره ارتباطات و ملاقات‌ها ۸۴ نفر، رئیس اداره بررسی و ارشاد قضایی ۲۹۰ نفر، رئیس اداره پیگیری و رسیدگی به گزارشات ۱۱ نفر، رئیس اداره پاسخگویی ۱ هزارو ۷۵۴ نفر که در مجموع ۲ هزارو ۸۰۲ نفر ملاقات شده‌اند.
وی ادامه داد: قضات مستقر در اداره پاسخگویی نیز به تعداد ۲ هزارو ۴۴۷ درخواست‌های مردمی ارجاع شده رسیدگی کردند. همچنین توسط یکی از کارشناسان حقوقی مستقر در اداره پاسخگویی نیز تعداد ۹۲۴ مورد ارشاد قضایی صورت پذیرفت.
