به گزارش خبرنگار مهر، یکی از صحبت‌های کلیدی و پرتکرار مسعود پزشکیان در دوران رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری «استفاده از کارشناسان و متخصصان در تصمیم‌گیری‌ها» بود. پس از انتخاب پزشکیان به عنوان رییس دولت چهاردهم، گمانه‌های زیادی در مورد انتخاب کابینه دولت در فضای مجازی و از سمت افراد مختلف مطرح شد.

در روزهای گذشته محمدجواد ظریف که از سوی پزشکیان به عنوان رئیس شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم منصوب شده است، در مورد سازوکار و معیارهای انتخاب کابینه توضیح داد: «ما با جدیت معتقد به حضور جامعه مدنی در فرآیند تشکیل دولت هستیم و معتقدیم که نهادهای مختلف جامعه مدنی، انجمن‌های علمی، دانشگاه‌ها و انجمن‌های صنفی باید در این فرآیند حضور داشته باشند».

وی با بیان این‌که شورای انتقالی دولت چهاردهم سنجه‌های ضروری برای نامزدهای عضویت در هیأت دولت را تعیین کرده است، اعلام کرد که این سنجه‌ها برای انجمن‌های علمی، انجمن‌های صنفی، احزاب و شخصیت‌های مختلف ارسال شده است.

رئیس شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم دیروز (سه‌شنبه ۲۶ تیرماه) نیز با ارائه گزارشی از سازوکار و روند انتخاب اعضای کابینه دولت گفت: فراخوانی برای درخواست از شخصیت‌های ملی، احزاب، انجمن‌های علمی و صنفی و بخش خصوصی جهت معرفی نامزدهایی برای عضویت در دولت چهاردهم ارسال شده و پاسخ‌هایی دریافت شده و منتظر بقیه پیشنهادات هستیم.

موضوع استفاده از ظرفیت انجمن‌های علمی در برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه کشور نیز مورد تاکید قرار داشت اما تاکنون از این ظرفیت به طور شایسته استفاده نشده است.

دکتر علی ایرانمنش، دبیر کمیسیون انجمن‌های علمی ایران در گفتگو با خبرنگار مهر با تایید بهره‌گیری از نظرات انجمن‌های علمی در انتخاب کابینه گفت: هفته گذشته از دفتر رییس جمهور منتخب تماس گرفتند و لیست انجمن‌های علمی که در دو سال گذشته رتبه الف و ب کسب کرده بودند را درخواست کردند. اطلاعات کامل ۱۰۸ انجمن علمی به همراه اطلاعات تماس رؤسای این انجمن‌ها به دفتر رییس جمهور منتخب ارسال شد.

موضوع استفاده از نظرات انجمن‌های علمی در تعیین کابینه در فضای مجازی نیز بازتاب داشته است و برخی اعضای انجمن‌های علمی نسبت به این موضوع واکنش نشان داده‌اند.

البته سال گذشته نیز در روند تدوین قانون برنامه هفتم توسعه، نقطه نظرات انجمن‌های علمی به مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام شده بود و همچنین خرداد ماه سال گذشته نیز جلسه هم‌اندیشی با حضور نمایندگانی از چهار انجمن علمی برگزار شد. در این جلسه استفاده از ظرفیت انجمن‌های علمی مورد تاکید قرار گرفت و عنوان شد که با وجود توانمندی‌های این نهاد از مشارکت آن‌ها در نظام تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری غفلت شده است.

همچنین دکتر پیمان صالحی؛ معاون پژوهشی وزارت علوم و رییس کمیسیون انجمن‌های علمی پیش از این از ارسال نامه وزیر علوم به معاون اول رییس جمهوری برای استفاده از ظرفیت انجمن‌های علمی خبر داد (اینجا ببینید) و گفت: این نامه از سوی معاون اول رییس جمهور به وزرا و استانداران ارجاع شده است. در حال حاضر برای تصمیم‌گیری در موضوعات مختلف دستگاه‌ها با ما مکاتبه می‌کنند و انجمن‌های نوع الف و ب به آن‌ها معرفی می‌شوند.

شاید امروز که انجمن‌های علمی برای انتخاب کابینه دولت مورد مشورت قرار گرفته‌اند، نتیجه این پیگیری‌ها باشد و حال به طور رسمی در سطح انتخاب کابینه دولت از انجمن‌های علمی نظرخواهی شده است.

انجمن‌های علمی نهادهای مستقلی هستند که از اجتماع آگاهانه و داوطلبانه افراد یک رشته علمی ایجاد می‌شوند تا از طریق تعامل آزاد، خردمندانه و بدون سلطه بتوانند زمینه لازم را برای پیشبرد علم و تنظیم و ترویج اصول و قواعد جمعی یا اخلاقی فعالیت و پیوند بین علم و عمل در آن رشته علمی را فراهم کنند.

تاریخ تشکیل انجمن‌های علمی به اوایل قرن هفدهم میلادی بازمی‌گردد. تشکیل انجمن سلطنتی بریتانیا در ۱۶۶۰ میلادی، آکادمی علوم شوروی در ۱۷۲۵ میلادی و آکادمی علوم آمریکا در ۱۸۶۳ میلادی نمونه‌هایی از اجتماعات علمی شکل‌گرفته در کشورهای توسعه‌یافته هستند. در ایران نیز تاریخچه شکل‌گیری انجمن‌های علمی به تشکیل «جمعیت فیزیک و شیمی ایران» در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی برمی‌گردد که با اجتماع تعداد کمی از فیزیکدانان کشور در آزمایشگاه فیزیک دانشکده علوم دانشسرای عالی ایجاد شد که البته اندکی بعد فعالیت آن متوقف شد. در حدود سال ۱۳۲۰ «کانون مهندسین ایران»، «مجمع وکلای دادگستری» و «انجمن مامایی ایران» نیز فعالیت خود را آغاز کردند.

انجمن‌های علمی به عنوان یک اجتماع علمی مستقل از دولت در زمینه‌های تحقیقات علمی و در سطح ملی و بین‌المللی، همکاری با نهادهای اجرایی، علمی و پژوهشی، ارزیابی و بازنگری و اجرای طرح‌ها و برنامه‌های مربوط به آموزش و پژوهش، برگزاری همایش‌ها و گردهمایی‌های علمی در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، انتشار کتب و نشریات علمی، مشاوره‌های علمی تخصصی، ارتباط با مراکز علمی و تحقیقاتی خارج از کشور و .... فعالیت می‌کنند؛ ولی از همه مهم‌تر؛ رسالت اصلی این‌ نهادها استفاده از عقل جمعی برای توسعه علم و فناوری با هدف توسعه همه‌جانبه کشور است.

امید است که شیوه جدید انتخاب کابینه دولت در ایران و توجه به ظرفیت انجمن‌های علمی برای مشورت به رییس جمهور، زمینه را برای انتخاب افراد شایسته‌تر فراهم کرده و راه را برای اعتلای هرچه بیشتر علم و فناوری در کشور هموار کند.