دیروز و بعد از اعلام آتش‌بس لبنان و اسراییل نیروهای تحریرالشام حمله به شهرهای تحت کنترل بشار اسد را آغاز کردند. گروهک تحریرالشام که در شمال سوریه قرار دارد توانسته گروه های دیگر همچون «صقور الشام»، «جیش الشمال»، «حزب اسلامی ترکستان»، «اجناد قوقاز»، «کتیبه الرحمان» و «جیش العزه» را وارد ائتلاف با خود کند. تحریرالشام که بنیان های فکری آن را رهبران القاعده در سوریه تشکیل می دهند با آغاز جنگ داخلی در این کشور به «جبهه النصره» تغییر نام داد. محمد الجولانی سرکرده این گروه هم‌اکنون در ادلب حضور دارد.
این گروه در فاصله حدود ۱۲۰ کیلومتری مرز شمالی، استان ادلب واقع شده که آخرین پایگاه مهم اسلامگرایان مسلح مخالف اسد است. از سال ۲۰۱۵ که نیروهای دولتی کنترل این استان را از دست دادند، ادلب در اختیار چندین گروه رقیب مخالف قرار گرفته است. در حال حاضر، بخش اعظم ادلب در اختیار «هیئت تحریر شام»، قرار دارد.
ناظران سیاسی می گویند تحریر الشام بعد از جنگ اسرائیل و حزب الله لبنان، به این نتیجه رسیدند که حزب الله توان نظامی خود را در لبنان متوجه جنگ در غزه کرده و اسرائیل نیز تا حد زیادی توانسته کادرهای مرکزی این حزب را ترور کند. از این رو آنها قادر به حرکت به سوریه و تقابل با تحریرالشام نخواهند بود.
این در حالی است که پس از شکست داعش در سوریه، تلاش دیپلماتیک موثری برای ایجاد نظامی سیاسی با ثبات در این کشور انجام نشد و دولت سوریه نتوانست حمایت های ترکیه از تحریرالشام را متوقف کند. این در حالی است که عمده نیروهای تحریرالشام از استان های مسلمان نشین چین و مشخصا از اویغورها ساکن ایالت سین‌کیانگ یا تُرکستان شرقی در شمال غرب کشور چین به سوریه منتقل و به تحریرالشام پیوستند.
هیئت تحریر الشام در هفته‌های اخیر حملات خود را علیه نیروهای دولتی سوریه در مناطق مختلف، از جمله حلب، افزایش داده است. به عنوان مثال، در اوت ۲۰۲۳، هفت عضو این گروه در حمله نیروهای دولتی سوریه در حلب کشته شدند. اسرائیل نیز همچنان حملات هوایی به مواضع نیروهای محورمقاومت در سوریه را ادامه داد تا از گسترش نفوذ مقاومت در نزدیکی مرزهای خود جلوگیری کند. چه آنکه حسن عبدالغنی، از فرماندهان ارشد تحریر الشام روز گذشته گفت «پس از رصد تجمعات نیروهای سوریه، عملیات بازدارندگی تجاوز را اعلام می‌کنیم. هدف این عملیات نظامی، درهم‌شکستن طرح‌های ارتش سوریه از طریق وارد کردن ضربه پیش‌دستانه و حساب‌شده به مواضع شبه‌نظامیان است.»
کارشناسان می گویند در حال حاضر، سوریه به چهار بخش مختلف تقسیم شده که یا تحت کنترل بشار اسد هستند یا گروه‌های مسلح مختلف و نهادهای خودخوانده با ایدئولوژی‌ها و وابستگی‌های متفاوت بر آنها تسلط دارند. تحرکات نظامی فعلی در سوریه بی ارتباط با نقش کشورهای همسایه سوریه هم نیست.
در سال ۲۰۱۷، ترکیه که مخالف دولت سوریه بود، همراه با متحدان سوریه یعنی روسیه و ایران، در مذاکراتی در آستانه، پایتخت قزاقستان، به توافقی برای ایجاد مناطق کاهش تنش از جمله ادلب دست یافتند. هدف از این توافق، کاهش شدت درگیری‌ها بود. در سال بعد، روسیه و ترکیه برای ایجاد یک منطقه حائل غیرنظامی در استان ادلب به توافق رسیدند تا نیروهای دولتی را از شورشیان مستقر در این منطقه جدا کنند.
ترکیه در سال ۲۰۱۷ گروه‌های شبه‌نظامی تحت حمایت خود را زیر عنوان «ارتش ملی سوریه» گرد هم آورد. این گروه‌ها پیش از آن به نام ارتش آزاد سوریه شناخته می‌شدند. ارتش ملی سوریه شامل گروه‌هایی است که مستقیماً با ارتش یا سازمان اطلاعات ترکیه در ارتباط هستند، مانند تیپ سلطان مراد، و همچنین گروه‌هایی که با اخوان المسلمین و قطر پیوند دارند.
باید دید در روزهای آینده نیروهای دولتی سوریه خواهند توانست از پیشروی نیروهای تحریرالشام به حلب جلوگیری کنند یا نه؟ اخبار تایید نشده حاکی از آن است که شورشیان در چند کیلومتری حلب هستند.