الف - آیا واقعا روسیه غیر قابل اعتماد است؟

یک کارشناس مسائل روسیه در گفتگو با خبرآنلاین موضوع غیرقابل اعتماد بودن روسیه در مناسبات تهران و مسکو را تبیین می کند.

دکتر محمود شوری در پاسخ به اینکه چرا ذهن غالب تحلیلگران ایرانی از غیرقابل اعتماد بودن روسیه می گویند، پاسخ داد: «کلیشه غیر قابل بودن اعتماد بودن روسها متاسفانه با ذهنیتی غالب در ایرانی ها تبدیل شده و فکر میکنم به یک کلیشه سرراست و دم دستی بسیار خوبی برای کسانی تبدیل شده که می خواهند به راحتی در مورد روسیه اظهار نظر کنند. به نظرم ما باید سعی کنیم خود را از این کلیشه رها کنیم. بحث قابل اعتماد بودن موضوعی انحرافی در روابط ایران و روسیه است. نه ایران هیچگاه با طناب روسیه به چاهی وارد شده که حالا نگران باشد روسها آن را پاره کنند و نه روسیه اساسا به دنبال این بوده که ایران را به عنوان عامل خود در موضوعات مختلف بین المللی تعریف کند. ما و روسیه در حوزه ها و مسائل مختلفی با یکدیگر همسویی داشتیم و هدفمان مشترک بوده و در شرایطی و در زمان هایی که هدفمان مشترک بوده با یکدیگر کار کردیم و در زمان هایی هم که هر کدام از دو طرف هدف متفاوتی داشته، جهت گیری ها هم همسان نبوده است.

این استاد دانشگاه در ادامه به موضوع حضور روسیه در سوریه اشاره کرد و افزود: «روس ها نه در چارچوب یک اتحاد با ما وارد سوریه شدند و نه در این چارچوب خارج شدند. روسها وقتی وارد سوریه شدند، دلیلش اهداف و منافع خودشان بود، همانطور که ما در سوریه اهداف خود را دنبال می کنیم. حالا در مقطعی اهداف و منافع روسیه در مقعطی با خواسته های ما همپوشانی داشت و ما هم از این قصه استقبال کردیم.

کسی در ایران با اتکا به حضور روسیه هزینه ای در سوریه نکرده، ما این هزینه را همیشه داشتیم. چه روسیه می آمد و چه نمی آمد. اگر روسیه نمی آمد، اتفاقا هزینه های ما در سوریه می توانست بیشتر باشد. پس بنابراین زمانی که روسیه وارد سوریه شده، بخشی از هزینه های ما کم شد و طبیعتا باید از این ماجرا خوشحال باشیم. اگر هم زمانی روسیه برود، باز تغییری در نوع رفتار ما ایجاد نمی شود. ما باید اهداف خود را پی بگیریم.

این تحلیلگر مسائل روسیه در بخش دیگری از گفتگوی خود به فلسفه تثبیت این ذهنیت در ایران اشاره کرد و افزود: «من فکر می کنم این تحلیل ها تا اندازه ای به شرایط روانی باز می گردد که ما در دوران پس از جنگ سرد داشتیم و با توجه به اینکه در سطح بین الملی و منطقه ای هیچ متحدی نداشتیم و تنها کشوری که تا حدودی با ما همسو بود روسیه بود، این باعث شده توقع بسیار زیادی از روسیه در داخل ایجاد شود و فکر می کنیم روسها باید در همان مسیری که ما گوییم گام بر دارند. روسها در آن مسیری که خود می خواهند عمل می کنند، حال برخی مواقع این مسیر با منافع ما هم راستا بوده و برخی مواقع برعکس. ما و روسیه در شرایطی هم افزایی داشتیم و در شرایطی هم نداشتیم.

رفتارهای جمهوری اسلامی ایران در ربع قرن گذشته فضاها و فرصت های برای روسیه ایجاد کرده، این را نمی توانیم به روسیه بفروشیم. ما کار خود را می کردیم ولی طبیعتا نوع رفتار ما فضایی را برای روسیه ایجاد کرده است. بنابراین اینکه گفته می شود روسها غیر قابل اعتماد هستند، روسها با کارت ایران بازی می کنند، اصلا تحلیل های دقیقی نیست. بعضی از دوستان در بحث هایشان گفتند روسیه با خروجش از سوریه سر ایران کلاه گذاشته است. من نمی فهمم چرا باید چنین تحلیلی مطرح شود. مگر حضور ما در سوریه به خاطر روسیه بوده که الان خروجش به ما ضربه ای وارد کند؟ روسیه در مقطعی وارد موضوعی شد که ما در سوریه حضور داشتیم و از این موضوع استقبال کردیم حالا هم که می خواهد برود، ممکن است مشکلاتی برای ما ایجاد شود ولی ما که نمی توانیم یک قدرت بزرگی مانند روسیه را مجبور کنیم بر اساس منافع ما عمل کند. »