الف - دلايل هشتگانه براي انتخاب "تومان" به عنوان واحد پول ملي

دلايل هشتگانه براي انتخاب "تومان" به عنوان واحد پول ملي

با گذشت 82 سال از رسميت "ريال" به عنوان واحد پول ملي، هنوز عموم مردم و حتي مسئولين از بكارگيري واژه نامأنوس و اروپائي "رئال" يا "ريال" امتناع كرده و در مراودات مالي خود از واحد غيررسمي ولي متداول "تومان" استفاده مي كنند كه همين دوگانگي موجبات اشتباه، سوءتفاهم و سردرگمي مردم مي شود. آنها هر گاه قیمتی را به ریال می‌شنوند بايد تبديل به تومان بکنند، وقتي مي شنود فلان طرح با اعتبار چند ميلياردي اجرا شده نمي دانند منظور گوينده ريال است يا تومان؟

وقتي قیمت كالايي روي آن درج شود، حتماً بايد واحد آن نوشته شود وگرنه سردرگم مي شويم. گردشگران خارجی از دوگانگي واحد پولي گيج مي شوند. اين دوگانگي، یک تلاش ذهنی بی‌فایده را بر ایرانیان تحمیل می‌کند که گاهی با خطا همراه است. قرن حاضر نشان داد، واحد پولي 80 ساله "ريال" هيچگاه نمي تواند جايگزين واحد پولي 800 ساله "تومان" شود و نبايد مجدداً اشتباه ديگري در اين موضوع بكنيم."تومان" یک واژه ایرانی ـ ترکی به معنای عدد "10.000" است كه علاوه بر واحد پولي ايران در 800 سال گذشته، در فرهنگ و ادب و تاريخ ما نيز همواره به جاي عدد ده هزار استفاده شده است. در واحد پولی نیز بخاطر برابری آن با 10.000 دینار چنین نامی را نهاده اند. واحد پولي تومان پس از 7 قرن در سال 1308 توسط رضاشاه منسوخ شده واحد نامأنوس پرتغالي ـ اسپانیائی "رئال" يا "ريال" به عنوان واحد پول ملي تعريف شد اما در اين 82 سال همچنان "تومان" در افواه و اقوال عامه مردم به عنوان واحد اصلی پول كاربرد داشته است. حتی مسئولین حکومتی نیز كه اجباراً و اكراهاً بايد از واژه فرنگي "ريال" استفاده كنند، كراراً فراموش کرده و از واحد مردمی تومان استفاده كرده اند. در مورد تاريخچه ضرب سكه و واحد پول در ايران، اولین واحد پول ایرانی "سکه صد دینار" یا همان "صنار" بود که سلطان محمود غزنوی آنرا ضرب کرد و بعدها به "محمودی" معروف شد. دينار واحد پول روم و برگرفته از نام امپراتور روم ديناريوس بود. همزمان شاهان سامانی ماوراءالنهر سکه های نقره ای معروف به "شاهی" را ضرب کردند که ارزش آن نصف محمودی بود. بعداً 1000 دینار را "قران" و 10.000 دینار را "تومان" گفتند. شاه عباس سکه 200 دیناری را به نام "عباسی" ضرب کرد اما همان زمان سکه های پرتغالی ـ اسپانیائی در ایران به نام "رئال" یا "ریال" متداول شدند که برابر 1175 دینار بود. "رئال" در اسپانيا و پرتغال همان "رويال" در انگليس است كه به معناي سلطنتي و شاهي است. نادرشاه نیز سکه "نادری" به ارزش 500 دینار ضرب کرد. در اواخر دوره قاجار سکه های 1000 و 2000 دیناری ضرب شد که به یک "قران" و "دو قران" یا دوهزار (اصطلاحاً دوزار و دوقرون) معروف شدند. رضا شاه ارزش 1175 دیناری را به 1000 کاهش داده و نام واحد پول ملی را "ریال" گذاشت. حال با افزايش تورم و افزايش تعداد صفرها در معاملات روزمره، جا دارد پس از 82 سال مجدداً چهار صفر ديگر از واحد پول ملي ريال برداشته و به دلايل هشتگانه ذيل الذكر، عنوان "تومان" را روي واحد پول ملي برگزينيم:

1 ـ از نظر بين المللي : برخلاف "ريال" كه واژه اروپايي بوده و غير از ايران در چندين كشور مانند عربستان، عمان، قطر، يمن، برزيل به عنوان واحد ملي پول استفاده مي شود، هيچ كشوري داراي واحد پولي "تومان" نيست.

2 ـ از نظر عددي: تومان به معنای 10.000 است. براي همين 10.000 دينار را تومان مي گفتند. اكنون نيز با حذف چهار صفر از پول ملي ريال، مي توان 10.000 ريال را "تومان" ناميد. اگر قرار بود 3 صفر حذف شود، اطلاق تومان به واحد پول اينچنين زيبا نبود.

3 ـ از نظر عرفي و عامي : قرن حاضر نشان داد ايرانيان واحد پول 800 ساله ي "تومان" را فداي واحد پول فرنگي "ريال" نمي كنند. حتي كشورهاي همسايه نيز واحد پول ما را تومان مي دانند. بايد به باورها و عادتهاي مردم احترام گذاشت. هرگز مردم ايران مانند فرنگي ها ساعت يك نصف شب را يك بامداد نمي گويند. در يك بعد از ظهر ساعت را از هزاران شهروند سئوال كنيم. چند نفر مي گويند: ساعت 16 است! مردم ايران 800 سال است با واحد پولي "تومان" يا "تومن" عجين شده است و آنرا فداي واحد 80 ساله نكرده و نمي كنند.

4 ـ از نظر تاريخي: واحد پولي تومان يا عدد تومان در تاريخ ما سابقه 8 قرنی دارد. ما بايد تاريخ و فرهنگ خود را حفظ كنيم. براي نمونه 730 سال پيش رشيدالدين فضل الله در جامع التواریخ در قسمت داستان غازان خان آورده است: "خواجه شمس‌الدین صاحب دیوان...گفت...از هر ده تومان که پادشاه اطلاق فرمود هشت تومان توفیر می‌کنم و به دو تومان بر ولایت برات می‌کنم". و يا در عالم آرای صفوي (تصحيح يدالله شكري، بنياد فرهنگ ايران، صفحه 201) آمده است: "... و در کمر هر کدام بیست تومان زر نقد بود به دست سپاه قزلباش افتاد".

5 ـ از نظر ادبي: "تومان" غير از واحد پولي در معناي 10.000 جزئی از شعر و ادبیات ما نيز بوده است. براي نمونه اميرخسرو دهلوي كه در آستانه 800 مين سال تولدش قرار داريم، در مصرعي مي گويد: "به فوجي ده «تومن» زير و زبر کرد" كه منظور از 10 تومن، ده تا 10.000 نفر است كه همان لشكر 100 هزار نفري است نه واحد پولي.

6 ـ از نظر سياسي ـ نظامي: اصطلاح "تومان" در مسائل نظامي ايران به يك قشون 10 هزار نفري اطلاق مي شد. لذا فرمانده قشون 10 هزار نفري را هم "اميرتومان" يا "تومان باشي"مي گفتند كه رجال نظامي و سياسي زيادي در سده هاي گذشته داراي رتبه نظامي "امير تومان" يا "تومان باشي" بوده اند مانند مظفرالسلطنه اميرتومان.

7 ـ از نظر رواني: طبيعي است كه با تغيير واحد پولي و رايج شدن اصطلاحي جديد، مردم دچار شوك روحي مي شوند. اين شوك ممكن است بخاطر نگراني از وضعيت مالي و ارزش پول جديد باشد، ممكن است بخاطر خلط با اعداد و ارقام يا اصطلاح هاي سابق (ريال و تومان) باشد يا به هر دليل ديگر. انتخاب پول رايج "تومان" مانند 800 سال گذشته مي تواند آرامش خوبي به جامعه و مردم بدهد همانگونه كه در تركيه بعد از حذف 6 صفر، واحد پول ملي را "لير" يا "لير جديد" ناميدند و مردم تركيه نيز اكنون "لير" مي گويند و مانند گذشته مبادلات و معاملات خود را انجام مي دهند.

8 ـ از نظر تجربه : اشتباه رضاشاه در كنار گذاشتن عرف و عادت مردم نبايد تكرار شود. هنوز بعد از هشتاد و اندي سال روزنامه هاي كشور، اقوال وزيران و مديران را اصلاح مي كنند كه منظور مسئول تومان بوده است نه ريال! درحاليكه اين خطاي 10 برابري يعني 1000 % خطا! بهتر است به همين عادت 800 ساله مردم تمكين كنيم و تجربه و بن بستي ديگر را نيآزماييم.

msnaebi@gmail.com