الف - بيگ‏بنگ از نو/ فيزيکدانان به دنبال 'ذره خدا'

با آغاز موفقیت‏آمیز پروژه LHC در ژنو و با حضور ایران؛
بيگ‏بنگ از نو
بزرگترین شتاب دهنده برخورد ذرات پروتون با موفقیت آغاز به کار کرد.

به گزارش "الف" از سی.ان.ان، بزرگترين پروژه آزمايشی تاريخ علم فيزيك با پرتاب اولين پروتون در تونل ۲۷ كيلومترى LHC (برخورددهنده بزرگ هادرن Large Hadron Collider) دیروز چهارشنبه درمیان هیجان و تشویق محققان فیزیک در ژنو آغاز به کار کرد.

بنابراین گزارش، در اجرای پروژه شتابدهنده هادرن، بیش از هشت هزار محقق فیزیک از نزدیک به هشتاد مختلف کشور دنیا از جمله ایران، تحت پوشش سازمان تحقیقات هسته‏ای اروپا CERN همکاری کرده‏اند.

این پروژه که تاکنون برای انجام آن نزدیک به 4 میلیارد دلار هزینه شده است، نظریه موسوم به بیگ بنگ و آغاز خلقت را مورد بررسی قرار خواهد داد.

به گفته یکی از محققان شرکت کننده در این تحقیق که با سی.ان.ان مصاحبه کرده است، این پروژه شرایط موجود در یک میلیونیم ثانیه پس از وقوع بیگ بنگ را دوباره ایجاد می‏کند.

تونل ایجاد شده برای این شتاب دهنده 27 کیلومتر طول دارد و در مرز سوییس و فرانسه حفر شده است. این تونل در نزدیک 100 متری عمق زمین حفر شده است. مشکلات فنی باعث شده بود که اجرای این پروژه دو سال با تاخیر مواجه شود.

سازوکار اصلی مورد آزمایش در این تونل، برخورد ذرات تشکیل دهنده اتم با یکدیگر و شبیه سازی انفجار نظریه بیگ بنگ است. به این ترتیب که ذره پروتونی که در این تونل 27 کیلومتری پرتاب می شود، با پروتونی دیگر که از جهت مخالف شلیک شده است در سرعت 300 هزار کیلومتر بر ثانیه برخورد کرده و حرارتی معادل 1,000,000,000,000 درجه سانتیگراد ایجاد می‏کنند. این حرارت 100000 بیشتر از حرارت هسته خورشید است.

برخورد مذکور منجر به ایجاد سیاه چاله کوچکی می شود که همه چیز حتی نور قادر به فرار از آن نیست.
تونل 27 کیلومتری LHC
مهم‌ترین ذره‌ای که فیزیک‌دانان ذرات بنیادی به دنبال آن هستند، ذره هیگز (Higgs) است که به نام «ذره خدا» شهرت دارد و طبق نظریه استاندارد ذرات بنیادی، عامل جرم داشتن ماده به شمار می‌رود.
"ذرات هیگز" و همچنین "میدان هیگز" کیفیت پیدایش جرم در ذرات بنیادی ابراتمی را تشریح می‏کنند. در حالیکه این تئوری امروزه به عنوان رکن اصلی فیزیک نوین قلمداد می شود اما این تئوری از 40 سال پیش تاکنون از طریق یک آزمایش ثابت نشده است.
ایران نیز حدود 7 سال است که با این پروژه همکاری دارد و یکی از قطعات آن را که یک میز ضد ارتعاش است، پژوهشگران و مهندسان ایرانی ساخته‌اند. پس از این همکاری موفقیت‌آمیز که در ایران از طرف پژوهشگاه دانش‌های بنیادی انجام شده است، علاوه بر دریافت جایزه، ایران مجوز فرستادن دانشجو و پژوهشگر را به مرکز تحقیقاتی سرن دریافت کرده است.
رضا منصورى، استاد دانشگاه صنعتى شريف در باره مشارکت ایران در این طرح گفته است: «كشور ما در سال ۱۳۸۰ با امضاى تفاهم نامه اى وارد اين كار بزرگ شد و بر مبناى آن قطعاتى از شتاب دهنده در ايران ساخته شد و همچنين دانشجويان و استادان ما در شبيه سازى ها مشاركت داشتند به گونه اى كه دست كم چهار دانشجوى دكترى پايان نامه خود را در اين شتاب دهنده گذرانده اند و هم اكنون هم دو دانشجوى ايرانى در اين شتاب دهنده حضور دارند.» هم اكنون نجيه جعفری، دانشجوی ایرانی دکترای فیزیک از سوي ايران در سرن حاضر است. بنابر تخمین‏ها، این پروژه باید یک سال یعنی تا اواخر 2009 کار کند تا به اولین کشفیات عملی مورد انتظار بیانجامد.

اتو بوسلر، دانشمند شیمی آلمانی از دانشگاه توبینگن پیش از این هشدار داده بود که این پروژه ممکن است به ایجاد سیاه چاله ای بیانجامد که کل کره زمین را در خود فرو برد. یک گروه مشکوک به این پروژه نیز سعی کرده بودند با توسل به دادگاه حقوق بشر اروپا از اجرای این پروژه جلوگیری کنند اما موفق نشدند.