الف - استان های رکورددار بیماری سل در کشور

سالانه حدود ۱۰ هزار بیمار جدید مبتلا به سل در کشور شناسایی می‌شوند. استان‌های سیستان و بلوچستان و گلستان رکورددار این بیماری هستند. نگرانی اصلی بروز موارد سل مقاوم به درمان است که هزینه درمان را بیش از ۱۰۰ برابر می‌کند.

محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت در گفت‌و‌گو با فارس، افزود: 24 مارس که مصادف با 3 فروردین بود، روز جهانی مبارزه با سل بود.بیماری سل هنوز یکی از بیماریهای میکروبی شایع در جهان است که در کشور ما نیز وجود دارد و با توجه به بروز روز افزون موارد سل مقاوم به درمان به یک مسئله پیچیده و خطرناک برای سلامت بشر تبدیل شده است که لزوم توجه انسان به پیشگیری و تشخیص زودهنگام آن را نشان می‌دهد.

وی گفت: بیماری سل از طریق دستگاه تنفسی منتقل می‌شود و در صورتی که زود تشخیص داده شود، ظرف مدت 6 ماه با داروهای خط اول در صورتی که دوره درمان کامل شود، فرد کاملاً درمان می‌شود و عامل بیماری از بین می‌رود اما اگر دیر تشخیص داده شود یا فرد بیمار به توصیه‌های پزشک توجه نکند، داروها را به موقع و کامل مصرف نکند یا داروهای مناسبی برای او تجویز نشود، فرد به سل مقاوم به درمان مبتلا می‌شود.

وی ادامه داد: درمان سل مقاوم به درمان یک مسئله بسیار پیچیده و سخت است، داروهای آن بسیار پر عارضه‌تر از داروهای سل معمولی است و هزینه داروهای آن نیز بیش از 100 برابر گرانتر است،ضمن اینکه دوره درمان آن حداقل 2 سال طول خواهد کشید.گویا گفت: اگر فردی دوره درمان سل مقاوم به درمان را هم به درستی طی نکند، وارد مرحله سوم می‌شود که دیگر سرنوشت او معلوم نیست، ضمن اینکه داروهای فاز سوم این بیماری به مراتب گرانتر و بسیار پر عارضه‌تر هستند.

رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت افزود: در سال 2011 میلادی حدود 8 میلیون و 700 هزار نفر در دنیا به بیماری سل مبتلا شدند.حدود یک میلیون و 400 هزار نفر جان خود را به علت ابتلا به این بیماری از دست دادند و متأسفانه بیش از 95 درصد موارد ابتلا به این بیماری در کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط است.این بیماری در کشورهای پیشرفته مسئله جدی نیست.

وی گفت: مسئله مهم مربوط به این بیماری ارتباط آن با عفونت HIV است، زیرا حدود یک چهارم مبتلایان به این ویروس از بر اثر ابتلا به بیماری سل جان خود را از دست می‌دهند و این مسئله به پیچیده‌تر شده مسئله بیماری سل در دنیا دامن می‌زند.

گویا ادامه داد: مسئله مهم دیگر ابتلای کودکان به این بیماری است. تشخیصی این بیماری از طریق آ‌زمایش خلط انجام می‌شود و با توجه به اینکه گرفتن خلط کودکان کار سختی است، تشخیص این بیماری حتی در کشورهای پیشرفته نیز برای کودکان کار بسیار سختی است، برای تشخیص این بیماری در کودکان باید شیره معده آنها را بگیرند که کاری سخت است و البته درمان این بیماری در کودکان نیز سخت تر از بزرگسالان است.

رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت اضافه کرد: سالانه بیش از 500 هزار فرد زیر 14 سال در دنیا به این بیماری مبتلا می‌شوند. وی گفت: یکی از دستاوردهایی که در دنیا برای تشخیص زودهنگام این بیماری به دست آمده است، انجام آزمایشی است که ظرف دو ساعت با آزمایش خلط، بیماری را نشان دهد. این نوع آزمایش جدید اکنون در اختیار تعداد کمی از کشورهای پیشرفته است و دریچه جدیدی را برای تشخیص سریع و درمان به موقع این بیماری گشوده است که البته هنوز در کشور ما وجود ندارد اما در تلاشیم تا در آ‌ینده این تکنولوژی جدید تشخیص سریع بیماری سل را در کشور داشته باشیم.

گویا ادامه داد: از مجموع 10 هزار نفری که سالانه در کشور ما مبتلا به سل تشخیص داده می‌شوند، حدود 20 درصد از کشورهای همسایه به ایران می‌آیند که عمدتاً اتباع کشورهای همسایه هستند که برای درمان به ایران می‌آیند چون امکانات تشخیصی و درمانی در کشورهای همسایه در مورد بیماری سل نسبت به کشور ما ضعیف است.

وی افزود: کمتر از 3 درصد این 10 هزار نفر که در ایران تحت درمان قرار می‌گیرند، جان خود را از دست می‌دهند. بسیاری از آ‌نها همزمان به عفونت HIV هم مبتلا هستند یا بیماری آنها دیر تشخیص داده شده است. اگر این بیماری زود تشخیص داده شود، برای درمان آن جای نگرانی نیست.

گویا گفت: تمام مراحل تشخیص و درمان بیماری سل در کشور ما رایگان است و بیماران هیچ هزینه‌ای برای درمان این بیماری پرداخت نمی‌کنند. رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت اضافه کرد: مهمترین علایم بیماری سل، سرفه بیش از دو هفته، همراه با تب است، این بیماران معمولاً دچار کم خونی، عرق ریزش شبانه و کاهش وزن می‌شوند و افرادی که یکی از این علایم را دارند حتماً باید به پزشک مراجعه کنند و تحت معاینه قرار گیرند. البته این به معنا نیست که هر کس دو هفته سرفه کرد،حتماً به سل مبتلا شده است.

وی ادامه داد: تغذیه، وضعیت اجتماعی و اقتصادی و نزدیکی به مرز بر شیوع بیشتر این بیماری تأثیر می‌گذارد. از بین استانهای کشور دو استان گلستان و سیستان و بلوچستان با شیوع بالاتر این بیماری مواجه هستند به همین علت در این دو استان و 7 استان دیگر قطب تشخیص و درمان بیماری سل راه‌اندازی شده است و تجهیزات کشت و آنتی بیوگرام برای بررسی وضعیت حساسیت به داروی این بیماران در این دو استان و شهرهای مشهد، کرمانشاه، شیراز، اصفهان، تبریز و دو مرکز در تهران فراهم شده است.