الف - پشت پرده انفجارهای اخیر ترکیه

دولت ترکیه در پی دو انفجار انتحاری که روز شنبه در آنکارا هنگام راهپیمایی حزب دموکراتیک خلق روی داد سه روز عزای عمومی اعلام کرد. حزب دموکراتیک خلق گفته در این انفجارها ۱۲۸ نفر کشته شده اما دولت آمار تلفات را ۹۵ کشته عنوان کرده است.

حادثه روز شنبه، بزرگترین حمله تروریستی در تاریخ معاصر ترکیه بوده که هنوز هیچ فرد یا گروهی مسئولیت این انفجارها را به عهده نگرفته با این حال داود اوغلو، نخست وزیر ترکیه اعلام کرد نیروهای حزب کارگران کردستان( پ. ک. ک)، گروه‌های تروریستی افراطی چپ‌گرا و یا داعش احتمالا در پشت این انفجارها قرار دارند.

حزب دمکراتیک خلق‌ دولت را مسبب این انفجارها می‌داند( نزدیک بودن انتخابات حساس پارلمانی، قطعا یکی از دلایل این ادعا است) و در تظاهراتی که در طول دو روز گذشته تدارک داده علیه حزب عدالت و توسعه شعار داده است و این حزب را دزد و قاتل توصیف کرده است.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه خواستار تحقیق و روشن‌گری شده و هدف انفجارهای آنکارا را ضربه زدن به یکپارچگی، همبستگی و صلح در کشور دانسته است. در مقابل صلاح‌‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ انفجارهای روز شنبه را حمله دولت به مردم نامیده و خطاب به اردوغان گفته«شما قاتلید. دستانتان به خون آغشته است».

پس از این اتفاق پ. ک. ک به نیروهای خود دستور داد فعالیت های چریکی خود را متوقف کنند اما ارتش ترکیه روز یکشنبه اعلام کرد حملات هوایی علیه مواضع این گروه در جنوب شرقی این کشور و شمال عراق انجام داده است.

گفتنی است چند ماه پیش سوروچ، شهر مرزي ترکيه صحنه يک حمله خونين بود که حداقل ۳۰ کشته و ۱۰۰ زخمي در پي داشت. آن انفجار نیز در يک مرکز فرهنگي که زيرنظر حزب دموکراتيک خلق اداره مي‌شد، روی داده بود.

آینده ترکیه چگونه خواهد بود
انفجارهای اخیر در حالی در ترکیه رخ داده که قرار است در اول نوامبر(۱۰ آبان) انتخابات پارلمانی دوباره برگزار شود؛ در انتخاباتی که ۷ ژوئن(۱۷خرداد) برگزار شد هیچ کدام از احزاب نتوانستند اکثریت مطلق را بدست آورند و رایزنی های حزب حاکم عدالت و توسعه نیز که توانسته بود ۴۱ درصد آرا را کسب کند برای تشکیل دولت ائتلافی با شکست مواجه شد. در آن انتخابات، حزب جمهوری‌خواه خلق به رهبری قلیچدار اوغلو ۲۵ درصد، حزب حرکت ملی به رهبری دولت باغچه لی۱۶ درصد و حزب دموکراتیک خلق ۱۳ درصد آرا را بدست آوردند. انتخابات ماه ژوئن باعث شد که براي نخستين‌بار کردها بتوانند در پارلمان حضور داشته باشند.

در انتخابات پارلمانی پیش رو نگاه‌ها متوجه رقابت دوباره حزب دموکراتیک خلق و عدالت و توسعه است؛ چرا که به نظر می رسد علت اصلی ناکامی این حزب ریزش آرای آن در مناطق کردنشین و رفتن این آرا به سبد حزب دموکراتیک خلق بوده است.

این در حالی است که در طول چند ماه اخیر اتفاقات مهمی نظیر از سرگیری جنگ با پ.ک.ک، تشدید و فعال شدن شکاف های اجتماعی، پائین آمدن ارزش لیر، بدتر شدن اوضاع اقتصادی و ورود مستقیم روسیه به جنگ سوریه و افزایش احتمال تنش بین مسکو و آنکارا روی داده است.

با توجه به شرایط موجود می توان گفت که سیاست خارجی اردوغان، اوضاع مناطق کردنشین و حمله ارتش به مواضع پ.ک.ک و مسائل اقتصادی موضوعات مهم و تعیین کننده آرای رأی‌دهندگان در اول نوامبر خواهد بود.

در این بین تحلیل های متفاوتی هم از رفتار احتمالی رای دهندگان در انتخابات آبان ماه وجود دارد. برخی معتقدند این احتمال وجود دارد که مردم برای پایان دادن به فضای بی ثباتی و هرج و مرج گونه اقتصادی-سیاسی که بعد از انتخابات پارلمانی ایجاد و به آن دامن زده می شود و ایجاد نظم و امنیت به حزب عدالت و توسعه رای بیشتری از مرحله اول دهند تا این حزب بتواند به تنهایی موفق به تشکیل دولت شود. در صورت رخ دادن این اتفاق، اردوغان فرصت مهمی برای تحقق آرزوی دیرینه خود در راستای تغییر نظام سیاسی پارلمانی به ریاستی بدست خواهد آورد.

اما در مقابل احتمال دیگر و شاید قوی تری نیز وجود دارد و آن این که حزب دموکراتیک خلق‌، علی رغم مخالفت های اردوغان و حزب عدالت و توسعه دوباره حدنصاب آراء لازم برای ورود به پارلمان را به دست خواهد آورد و این به این معنا خواهد بود که دوباره اکثریت نسبی برای عدالت و توسعه حاصل خواهد شد.

به نظر می رسد ما به هر کدام از این سناریوها معتقد باشیم در اصل ماجرا که حزب عدالت و توسعه با روزهای بسیار سختی بدلیل فعال شدن شکاف های اجتماعی،همسايه بودن با سوريه و عراق جنگ زده، روحیات شخصی اردوغان، افزايش غليان ناسيوناليسم کردي، ورود روسیه به جنگ سوریه و ... در آینده روبه رو است شک و تردیدی وجود ندارد.