الف - روش تربیت اجتماعی فرزندان مسئولین حکومت اسلامی

روش تربیت اجتماعی فرزندان مسئولین حکومت اسلامی

در شب میلاد امام حسن مجتبی علیه السلام که فرزند ارشد امیر مومنان و حضرت صدیقه طاهره علیهما السلام و عصارۀ تربیت خاندان نبوت است، مروری بر نامه بلند بالا و معروف امام علی علیه السلام خطاب به امام مجنبی می کنیم.
این نامه از آن جهت برای بخش حکمت و حکومت علوی انتخاب شده است، که روش تربیت اجتماعی امیرمومنان از آن مشهود است و فرزند ایشان که فرزند حاکم اسلامی و نوۀ پیامبر امت محسوب می شود، با این تربیت رشد یافته که نه تنها آبرویی نمی کاهد، بلکه مایۀ سربلندی اسلام و مسلمین است.

امام علی علیه السلام پس از بازگشت از جنگ صفین در سال 38 هجری، در سرزمینی بنام "حاضرین" ضمنِ نامه ای بلند بالا (نامه 31 نهج البلاغه) خطاب به امام حسن مجتبی علیه السلام می فرمایند:

"يَا بُنَيَّ!
اِجْعَلْ نَفْسَكَ مِيزَاناً فِيمَا بَيْنَكَ وَ بَيْنَ غَيْرِكَ فَأَحْبِبْ لِغَيْرِكَ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِكَ وَ اِكْرَهْ لَهُ مَا تَكْرَهُ لَهَا وَ لاَ تَظْلِمْ كَمَا لاَ تُحِبُّ أَنْ تُظْلَمَ وَ أَحْسِنْ كَمَا تُحِبُّ أَنْ يُحْسَنَ إِلَيْكَ وَ اِسْتَقْبِحْ مِنْ نَفْسِكَ مَا تَسْتَقْبِحُهُ مِنْ غَيْرِكَ وَ اِرْضَ مِنَ اَلنَّاسِ بِمَا تَرْضَاهُ لَهُمْ مِنْ نَفْسِكَ وَ لاَ تَقُلْ مَا لاَ تَعْلَمُ وَ إِنْ قَلَّ مَا تَعْلَمُ وَ لاَ تَقُلْ مَا لاَ تُحِبُّ أَنْ يُقَالَ لَكَ وَ اِعْلَمْ أَنَّ اَلْإِعْجَابَ ضِدُّ اَلصَّوَابِ وَ آفَةُ اَلْأَلْبَابِ فَاسْعَ فِي كَدْحِكَ وَ لاَ تَكُنْ خَازِناً لِغَيْرِكَ وَ إِذَا أَنْتَ هُدِيتَ لِقَصْدِكَ فَكُنْ أَخْشَعَ مَا تَكُونُ لِرَبِّكَ."

اى پسرم!
نفس خود را ميزان خود و ديگران قرار ده،
پس آنچه را كه براى خود دوست دارى براى ديگران نيز دوست بدار، و آنچه را كه براى خود نمى پسندى، براى ديگران مپسند،
ستم روا مدار، آنگونه كه دوست ندارى به تو ستم شود،
نيكوكار باش، آنگونه كه دوست دارى به تو نيكى كنند، و آن چه را كه براى ديگران زشت مى دارى براى خود نيز زشت بشمار، و چيزى را براى مردم رضايت بده كه براى خود مى پسندى،
آنچه نمى دانى نگو، گرچه آنچه را مى دانى اندك است،
آنچه را دوست ندارى به تو نسبت دهند، درباره ديگران مگو،

بدان كه؛
خود بزرگ بينى و غرور، مخالف راستى، و آفت عقل است،
نهايت كوشش را در زندگى داشته باش،
و در فكر ذخيره سازى براى ديگران مباش،
آنگاه كه به راه راست هدايت شدى، در برابر پروردگارت از هر فروتنى خاضع تر باش.