الف - ارتقای محمد بن سلمان، رونمایی از عربستانی جدید و آینده بحرانی منطقه

ارتقای محمد بن سلمان، رونمایی از عربستانی جدید و آینده بحرانی منطقه

در طول دهه های گذشته عربستان سعودی به عنوان کشوری محافظه کار و با سیاست حفظ وضع موجود معروف بود اما با روی کار آمدن تیم ملک سلمان، محمد بن سلمان و عادل الجبیر به یکباره سیاست های عربستان به شدت تهاجمی، خصمانه و رادیکال شد. انتظارمی رود با تغییراتی که دیروز در راس هرم قدرت عربستان صورت گرفت سیاست های ریاض بیش از پیش رادیکال تر شود.

به گزارش الف، دیروز سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی، پسر جوان خود محمد بن سلمان را به جای محمد بن نائف، به‌عنوان ولیعهد آن کشور منصوب کرد.

در رای گیری هیئت بیعت، محمد بن سلمان با 31 رای از 34 رای به سمت ولیعهدی رسیده است. به این ترتیب و در صورت واقع نشدن رخدادی غیرمنتظره در صحنه سیاسی عربستان، بن سلمان تنها یک گام با پادشاهی این کشور فاصله خواهد داشت؛ تحولی که با توجه به رویکردهای شاهزاده جوان سعودی از عربستانی جدید رونمایی خواهد کرد.

با این وجود پیش بینی می شود با ولیعهد شدن جوان 31 ساله، جنگ قدرت در داخل خاندان آل سعود شدت ‌یابد، چون سابقه نداشته است که یک جوان بی‌تجربه زمام امور را در عربستان سنتی در دست گیرد.

گفتنی است عملاً از زمان روی کار آمدن ملک سلمان سیاست عربستان تغییر پیدا کرد. البته در طول حدوداً دو سال و نیم اخیر با توجه به وضعیت بیماری پادشاه، محمد بن سلمان زمام امور را در دست داشت و پسر پادشاه در عمل به عنوان دومین چهره قدرتمند ریاض مطرح بود.

به همین دلیل بوده است که برخی ناظران محمد بن سلمان را یکی از معماران مداخله نظامی عربستان سعودی در کشورهای مختلف علی الخصوص در جنگ یمن و تنش با ایران توصیف می‌کنند.

خبرگزاری رویترز در این باره نوشت: برکناری بن نایف و ولیعهدی بن سلمان به احتمال زیاد برای جلوگیری از ایجاد اصطکاک بین این دو صورت گرفته است؛ رویدادی که سبب خواهد شد سرعت حرکت عربستان به سوی اهداف چشم انداز 2030 افزایش یابد. به این ترتیب، بن سلمان با فراغ بال بیشتری اهداف بلندپروازانه خود را در زمینه توسعه اقتصادی عربستان و برنامه هایی چون کاهش تکیه بر درآمدهای نفتی و خصوصی سازی صنایع نفتی این کشور دنبال خواهد کرد.

از نگاهی دیگر اما قدرت یابی بن سلمان به معنای افزایش جنگ طلبی و ماجراجویی ریاض در منطقه خواهد بود. در واقع سر کار آمدن بن سلمان بعلت روحیات شخصی اش موجب تندترشدن تحرکات آل سعود در منطقه خواهد شد. بن سلمان از زمان آغاز حملات سعودی به یمن فرماندهی این پروژه جنگی را بر عهده داشته و بارها مواضعی خصمانه را در قبال دیگر کشورهای منطقه به ویژه ایران علنی ساخته است؛ از جمله تهدیدِ کشاندن درگیری های منطقه ای به خاک ایران.

به طور کلی سیاست عربستان سعودی در آینده نه تنها احتمالا علاقه‌ای به بازگشت به سیاست گذشته سعودی مبنی بر حسن همجواری و عدم تنش با ایران و سایر کشورهای منطقه نخواهد داشت بلکه وضعیت متشنج تر خواهد شد. ولیعهد جدید عربستان تاکنون چندین بار در مقام وزیر دفاع علیه ایران با لحن تند و خصمانه سخن گفته است. حدود دو ماه پیش وی امکان گفتگوی مستقیم با ایران را منتفی دانسته بود؛ چرا که مدعی شده بود تهران به دنبال کنترل جهان اسلام است.

نمود دیگر تندروی و انعطاف ناپذیری عربستان در دور تازه تنش با قطر نمایان شد تا ریاض با شتابی فراوان در دوره جدید، جامه پیشین سیاست ورزی حاکمان خود را به کناری نهاده و لباس رقابت و رزم بر تن کند.

از سوی دیگر انتخاب محمد بن سلمان به سمت ولیعهدی عربستان، خبر خوبی برای اسرائیل است و با استقبال ترامپ نیز مواجه شده است. با توجه به آنچه گفته شد می توان گفت عربستان با ترک راهبرد گذشته یعنی دیپلماسی و اقدامات پشت پرده به رویارویی آشکار و مخاصمه جویی با کشورهای دیگر روی آورده و قدرت یابی بن سلمان به معنای افتراقی عمیق و جدی بین سیاست های سعودی در دهه ها گذشته و سال های آتی خواهد بود. در این سیاست نیز به حمایت پیدا و پنهان ترامپ و اسرائیل دلخوش کرده است.