الف - نگاهی بر وضعیت رباتیک در ایران

مقدمه در این نوشتار ما به بررسی مسابقات رباتیک و وضعیت رشته ی مهندسی رباتیک در دانشگاه های کشور می پردازیم و از هر گونه نقد ، تحلیل و تفسیر می پرهیزیم و آن را به مخاطب می سپاریم . به امید آن که این نوشتار جرقه ای برای بهبود وضعیت صنعت رباتیک ایران باشد . مسابقات رباتیک هر ساله مسابقات رباتیک بسیاری در سطح کشور برگزار می گردد . به طوری که می توان گفت هرماه دو مسابقه برگزار می شود . سه مرکز مهم ، ادعای مسئولیت برگزاری این مسابقات را در سطح کشور دارند : 1- مرکز پژوهش های علمی وصنعتی وزارت صنایع ( جشنواره خوارزمی) 2- کمیته ملی روبوکاپ ایران زیر نظر دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین ( ربوکاپ ایران اپن) 3- معاونت پژوهشی وزارت علوم و فناوری (مسابقات دانشگاه سمنان) علاوه بر این سه مورد ، کانون های پژوهشی بسیج دانشجویی و انجمن های علمی دانشجویی دانشگاه ها نیز اقدام به برگزاری مسابقات رباتیک می نمایند . روز چهارشنبه هشت اردیبهشت ، معاونت پژوهشی وزارت علوم مبلغ 15 میلیارد ریال برای برگزاری 15 مسابقه ی کشوری رباتیک تصویب نمود . با یک حساب سر انگشتی می توان پی برد که سالانه تقریبا 3000 تیم یا 10,000 نفر مشغول به ساخت ربات های مسابقه ای در کشور می باشند . این افراد سرمایه و وقت خود را در این راه صرف می نمایند . اگر کمی با این مسابقات آشنا باشیم مشاهده می نماییم که این مسابقات اکثرا در هفت رشته ی مسیریاب ، مین یاب ، آتشنشان ، جنگجو ، فوتبالیست سایر کوچک و شبیه سازی فوتبال برگزار می گردد . که هیچ کدام از این مسابقات خروجی صنعتی ندارند. براستی چرا باید وقت دانشجویان فعال کشور را با این مسابقات هدر داد ؟ آیا دانشجویی که در حال ساخت ربات قوتبالیست است می داند صنعت کشور به چه رباتی نیاز دارد ؟ در پاسخ از مسئولین به این پرسش که چرا با این وجود شما علاقه مند به برگزاری این مسابقات هستید ، خواهیم شنید " رباتیک مهم ترین شاخه ی علوم مهندسی و تکنولوژی است و ما با برگزاری این مسابقات می خواهیم از دستاورد های این مسابقات در صنعت کشور استفاده نماییم و دانشحویان را با آخرین تکنولوژی های روز آشنا سازیم." . رشته ی مهندسی رباتیک در دانشگاه های کشور رشته ی مهندسی رباتیک در سال 1381 برای اولین بار در کشور و در دانشگاه صنعتی شاهرود با هدف کمک به صنعت کشور و بومی کردن صنعت رباتیک و عقب نیافتادن از کشور های صنعتی دنیا ، در مقطع کارشناسی تاسیس شد و تا سال 1387 که دانشگاه صنعتی همدان نیز این رشته را به رشته های خود افزود تنها دانشگاه ارائه دهنده ی رشته ی مهندسی رباتیک ، دانشگاه صنعی شاهرود بود . متاسفانه اکنون که هشت سال از عمر این رشته در کشور می گذرد ، تنها پنج دانشگاه کشور در مقطع کارشناسی در این رشته دانشجو می پذیرند و در مقطع کارشناسی ارشد و بالاتر ، هیچ خبری از این رشته وجود ندارد . هنوز هیچ یک از 10 دانشکاه مادر کشور ، این رشته را ندارند .خیلی از کسانی که در کنکور شرکت می نمایند و به این رشته بسیارعلاقه دارند ولی به علت این که دانشگاه های برتر این رشته را ندارند و نمی خواهند از مزایای این دانشگاه ها محروم شوند به ناچار به رشته ای که بدان علاقه ندارند می روند . در پرسش از دانشگاه ها که چرا اقدام به تدریس رشته ی مهندسی رباتیک نمی نمایید ، جواب های زیر را خواهیم شنید . 1- صنعت ایران هنوز آن قدر پیشرفت نکرده است که به فارغ التحصیلان رباتیک نیاز داشته باشد ! و ما برای این که مسئول اشتغال دانشجویان خود هستیم ! ، این رشته را تدریس نخواهیم کرد. 2- بازار کار این رشته محدود است و نمی خواهیم به دانشجویان را در تنگنا قرار دهیم . 3- رشته ی رباتیک همان مهندسی برق (مکانیک) است که چند واحد اختیاری دروس مکاتیک (برق) دارد . پس نیاز به تعریف این رشته نداریم . 4- چون دانشجوی مقطع کارشناسی از نظر امتیاز برای اساتید ارزشی ندارد ، استادی راضی نیست در این رشته تدریس نماید . 5- مهندسی رباتیک در سطح کارشناسی معنا ندارد و فقط در سطح دکترا تعریف می گردد که ما استادی در این سطح برای این رشته نداریم . نتایج اگر مسئولان در این هشت سال به جای صرف هزینه های بسیار گسترده در مسابقات رباتیک ؛ به زیر ساخت های این رشته ، تاسیس این رشته در دانشگاه ها ، تاسیس پژوهشکده های رباتیک و ... می پرداخت ، امروزه ایران یکی از قطب های صنعت رباتیک در جهان بود. با توجه به سند چشم انداز 20 ساله کشور ، نیازمند تغییر جهتگیری مسئولان در این زمینه هستند. محسن جعفرزاده اردیبهشت 1389