الف - تشکیل خانواده بالنده و مقابله با تجرد قطعی

با وجود این که ساعت کاری به پایان رسیده اما انگیزه و رغبتی برای رفتن به منزل ندارد. کسی در خانه منتظر او نیست. آخر این جوان، مدت زیادی است که از خانه پدری جدا شده، ازدواج نکرده و به تحصیل و کار مشغول است.

هرچند بعضی وقت ها احساس تنهایی و غربت عجیبی می کند ولی راه و چاره ای برای پایان دادن به این همه تنهایی نمی بیند. همدم روزها و شب‌های او در همه ی این سال‌ها اینترنت، ماهواره، تلویزیون و کتاب است. حالا دیگر مثل گذشته که جوان تر و شاداب تر بود تحمل این همه تنهایی را ندارد. با بی‌حوصلگی به خانه می‌رسد. کسی نیست به استقبالش بیاید و به او خوش‌آمد بگوید. خانه سوت و کور است. نه سر و صدایی هست و نه بوی غذایی به مشام می‌رسد که نشانگر حضور زندگی در خانه باشد، راستش دیگر مثل گذشته دل و دماغ کار کردن را هم ندارد. با خودش زیر لب غرولند می کند آخر این همه تلاش و کار برای چی؟ برای کی؟ و ...

همه این ها تنها گوشه ای از شیوه ای متفاوت برای زندگی در هزاره سوم است پدیده ی شومی به نام تجرد قطعی.

معظلی اجتماعی که در آن پسر یا دختر جوان به مرحله‌ای می‌رسند که امکان و شرایط اولیه لازم برای ازدواج را از دست می‌دهند. این مسأله بیشتر برای دختران مهم است، زیرا اگر دختر از سن خاصی بگذرد، احتمال ازدواج او پایین می‌آید؛ البته نه اینکه دیگر فرصت ازدواج نداشته باشد؛ بلکه احتمال آن به حداقل می‌رسد.

در همین راستا همایش مراسم روز جهانی جمعیت که امسال بر مبنای محورهای اساسی با دو عنوان "سرمایه گذاری روی جوانان" و تبیین سیاست های کلی جمعیت" برگزار گردید خبرها و حاشیه های قابل توجهی داشت. خصوصاً آمار و اطلاعاتی که از سوی مسئولین و کارشناسان ذیربط عنوان گردید. در این همایش رئیس مرکز آمار ایران خبرهای قابل تأملی از افزایش آمار تجرد قطعی در کشور از ۱.۸ به ۲.۸ درصد ارائه داد. که در این بین آمار تجرد قطعی در زنان بالاتر از مردان است. در حوزه دانشجویی نیز عنوان شد ۳۶ درصد دختران بین ۲۰ تا ۲۹ سال و ۵۹ درصد پسران در همین سن هنوز ازدواج نکرده اند که لازم است برای افزایش نرخ باروری سیاست های تشویقی را در موضوع تسهیل ازدواج دنبال کنیم.

تجرد قطعی ممکن است به دو صورت اتفاق می افتد؛
حالت اول؛ زمانی است که دختر یا پسر جوان به دلیل فراهم نبودن شرایطی از قبیل؛ نبود امکانات مالی، تصمیم های غلط خود و یا خانواده، پیدا نکردن فرد مناسب و مورد نظر خویش، سیاست های غلط جمعیتی و کاهش باروری در کشور و یا هر عامل اثرگذاری دیگری که قدیمی ها از آن به عنوان "قسمت" یاد می کردند بختش باز نمی گردد و ازدواج نمی کند.

و حالت دوم؛ زمانی است که جوان خود عالمانه و آگاهانه و با نیت فرار از مسئولیت ها و محدودیت های احتمالیِ زندگی مشترک قید ازدواج را می زند، خانواده گریز می شود و تجرد قطعی را انتخاب می نماید.
حالت اول که تأثیر عوامل محیطی در بروز آن اثرات زیادی دارد موضوع این بحث نیست اما حالت دوم که در آن جوان به این نیاز فطری و غریزی خود از روی اختیار پشت می کند موضوع اصلی این نوشتار است. زمانی می توان با اطمینان از این رخداد اجتماعی به عنوان یک معضل سخن گفت که بدانیم متأسفانه عده ی زیادی از افراد متأهل نیز به دنبال راهکارهایی برای دستیابی به تجرد قطعی هستند. که افزایش چشمگیر طلاق های توافقی و عاطفی بهترین نشان این امر است. به بیان دیگر امروزه تعداد جوان‌هایی که به طلاق می‌اندیشند به طرز قابل توجهی در حال افزایش است. تا جایی که تقریباً‌ همه متولیان امر خانواده نگران این مسأله شده‌اند؛ بر اساس آمار در برخی شهرها مانند تهران از هر چهار ازدواج، یکی به طلاق منجر می‌شود. که این امر خود می تواند زنگ خطری برای جوانان ما باشد.

هرچند سازمان های مختلفی که متولی امر ازدواج جوانان و تشکیل خانواده بالنده و پایدار در کشور هستند تلاش زیادی در این راستا انجام می دهند اما باید گفت: با توجه به رویکرد جنگ نرم برای اضمحلال نظام خانواده از طریق ماهواره و اینترنت این تلاش ها نیازمند توسعه، تدبیر و عزم همگانی است که تنها از عهده یک وزارتخانه همچون "وزارت خانه ورزش و جوانان" خارج است. صدا وسیما، رسانه ها، دولت، شورای عالی انقلاب فرهنگی، حوزه و دانشگاه و هر فرد یا نهاد دیگری که می تواند به امر تشکیل و تداوم خانواده بالنده و پایدار کمک کند مسئول است تا این سنت تشکیل خانواده که محبوب ترین نهاد نزد پیامبر اکرم(ص) است را زنده نگه دارد تا در اعماق وجود جوانان ریشه یابد.

از مسئولان و تصمیم سازان توقع می رود به جای تدوین سیاست های تنبیهی به فکر تسهیل ازدواج جوانان باشند تا روند صعودی افزایش تعداد خانواده های آشفته و گسسته متوقف شود و جای خود را به خانواده های بالنده دهد. همان چیزی که شایسته ی یک جامعه ارزشی و اسلامی است.