الف - سخنرانی در دانشگاه امیر کبیر

دیروز سخنرانی آقای هاشمی رفسنجانی در دانشگاه امیر کبیر با حاشیه‌هایی همراه بود. گروهی از منعقدین یا مخالفین و یا معترضین ایشان با ایجاد کمر بند انسانی و سپس با ایراد شعارهای مرگ بر فلانی و غیره در دانشگاه جمع شده بودند و پلاکارت های مختلفی نیز در دستانشان بود. موافقین آقای هاشمی نیز با شعارهای خود در حمایت از ایشان و دولت و غیره، در صفحه حضور داشتند.

این مقاله، به هیچ وجه قصد ندارد که به شخصیت سخنران – یعنی آیت الله هاشمی رفسنجانی – و نقش ایشان در انقلاب و یا جایگاه قانونی او بعنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام توجهی نماید. می‌خواهیم به بررسی این موضوع بپردازیم که آیا این پدیده، یعنی جمع شدن مخالفین یک سخنران آنهم در محیط دانشگاه و ایراد شعار، امری طبیعی – مطلوب و عادی است؟ به چند نکته اشاره می‌شود:

۱. حق طبیعی و قانونی مخالفین هر سخنرانی است که نظرات خود را آزادانه بیان نمایند. این اتفاق در کشورهای دیگر هم وجود دارد. مشروط بر اینکه "ممانعتی " از برگزاری سخنرانی نشود. اگر مخالفین ممانعت فیزیکی و یا غیر فیزیکی (مانند سرو صدا که مانع از ادامه سخنرانی است) ایجاد نمایند، مسلماً قبول نیست و غیر قانونی هم می‌باشد.

۲. نوع شعارها نیز از نظر اخلاقی اهمیت دارد. کلمات مرگ بر این و آن – بالاخص اگر فردی در نظام جمهوری اسلامی مسئولیت داشته باشد – زیبنده مخالفین نیست.

۳. محیط سخنرانی نیز اهمیت زیادی دارد. محیط دانشگاه، محل تضارب افکار و بیان آزادانه نظرات است. باید این استعداد در جامعه سیاسی و فرهنگی ما بوجود آید که افراد قادر به بیان نظرات خود شوند طبعاً افراد مخالف با آن‌ها می‌توانند از همین تریبون برای بیان نظرات خود استفاده نمایند. لذا اگرچه حق اعتراض مخالفین باقی است اما در محیط دانشگاه و توسط دانشجویان باید قدری تسامح مصروف نمود.

۴. اگر حادثه دیروز را صرفاً در قالب زمانی و مکانی دیروز بخواهیم قضاوت کنیم، نکات فوق الذکر کافی است؛ اما نگارنده قدری نگرانی بیشتر دارد؛ و آن اینکه چندی پیش در شیراز و اخیراً در مشهد و دیروز هم در دانشگاه امیر کبیر، اتفاقات مشابهی افتاد که خلاصه آن این است که برخی افراد حق ندارند در مجامع عمومی سخنرانی کنند حتی اگر نماینده مجلس یا رئیس بالاترین شورای مشورتی مقام رهبری باشند. چرا؟ چون عده ای با افکار آن‌ها موافق نیستند. اگر این روند ادامه یابد، ما به کدام سمت می‌رویم؟ سخن در مورد " حق مخالفین " نیست؛ اما اگر این حق " تبدیل به یک رویه شود و عملاً برخی افراد امکان حضور در فضای آرام برای اعلام نظراتشان نداشته باشند، چه اتفاقی می‌افتد?