صالحی دلواپس نیست، نگران است!
بخش سیاست خارجی الف، ۲۷ شهریور ۹۵
28 شهريور 1395 ساعت 7:30
اظهارت علی اکبر صالحی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی در مورد برجام و انجام تعهدات از سوی طرف مقابل علی الخصوص ایالات متحده آمریکا بسیار مهم و حائز اهمیت است. اگر تا پیش از این منتقدان توافق هسته‌ی ایران با ۱+۵ با عبارات و کنایه‌هایی همچون کم سواد، ترسو، بزدل، تندرو و ... مورد عتاب و کنایه قرار می‌گرفتند اما سخنان رئیس سازمان انرژی اتمی ضرورت تأمل و حتی نگرانی درباره سرانجام توافق هسته‌ای را بیش از پیش واجب می‌گرداند.
علی اکبر صالحی به عنوان فردی که در حصول مذاکرات هسته‌ای به توافق نقشی تعیین کننده و کلیدی داشته، از ابعاد فنی برجام به خوبی آگاه است و در زمره و شمار دلواپسان هم به حساب نمی‌آید در چند ماه اخیر درباره برجام و عدم رفع تحریم‌ها در زمینه‌ها مالی و بانکی هشدارهایی جدی داده است.
وی که اخیراً برای شرکت در نشست انجمن جهانی هسته‌ای به لندن سفر کرده از تلاش‌های صورت‌گرفته از سوی طرف مقابل برای تغییر مفاد توافق هسته‌ای، احتمال رسیدن برجام به روزهای سخت‌تر و از زیاده خواهی طرف مقابل سخن گفته است. در ادامه به برخی از مهمترین سخنان او اشاره شده است:
طرح درخواست‌های زیاده‌خواهانه
- همانطور که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده، ایران به تعهدات خود پایبند بوده است، اما دیگر برای افکار عمومی روشن شده و بر کسی پوشیده نیست که طرف مقابل واقعاً وعده‌هایش را اجرا نکرده: اینکه تحریم‌ها را بردارند و مبادلات بانکی به حالت عادی بازگردد، اینکه مبادلات تسریع شده و روابط اقتصادی گسترش یابد. این‌ها در آن حدی که انتظار داشتیم محقق نشده‌اند.
- گاه و بیگاه شاهد این هستیم که طرف دیگر درخواست‌هایی مطرح می‌کند که فراتر از برجام هستند. در عین حال، می‌بینیم که طرف دیگر خودش به طور کامل تعهداتی را که داده، مثلاً در مورد رابطه بانکهای بزرگ با ایران، انجام نداده است... طرح درخواست‌های زیاده‌خواهانه، اوضاع را پیچیده‌تر می‌کند.
تشکیل کمیته فنی ارزیابی طرفین
- ممکن است تغییر دولت در آمریکا اوضاع را برای اجرای برجام دشوارتر کند...
- در خصوص برجام یک کمیته کاری متشکل از متخصصین سیاسی و فنی تشکیل بدهند که هر از چند گاهی در مورد محتوی برجام بحث کنند و ثانیاً در مورد نحوه اقدامات عملی که در برجام انجام شده و نحوه اجرای برجام، صحبت کنند. این کارگروه می‌تواند در ارتباط با بعد اجرایی برجام روشن گری کند و متعاقباً مکشوف خواهد شد که چه کسی نسبت به تعهداتش عمل می‌کند و چه کسی عمل نمی‌کند(( پس از دیدار با اگنت رایزینگ، مدیر کل انجمن جهانی هسته‌ای در لندن)
البته معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی پیش از این نیز سخنانی درباره بدعهدی آمریکایی داشته است. اظهاراتی که با واکنش‌های رئیس جمهور نیز مواجه شد.
- در گفت‌وگو با شبکه المنار لبنان: آمریکایی‌ها در پشت پرده دیگران را ترغیب می‌کنند که با ایران همکاری و همراهی نکنند بنابراین معتقدیم اینجا یک بازی سیاسی دوگانه از طرف آنها در حال اجرا است و طرف آمریکایی با سوء برداشت و تفسیر نادرست از متن توافق، در عمل مخالف روح برجام عمل می‌کند(۲۱/۶/۱۳۹۵).
واکنش روحانی به نگرانی صالحی
- پیش از برجام کشورهای دیگر در انتشار مقالات دانشمندان ایرانی به دلیل تحریم‌ها و مشکلات نقل و انتقالات مالی مقداری مشکل آفرینی می‌کردند، قرار بود پس از برجام این موضوع حل شود اما همان وضعیت کماکان پابرجاست(گفت‌وگو با خبرگزاری صدا و سیما، ۱۹/۴/۱۳۹۵)
- گفت‌وگو با وبگاه العربی الجدید: غرب در اجرای تعهدات خود بر اساس برجام، تأخیر دارد و هنوز برخی تحریم‌ها برداشته نشده است. تا الان برخی بانکهای بزرگ اروپایی تحریم‌هایش را به طور کامل پایان نداده است چرا که قبلاً تعهد داده که با ایران مراوده تجاری نداشته باشد. ما هنوز منتظر هستیم که وزارت خارجه ایران با اتحادیه اروپا تماس بگیرد و این بحران را حل کند(۱۱/۱۲/۱۳۹۴)
البته این سخنان با واکنش رئیس جمهور مواجه شد. حسن روحانی ۱۶ اسفند ۱۳۹۴ درکنفرانس خبری درباره صحبت‌های رئیس سازمان انرژی ااتمی و تأخیر غرب در اجرای برجام گفت: ایشان وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی نیست، وزیر خارجه هم الآن نیست، ایشان مسئول سازمان انرژی اتمی است.
اما ۱۹ تیرماه دوباره صالحی با اشاره به عهدشکنی عملکرد طرف مقابل در تعهدات خود به برجام تصریح کرد: من نباید وارد این موضوع شوم، حالا دوباره ممکن است عزیزی ناراحت شود اما در برجام طرف مقابل متعهد شده است کاری نکند که با روح برجام در تضاد باشد.
رئیس سازمان انرژی اتمی در ادامه به وضع قانون روادید در کنگره آمریکا پس از برجام اشاره کرد و گفت: حالا من این را می‌توانم بگویم و دوستی نمی‌تواند به من اعتراض کند که مثلاً آقا شما وزیر اقتصاد و یا رئیس بانک مرکزی و یا وزیر امور خارجه نیستید چرا که حداقل از نظر علمی ۴۰ سال استاد دانشگاه هستم، لذا این را می‌توانم بگویم.
مراودات بانکی در مرحله پیش از برجام
گفتنی است اگر چه این سخنان رئیس سازمان انرژی اتمی جای تقدیر دارد اما ایشان در مصاحبه با خبرگزاری صدا و سیما عنوان می‌کنند «بسیاری از بانکها روابط خود با ایران را از سرگرفتند اما بانکهای بزرگ هنوز وارد میدان نشده‌اند» اما واقعیت آن است که بدلیل ترس و واهمه شرکت‌ها و بانکهای اروپایی از مجازات و اقدامات تنبیهی آمریکا، هنوز شرایط قبل از برجام بر روابط مالی و اقتصادی با کشورهای دیگر حکمفرما می‌باشد. اگر چه ایران بعد از اجرایی شدن توافق هسته‌ای قراردادهای متعددی از جمله در زمینه خرید بیش از یکصد هواپیمای مسافربری با شرکت ایرباس به امضا رسانده است اما این قراردادها بدلیل رویکرد ایران هراسی آمریکا با مشکل تأمین اعتبار و تضمین مالی از سوی نهادهای مالی اروپایی روبه رو می‌باشند.
کارت تحریم در خدمت زیاده خواهی ها
گفتنی است بر اساس برجام قرار بود بعد از انجام اقدامات ایران در زمینه کاهش فوق العاده توان هسته‌ای، غربی‌ها نیز تحریم‌های مالی و بانکی ایران را رفع کنند اما رفتار آمریکایی‌ها ثابت کرده آنها در پی این هستند تا با حفظ کارت تحریم‌ها، ایران را در زمینه‌های دیگر مانند مسائل منطقه‌ای، بحث موشکی و توانمندی‌های دفاعی و ... نیز وادار عقب نشینی کنند. به عبارتی دیگر آمریکا با گروکشی و برخلاف تعهداتش در توافق هسته‌ای نقد کردن امتیازات ایران بر اساس برجام را منوط به انجام خواسته‌هایش در دیگر حوزه‌ها نموده است. موضوعی که رئیس سازمان انرژی اتمی نیز با اشاره به این که « طرف دیگر درخواست‌هایی مطرح می‌کند که فراتر از برجام هستند» بر آن صحه می‌گذارد؛ اما تجربه ثابت کرده بدعهدی آمریکا در عمل به تعهداتش اظهر من الشمس است و هیچ ضمانتی وجود ندارد درخواست‌های آمریکا را پایانی باشد.
همان طور که رهبر انقلاب در بیانات اولین روز سال ۱۳۹۵ در مشهد مقدس با اشاره به تلاش برای اجرایی شدن «برجام‌های ۲ و ۳ و ۴» و این که زیاده‌خواهی‌های آمریکا و عقب‌نشینی در مقابل او در این حد نیز متوقف نخواهد شد، گفتند: در ادامه این روند تدریجی، جمهوری اسلامی ایران طبعاً باید به آمریکایی‌ها توضیح دهد که چرا سپاه پاسداران و نیروی قدس را تأسیس کرده است، چرا باید سیاست‌های داخلی با موازین شرع تطبیق داده شوند، چرا باید سه قوه براساس شریعت اسلامی عمل کنند و چرا شورای نگهبان قوانین مغایر با شرع را تأیید نمی‌کند؟ اگر در مقابل آمریکا کوتاه بیاییم، دشمن گام به گام جلو می‌آید و کار به جایی می‌رسد که جمهوری اسلامی ایران از محتوا تهی می‌شود و تنها صورت ظاهری آن محفوظ خواهد ماند.»
کد مطلب: 393113
آدرس مطلب: http://alef.ir/vdchzxnxx23nwzd.tft2.html?393113