«سلام اول»؛ باربارا تاکمن، ترجمه حسن افشار؛ نشرماهی

تولد یک ملت

بخش فرهنگی الف، 24 تیر 93

24 تير 1393 ساعت 19:38


سلام اول
نوشته : باربارا تاکمن
ترجمه: حسن افشار
نشرماهی، چاپ اول ۱۳۹۲
شمارگان ۱۱۰۰ نسخه
۳۵۶ صفحه، ۳۲۰۰۰ تومان

فروشگاه اینترنتی شهر کتاب
، این کتاب را تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه می کند، در صورت تمایل اینجا کلیک کنید.

****

برخلاف تصور اغلب ما آمریکا کشوری بدون تاریخ نیست؛ تاریخ این کشور اگرچه کوتاه، اما بسیار پر فراز و نشیب بوده و با فشردگی بسیار، به حدی که گویی سیر تغییر و تحولاتی که در دیگر کشورها در چندین سده رخ‌داده، در آمریکا در کمتر از یک سده واقع‌شده است. سرعت گذر این کشور از مرحله یک مستعمره نشین بریتانیایی در اواخر قرن هجدهم، به کشوری استقلال‌یافته و سپس حرکت در راستای بدل شدن به کشوری مهم و تأثیرگذار در مناسبات جهانی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم و سپس قرار گرفتن در جایگاه یک ابرقدرت در جهان دوقطبی در اواسط قرن بیستم و نهایتاً بدل شدن به تنها ابرقدرت در جهانی یک‌قطبی در اواخر قرن بیستم همگی نشان از سرعت این تغییر و تحولات و اهمیت بررسی و توجه به آن‌هاست. از سوی دیگر برخلاف بسیار از کشورها، هویت این کشور هویتی وابسته به تاریخ نیست، بلکه برساخته نهادهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زمان حال است؛ به آینده نظر دارد، نه به گذشته.

با این اوصاف، پر بیراه نیست که اگر قرار است جهان امروز را بشناسیم، شناخت تاریخ آمریکا به‌عنوان کشوری که با اتکا به قدرت ساختار فرهنگی و هنری و نظامی خویش، اراده سیاسی خود را به دیگر کشور تحمیل کرده، ضروری ست.

مهاجران به آمریکا که ساکنان تازه آن را به‌عنوان یک مستعمره نشین تحت سلطه‎ی بریتانیا تشکیل می‎دادند، در نیمه دوم قرن هجدهم سر به شورش گذاشتند. شورشی که آن‌ها نام انقلاب بر آن نهاده بودند و در ابتدا به درگیری میان خود آن‌ها (استقلال‌طلبان و وفاداران به بریتانیا)، درگرفت سرانجام آن‌ها در سال ۱۷۷۸ رسماً علیه بریتانیا اعلان‌جنگ دادند. هلند و اسپانیا نیز طی چند سال آینده وارد جنگ علیه امپراتوری بریتانیا شدند ؛ اما بنجامین فرانکلین نتوانسته بود کشور فرانسه را به دخالت در این جنگ به نفع امریکا و علیه رقیب سنتی‌اش متقاعد کند، هیچ بعید نبود انقلاب امریکا که آن روزها وضعیت به سامانی نداشت شکست بخورد؛ اما این‌گونه نشد و انقلاب به پیروزی رسید.

بی‎شک در آن هنگام فرانسویان نمی‎دانستند که به انقلابی کمک می‎کنند که سرآغاز تشکیل قدرتی جهانی خواهد شد که چند سده بعد خود آن‌ها و نیز بریتانیا غیرمستقیم تابع آن خواهند بود.

معاهده‌ی صلح پاریس نهایتاً در سوم سپتامبر ۱۷۸۳ در فرانسه به امضا رسید و ایالات‌متحده کشوری مستقل شناسانده شد، برخلاف کانادا که مستعمره بریتانیا باقی ماند. پنج سال بعد نیز قانون اساسی آمریکا نوشته و به مورد اجرا گذاشته شد.

اما اولین تأثیرگذاری امریکا در جهان خارج از مرزهایش، در سال ۱۷۸۷ رخ داد که فرانسویان با الهام‌ گرفتن از انقلاب آمریکا، انقلاب کبیر فرانسه را رقم زدند و این نقطه آغاز تأثیرگذاری روزافزون امریکا بر دیگر کشورها بود که پس از افت‌وخیزهایی سرانجام به تسلط این کشور در جامعه جهانی انجامید.

«سلام اول» آخرین اثر تحقیقی تاریخی باربارا تاکمن به شمار می‌رود که یک سال پیش از مرگش، در سال ۱۹۸۸ به‌ چاپ رسیده است (تاکمن متولد ۱۹۱۲ بود و ۷۸ سال زندگی کرد)؛کتاب حاضر شرح رخدادهایی است آمریکا در این دوران از سر گذرانده. تاکمن روایت خود را یک سال پس از شروع رسمی انقلاب آمریکا در سال ۱۷۷۶ آغاز می‌کند.

عنوان زیبا و هوشمندانه کتاب اشاره به لحظه‎ای دارد که حکومت برآمده از دل انقلاب امریکا، برای نخستین بار با واکنشی حاکی از به رسمیت شناخته شدن آن روبه‌رو می‎شود. او این مسئله را با روایت جریان حضور کشتی آمریکایی «آندرو دوریا» با پرچم کنگره مهاجران آمریکایی، در ساحل جزیره «اوستاتیوس»، از مستعمرات هلند، آغاز می‌کند. کشتی آمریکایی چند گلوله توپ به نشانی سلام شلیک می‌کند و این سلام، با پاسخ مشابه ساحل‎نشینان این جزیره همراه می‌شود:

«۱۶ نوامبر ۱۷۷۶ لکه‌های سفيدي از دود شليك توپ‌ها، آنگاه صداي غرش توپ‌ها، از قلعه محقر جزيره هلندي كوچك سنت اوستاتيوس در هند غربي برخاست و بر بالاي درياي فيروزه فام به جولان درآمد. توپ‌خانه قلعه اورانژ جواب سلام كشتي آمريكايي اندرو دوريا به بندر بيگانه را می‌داد و كشتي با پرچم راه‌راه سرخ و سفيد كنگره آمريكا بر فراز دكلش به لنگرگاه نزديك می‌شد. سنت اوستاتيوس با صداي كوتاهش اولين مقام رسمي بود كه به بزرگ‌ترین رويداد قرن درود می‌فرستاد: ظهور دولت تازه‌ای كه مسير تاريخ را عوض می‌کرد...»

به‌این‌ترتیب باربارا تاکمن به شکلی زیبا و تصویری با شلیک این توپخانه و اولین سلام (سلام اول / عنوان کتاب) به پرچم کنگره امریکا که بر فراز کشتی به اهتزاز درآمده، یکی از بهترین کتاب‌ها در مورد تاریخ آمریکا و انقلاب را آغاز می‌کند. این حرکت، شروع به رسمیت شناخته شدن انقلاب مهاجران آمریکایی از سوی کشور هلند برای کسب استقلال در این سرزمین است که در عرف بین‌المللی به معنای پایان احاطه بریتانیا بر امریکا، به‌عنوان مستعمره نشینی وابسته، از سوی هلند محسوب می‎شود.

باربارا تاکمن به‌عنوان تاریخ‌نگاری صاحب سبک، در این کتاب دایره وسیع دانسته‎های خود را پشتوانه پژوهشی غنی قرار داده که با زبانی روایی و مستند، به شکلی خواندنی و جذاب، اما به شکلی غیرخطی، خواننده را به دوران انقلاب آمریکا می‎برد و تصویری زنده از آن روزگار را پیش روی او قرار می‌دهد.

روایت غیرخطی و تودرتوی تاریخ در این کتاب که با شکستن زمان و مکان به سبک روایت‎های مدرن داستانی همراه است. اگرچه باعث شده خواندن کتاب نیازمند پیش‌زمینه‌هایی از تاریخ انقلاب آمریکا باشد و درواقع خواننده نیاز دارد از کلیت اتفاقات و روند آگاهی داشته باشد. اما این نه یک نقطه‌ضعف بلکه حسنی‎ست که «سلام اول» را از دیگر روایت‎های تاریخی مستند و برخوردار از لحن داستانی ممتاز می‎کند.

این تمهید متن نوشته شده توسط تاکمن را تا مرز اثر تاریخی هنرمندانه‎ای که از ظرافت‎های فرمی روایت برخوردار است، بالا می‎برد. از سوی دیگر باید توجه داشت که ارائه این حجم زیاد از جزئیات دقیق یک رخداد تاریخی که در لایه‎های گوناگون آن جریان دارد و درواقع قرار است خواننده را به تحلیل و دریافتی عمیق و تازه از این برهه از تاریخ امریکا رهنمون سازد، خواه‌ناخواه نیازمند برخورداری از پیش‌زمینه‌هایی لازم از دانستگی درباره تاریخ انقلاب امریکاست.

پس چه باک! مخاطبی که می‎خواهد از لذت خواندن این اثر ارزنده تاریخی بهره‎مند شود، باید با کسب پیش‌زمینه‌های لازم مطالعه این اثر را شروع کند. درواقع تاکمن با کتاب خود نشان می‎دهد روایت تاریخی حتی به‌صورت مستند – داستانی می‎تواند اثری فکری و برخوردار از مایه‎های غنی اندیشگی باشد. بنابراین مخاطب تاکمن در این کتاب فردی است که از اطلاعات قابل‌ قبولی درباره‌ این انقلاب برخوردار و خواهان آن است که بخش‌های کمتر کاویده شده این ماجرا و جزییات گوشه‎های پنهان آن را دریابد. دانسته‎هایی که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم می‎توانند دلالت بر پاره‎ای مسائل این روزگار داشته باشند.

برای نمونه نویسنده در ابتدای کتاب به این نکته اشاره می‎کند که دولت بریتانیا از سال ۱۷۷۴ میلادی تجارت سلاح و مهمات و تجهیزات را به این مستعمره‎ها منع کرده است؛ درواقع آمریکا توانایی ساخت هیچ نوع سلاحی را ندارد و از تکنولوژی‌های آن بی‌بهره است. در مقاطعی از این جنگ آن‌ها مجبورند انگشت‌شمار فشنگ‎های خود را برای زمانی نگه‌دارند که دشمن به چند قدمی آن‌ها رسیده، حتی کار به‌جایی می‎کشد که تنها سلاح آن‌ها برای حمله به دشمن قنداق تفنگ‎های‎شان می‎شود. براین اساس خواننده با این پرسش روبه‌رو می‎شود آیا قرار گرفتن در چنین تنگنایی و دست نیاز دراز کردن به‌سوی مستعمرات دیگر برای تهیه ابتدایی‌ترین نیازهای تسلیحاتی عاملی نبوده که در ناخودآگاه جمعی مردمان این کشور میل بدل شدن به بزرگ‌ترین قطب دارنده و سازنده سلاح در دنیا شکل بگیرد؟

سلام اول سرشار از جزئیاتی‎ است که چنین کدهایی را پیش روی مخاطب قرار می‎دهد؛ تا از گذشته پلی به زمان حال زده و به دریافت‎هایی نو درباره پاره‎ای مسائل درباره این ملت برسد.

شرح چگونگی استقلال‌طلبی آمریکاییان برای ایجاد یک کشور مستقل و تاریخ سیاسی انقلاب آمریکا و مناقشات با کشورهای اروپایی، در این کتاب در ۳۵۶ صفحه و دوازده فصل تنظیم و تألیف شده است و با ترجمه‌ای درخور ستایش از حسن افشار به فارسی درآمده و نشر ماهی نیز به شکلی آبرومندانه و فراتر از استانداردهای رایج نشر در ایران آن را منتشر کرده است.

«استقلال ایالات‌متحده آمریکا را اولین بار اینجا یک خارجی به رسمیت شناخت»، «کوه طلا»، «گدایان دریا - رشد هلندی‌ها»، «بزرگ‌ترین دیوانگی دنیا - نیروی دریایی آمریکایی»، «دزد دریایی - قهرمان بالتیمور»، «هلندی‌ها و انگلیسی‌ها: یک جنگ دیگر»، «آدمیرال رادنی وارد می‌شود»، «دخالت فرانسه»، «حضیض انقلاب»، «با یک نبرد جانانه آمریکا از آن ما خواهد شد»، «لحظه سرنوشت‌ساز» و «فرصت آخر – نبرد یورک تاون» عناوین فصل‌های این کتاب را می‎سازند.

تاکمن در این کتاب برای روشن ساختن فضای حاکم بر مناسبات آن دوران؛ به معرفی وضعیت کشور مستعمراتی هلند پرداخته و چگونگی فعالیت و رشد مستعمرات این کشور را شرح می‌دهد. این روایت در ادامه با چگونگی شکل‌گیری نیروی دریایی از سوی مهاجران آمریکایی نیز همراه می‌شود و سرانجام به شروع منازعه میان انگلستان و هلند بر سر نوع مراوده با مستعمره نشینان امریکا نیز عنایت می‎شود.

ماجرای اختلافات و نزاع‌های نظامی میان این دو کشور صاحب مستعمره در آمریکا و همچنین نقشی که فرانسه در مبارزه با انگلیس برای به دست آمدن استقلال در آمریکا بازی می‌کند و زمینه‎های فکری و فلسفی توأم با آن تا رسیدن به نتیجه قطعی و کسب استقلال توسط مهاجران آمریکایی از مضامین دیگر فصول کتاب هستند.

بی‎شک «سلام اول» با توجه به روایت جذاب و هنرمندانه تاکمن و دانش حیرت‌انگیز او در رابطه با جزییاتی تاریخی از این دوره که بدان‌ها کمتر توجه شده و یا حتی برخی از دید دیگران پنهان مانده، به کتابی بسیار مهم و گیرا در زمینه‎ی تاریخ انقلاب آمریکا بدل شده است. تاکمن استادانه به تاریخ نویسان نشان می‎دهد که چگونه می‎توان اطلاعات مورد نیاز و ارزشمند را باوجود جزئی‎نگرانه بودن می‎توان از میان اطلاعات بی‎فایده استخراج کرد و آن‌ها را به گونه‎ای در تار و پود یکدیگر تنید که روایتی قدرتمند و برخوردار از بافت محکم برای مخاطب تدارک دید.

مخاطب این کتاب زمانی که آن را همراه با حسرت تمام شدن بر زمین می‎گذارد، بی‎شک از اطلاعات بسیار ارزشمندی درباره آن روزگار برخوردار می‎شود از نبردهای دریایی، انواع کشتی‌های جنگی، نوع تسلیحات و تاکتیک‌های رزمی آن روزگار تا تاریخ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشورهای هلند و انگلستان و حتی اسپانیا و بالأخص اطلاعاتی گسترده درباره حیات سیاسی و اجتماعی مردم آمریک.

روایت غیرخطی این تاریخ و کیفیت پازل وار جزییات آن‌که درنهایت با نشستن در کنار هم تابلویی زیبا و دقیق از این دوره تاریخی پیش روی خواننده قرار داده است. تاکمن خواننده را به لایه‎های زیرین رخدادهای تاریخ انقلاب امریکا می‎برد و نشان می‌دهد در پس ظاهر این رخدادهای چگونه یک ملت متولد می‌شود و نگاه از درون و بیرون به آن چگونه است.


کد مطلب: 234589

آدرس مطلب: http://alef.ir/vdciv5ar3t1apw2.cbct.html?234589

الف
  http://alef.ir