کد مطلب: 268601
نشت و نفوذ واژگان فارسی در زبان عربی
تاریخ انتشار : يکشنبه ۶ ارديبهشت ۱۳۹۴ ساعت ۱۰:۳۳
هنگامی که تازیان پس از روزگار دراز بیابانگردی، به کُندی رو به شهرنشینی آوردند، خود را در برابر بسیاری از چیزها یافتند که در زبان خود الفاظی برای بیان آنها نداشتند. این موضوع در همه امور حیاتی آنان مصداق داشت یعنی شامل مفاهیم مختلف کشورداری، امور لشکری، دیوان‌سالاری و ادارات مملکتی، الفاظ روزمره، سازها و اصطلاحات موسیقی، انواع پوشیدنی‌ها و خوردنی‌ها، لوازم آرایش و امثال این موارد می‌گردید.
احمدرضا دالوند در شهروند نوشت:
نخستین تأثیر فرهنگ ایرانی در فرهنگ عربی، شیوع زبان و ادب ایرانی و تأثیر ماندگار آن در زبان و ادب عرب است. تاثیری که هیچگاه از آن کاسته نشده و تا زبان و ادبیات عرب وجود داشته‌باشد، به قوت خود باقی خواهد ماند.
هنگامی که تازیان پس از روزگار دراز بیابانگردی، به کُندی رو به شهرنشینی آوردند، خود را در برابر بسیاری از چیزها یافتند که در زبان خود الفاظی برای بیان آنها نداشتند. این موضوع در همه امور حیاتی آنان مصداق داشت یعنی شامل مفاهیم مختلف کشورداری، امور لشکری، دیوان‌سالاری و ادارات مملکتی، الفاظ روزمره، سازها و اصطلاحات موسیقی، انواع پوشیدنی‌ها و خوردنی‌ها، لوازم آرایش و امثال این موارد می‌گردید. ابو اسحاق ابراهیم بن عباس الصولی، شاعر معروف عرب -٢٤٣هجری - حکایت کرده است، یک ایرانی با یک عرب در حضور یحیی بن خالد برمکی مناظره‌ای داشتند. ایرانی گفت: ما هرگز به شما چه در عمل و چه در نامگذاری چیزها و امور نیازمند نشدیم ولی شما همین که فتوحات سرزمینی را آغاز کردید، در کارهای خود، از کشورداری گرفته تا لغت‌های بسیار برای درک مفاهیم به زبان ما نیازمند بودید، حال آنکه ما هرگز به شما نه در عمل و نه در نامگذاری چیزها نیازمند نشدیم، حتی برای خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها و دیوان‌هایتان و آنچه مربوط به آنهاست نام‌هایی را که ما داشتیم پذیرفتید و در آنها تغییری راه ندادید. مرد عرب خاموش ماند. یحیی بن خالد به مرد عرب گفت، به مرد ایرانی بگو: «ما را هم مهلت ده تا مانند شما هزار‌سال حکومت کنیم، بعد از هزار‌سال دیگر به شما حاجتی نداریم».
عمرو بن جاحظ بصری – متوفی به سال ٢٥٥هجری – در کتاب مشهور خود «البیان و التبّیین» می‌گوید: مگر ندیده‌ای اهل مدینه وقتی در قدیم‌الایام مردی از اهل ایران در میان آنها سکونت می‌گزید، الفاظی از زبان او می‌گرفتند و به کار می‌بستند و به همین سبب «بطیخ» را «خربزه» می‌نامیدند... و همچنین اهل کوفه که «مِسحاه» را «بال» میگویند... و اهل بصره و کوفه «مُربّعه» را «چهار سو» یا چهار راه می‌نامند که فارسی است. اعراب از کلمه «وازار» برای «بازار» استفاده می‌کنند که فارسی است و دیگر از اسم «قثاء» استفاده نمی‌کنند و به جای آن، اسم فارسی «خیار» را به کار می‌برند. از این قبیل موارد بسیار است و در این‌جا ترجیح دارد که از نکات با اهمیت‌تر یاد کنیم. در دوران عباسی، ادبیات عربی فقط در دست تازیان نبود بلکه اکثر دبیران و مؤلفان و معلمان ادب و حتی علمای علوم شرعی و علوم عقلی ایرانیان بودند و طبعا وقتی برای بیان مفاهیمی که پیش می‌آمد به لغاتی احتیاج می‌یافتند از زبان خود استفاده می‌کردند. *
پس از پایان دوران ساسانیان و هنگامی که ایرانیان در حوزه ممالک اسلامی درآمدند شروع به ترجمه آثار خود به زبان عربی کردند. در میان این آثار کتاب‌هایی درباره نجوم و حساب و هندسه و جغرافیا و منطق و فلسفه و طب و داروشناسی و بیطاری (دامپزشکی) و کشاورزی و ادبیات و داستان‌های ملی و حماسی و اساطیر و تاریخ و رمان‌ها و افسانه‌های مشغول‌کننده و دستورهای مملکت‌داری و نظایر این موضوعات وجود داشته است. نام بسیاری از این کتاب‌ها در کتاب «الفهرست» نوشته ابن‌الندیم آمده است. برخی از این کتاب‌ها شامل آثار بزرگی است همچون: خداینامه - کتاب مشهور در تاریخ ایران-که علاوه بر سرگذشت شاهان، حاوی بسیاری از امثال و حِکَم و اندرزها و وصایای شاهان در امور مملکت بوده است (خداینامه به نام‌های مختلفی به زبان عربی ترجمه شده، ازجمله «تاریخ ملوک الفرس»)
کتاب‌های فارسی بسیاری به زبان عربی ترجمه شد که تاثیری همیشگی در رشد فکری و مدنیت اعراب داشت. در این نوشتار مختصر به چندتایی اشاره می‌شود: اسکندرنامه – داستان بهرام چوبین – داستان صورت پادشاهان بنی‌ساسان – داستان رستم و اسفندیار- کتاب عهد کسری به پسرش هرمز و پاسخ هرمز بدان – کتاب عهد اردشیر به پسرش شاپور- کتاب موبدان موبد در حِکَم و جوامع و آداب – کتاب آیین تیراندازی – آیین چوگان – بختیارنامه – زیج شهریار- کتاب جاماسب در کیمیا – نامه تنسر – کتاب کلیله و دمنه – کتاب هزار افسان – و....
بدیهی است که وقتی ادبیاتی اساس کار برای استفاده در زبان و ادبیات ممالک دیگر شود، از اولی در دومی خواه و ناخواه تاثیرات لغوی تسری پیدا میکند و این واقعیتی است که در ادبیات عرب به صورت غیرقابل انکار با آن مواجه هستیم. برای نمونه «العَتّابی» شاعر مشهور عرب که زبان پهلوی را از راه تحصیل آموخته بود و به فارسی تکلم می‌کرد؛ هنگامی که یکی از ایرانیان ( در زمان آل طاهر ) از وی پرسیده بود که تو چگونه به پارسی سخن می‌گویی؟ در پاسخ چنین گفت: « مدتی در ایران به سر بردم و کتاب‌های فارسی را درکتابخانه مرو استنساخ می‌کردم. آن ایرانی از او پرسید به چه علت این کار را می‌کردی؟ جواب داد: مگر معانی را جز در کتاب‌های ایرانی در جای دیگر میتوان یافت؟ ... و ادامه داد: زبان از ما ( اعراب ) و معانی از شما ( ایرانیان ) است».
-------------------------------------------
*به نقل از ذبیح‌الله صفا، در کتاب جلوه‌هایی از فرهنگ ایران در تمدن‌های دیگر. انتشارات هیرمند ١٣٧٥.
احمدرضا دالوند در شهروند نوشت:
نخستین تأثیر فرهنگ ایرانی در فرهنگ عربی، شیوع زبان و ادب ایرانی و تأثیر ماندگار آن در زبان و ادب عرب است. تاثیری که هیچگاه از آن کاسته نشده و تا زبان و ادبیات عرب وجود داشته‌باشد، به قوت خود باقی خواهد ماند.
هنگامی که تازیان پس از روزگار دراز بیابانگردی، به کُندی رو به شهرنشینی آوردند، خود را در برابر بسیاری از چیزها یافتند که در زبان خود الفاظی برای بیان آنها نداشتند. این موضوع در همه امور حیاتی آنان مصداق داشت یعنی شامل مفاهیم مختلف کشورداری، امور لشکری، دیوان‌سالاری و ادارات مملکتی، الفاظ روزمره، سازها و اصطلاحات موسیقی، انواع پوشیدنی‌ها و خوردنی‌ها، لوازم آرایش و امثال این موارد می‌گردید. ابو اسحاق ابراهیم بن عباس الصولی، شاعر معروف عرب -٢٤٣هجری - حکایت کرده است، یک ایرانی با یک عرب در حضور یحیی بن خالد برمکی مناظره‌ای داشتند. ایرانی گفت: ما هرگز به شما چه در عمل و چه در نامگذاری چیزها و امور نیازمند نشدیم ولی شما همین که فتوحات سرزمینی را آغاز کردید، در کارهای خود، از کشورداری گرفته تا لغت‌های بسیار برای درک مفاهیم به زبان ما نیازمند بودید، حال آنکه ما هرگز به شما نه در عمل و نه در نامگذاری چیزها نیازمند نشدیم، حتی برای خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها و دیوان‌هایتان و آنچه مربوط به آنهاست نام‌هایی را که ما داشتیم پذیرفتید و در آنها تغییری راه ندادید. مرد عرب خاموش ماند. یحیی بن خالد به مرد عرب گفت، به مرد ایرانی بگو: «ما را هم مهلت ده تا مانند شما هزار‌سال حکومت کنیم، بعد از هزار‌سال دیگر به شما حاجتی نداریم».
عمرو بن جاحظ بصری – متوفی به سال ٢٥٥هجری – در کتاب مشهور خود «البیان و التبّیین» می‌گوید: مگر ندیده‌ای اهل مدینه وقتی در قدیم‌الایام مردی از اهل ایران در میان آنها سکونت می‌گزید، الفاظی از زبان او می‌گرفتند و به کار می‌بستند و به همین سبب «بطیخ» را «خربزه» می‌نامیدند... و همچنین اهل کوفه که «مِسحاه» را «بال» میگویند... و اهل بصره و کوفه «مُربّعه» را «چهار سو» یا چهار راه می‌نامند که فارسی است. اعراب از کلمه «وازار» برای «بازار» استفاده می‌کنند که فارسی است و دیگر از اسم «قثاء» استفاده نمی‌کنند و به جای آن، اسم فارسی «خیار» را به کار می‌برند. از این قبیل موارد بسیار است و در این‌جا ترجیح دارد که از نکات با اهمیت‌تر یاد کنیم. در دوران عباسی، ادبیات عربی فقط در دست تازیان نبود بلکه اکثر دبیران و مؤلفان و معلمان ادب و حتی علمای علوم شرعی و علوم عقلی ایرانیان بودند و طبعا وقتی برای بیان مفاهیمی که پیش می‌آمد به لغاتی احتیاج می‌یافتند از زبان خود استفاده می‌کردند. *
پس از پایان دوران ساسانیان و هنگامی که ایرانیان در حوزه ممالک اسلامی درآمدند شروع به ترجمه آثار خود به زبان عربی کردند. در میان این آثار کتاب‌هایی درباره نجوم و حساب و هندسه و جغرافیا و منطق و فلسفه و طب و داروشناسی و بیطاری (دامپزشکی) و کشاورزی و ادبیات و داستان‌های ملی و حماسی و اساطیر و تاریخ و رمان‌ها و افسانه‌های مشغول‌کننده و دستورهای مملکت‌داری و نظایر این موضوعات وجود داشته است. نام بسیاری از این کتاب‌ها در کتاب «الفهرست» نوشته ابن‌الندیم آمده است. برخی از این کتاب‌ها شامل آثار بزرگی است همچون: خداینامه - کتاب مشهور در تاریخ ایران-که علاوه بر سرگذشت شاهان، حاوی بسیاری از امثال و حِکَم و اندرزها و وصایای شاهان در امور مملکت بوده است (خداینامه به نام‌های مختلفی به زبان عربی ترجمه شده، ازجمله «تاریخ ملوک الفرس»)
کتاب‌های فارسی بسیاری به زبان عربی ترجمه شد که تاثیری همیشگی در رشد فکری و مدنیت اعراب داشت. در این نوشتار مختصر به چندتایی اشاره می‌شود: اسکندرنامه – داستان بهرام چوبین – داستان صورت پادشاهان بنی‌ساسان – داستان رستم و اسفندیار- کتاب عهد کسری به پسرش هرمز و پاسخ هرمز بدان – کتاب عهد اردشیر به پسرش شاپور- کتاب موبدان موبد در حِکَم و جوامع و آداب – کتاب آیین تیراندازی – آیین چوگان – بختیارنامه – زیج شهریار- کتاب جاماسب در کیمیا – نامه تنسر – کتاب کلیله و دمنه – کتاب هزار افسان – و....
بدیهی است که وقتی ادبیاتی اساس کار برای استفاده در زبان و ادبیات ممالک دیگر شود، از اولی در دومی خواه و ناخواه تاثیرات لغوی تسری پیدا میکند و این واقعیتی است که در ادبیات عرب به صورت غیرقابل انکار با آن مواجه هستیم. برای نمونه «العَتّابی» شاعر مشهور عرب که زبان پهلوی را از راه تحصیل آموخته بود و به فارسی تکلم می‌کرد؛ هنگامی که یکی از ایرانیان ( در زمان آل طاهر ) از وی پرسیده بود که تو چگونه به پارسی سخن می‌گویی؟ در پاسخ چنین گفت: « مدتی در ایران به سر بردم و کتاب‌های فارسی را درکتابخانه مرو استنساخ می‌کردم. آن ایرانی از او پرسید به چه علت این کار را می‌کردی؟ جواب داد: مگر معانی را جز در کتاب‌های ایرانی در جای دیگر میتوان یافت؟ ... و ادامه داد: زبان از ما ( اعراب ) و معانی از شما ( ایرانیان ) است».
-------------------------------------------
*به نقل از ذبیح‌الله صفا، در کتاب جلوه‌هایی از فرهنگ ایران در تمدن‌های دیگر. انتشارات هیرمند ١٣٧٥.
کلمات کلیدی : واژگان+فارسی عربی
ساسان
۱۳۹۴-۰۲-۰۶ ۱۰:۴۵:۲۰
چرا بجاي خوراك ميگوييم غذا؟ يا از واژه هاي صبح و ظهر و عصر استفاده ميكنيم. چرا واحد شمارش شتر و انسان نفر هست؟ (2848475) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۲-۰۶ ۱۱:۳۸:۳۰
لغت مزه و مهرجان (مهرگان به معنای فستیوال) از فارسی به عربی رفته.
حالا بگذریم که ((مهرگان)) داشتن برما حرام شده و بر اعراب حلال... (2848650) (alef-13)
حالا بگذریم که ((مهرگان)) داشتن برما حرام شده و بر اعراب حلال... (2848650) (alef-13)
هرمز
۱۳۹۴-۰۲-۰۶ ۱۱:۴۰:۳۰
بهتر بود بجای این گزارش می نوشتید چگونه میتوان واژگان زیاده از حد عربی را از زبان فارسی کم کرد و بجای ان واژگان سلیس و زیبای فارسی را بکار برد.
نویسندگان فارسی با کاربرد زیاده از حد این واژگان به زبان فارسی جفا نموده اند (2848656) (alef-13)
نویسندگان فارسی با کاربرد زیاده از حد این واژگان به زبان فارسی جفا نموده اند (2848656) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۲-۰۶ ۱۱:۴۲:۲۰
چرا توی این نوشته که درباره زبان پارسی نوشته شده اینهمه واژه عربی هست.
( ممالک ، نجوم، شیوع الفظ، فتوحاتو......) اینا چیه مگه برای جمع ما خودمون چیزی نداریم که "ات" بکار برده می شه. بییاید کم کم از واژه های پارسی استفاده کنیم نه تنها بدلیل عربی بودن یه سری از وازژه هامون بیشتر بدلیل اینکه زبان هر کشور و قوم هوییتشه و تا جایی که می شه نباید گذاشت واژه های بیگانه داخلش بشه. (2848659) (alef-13)
( ممالک ، نجوم، شیوع الفظ، فتوحاتو......) اینا چیه مگه برای جمع ما خودمون چیزی نداریم که "ات" بکار برده می شه. بییاید کم کم از واژه های پارسی استفاده کنیم نه تنها بدلیل عربی بودن یه سری از وازژه هامون بیشتر بدلیل اینکه زبان هر کشور و قوم هوییتشه و تا جایی که می شه نباید گذاشت واژه های بیگانه داخلش بشه. (2848659) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۲-۰۶ ۱۱:۵۰:۱۲
زبان فارسی روی تخم چشم همه ما ایرانیها قرار داره ولی خوب اگه یه منتقد منصف بیاد تحلیل کنه در مقابل زبان عربی ... ما مسلمونیم و اعتقاد داریم زبان و ادبیات عرب در جاهلیت در اوج قدرت بوده و فقط قرآن به عنوان معجزه الاهی میتونست بیادو ادبیات زمانه رو به چالش بکشه ضمنا اگه زبان فارسی ما به عربی نیازی نداشت شما برگردید همین متنی رو که
نوشتید رو دوباره بدون استفاده از لغات عربی بنویسید (2848677) (alef-13)
نوشتید رو دوباره بدون استفاده از لغات عربی بنویسید (2848677) (alef-13)
كيان
۱۳۹۴-۰۲-۰۶ ۱۴:۰۶:۴۹
لطفا از خواب خرگوشي بيدار شويد و نشت و نفوذ كه نه سيل بنيان كن وازگان انگليسي را در زبان فارسي بررسي كنيد. (2849041) (alef-13)
nader
۱۳۹۴-۰۲-۰۶ ۱۴:۲۱:۳۳
سپاس برای انتشار این مقاله .چیزی از اعراب به ما ایرانیان نرسیده همین دین اسلام هم اگر از شبهجزیره عربستان بیرون نمیامد و دست ما ایرانیها نمیافتاد تا بحال از بین رفته بود .بیایید به ایرانی بودنمان افتخار کنیم. (2849083) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۲-۰۶ ۱۶:۰۲:۳۸
برخی کلمات قرانی نیز فارسی است. از جمله «فردوس»(بهشت). (2849338) (alef-10)
۱۳۹۴-۰۴-۰۴ ۱۴:۴۲:۴۵
از این برخی ها چند تا دیگه اسم میبردی خب. (2995996) (alef-11)
رضا دوست مردم
۱۳۹۴-۰۴-۰۴ ۱۴:۵۴:۲۸
به نظرم 100% فارسی شدن هم چندان لازم نیست. علاوه بر مشکل بودن این کار، فرضا اگر انجام هم بشه عملا همان لطمه که ازش میترسیم به فرهنگ ما میخوره و گنجینه عظمی از منابع حال حاضر و قرون اخیر خود را از دست خواهیم داد.
اگر با احیای فارسی 100% فرضا گنجینه های قبل از قرن سوم و چهارم برامون حفظ میشه. خب باید دید که چرا باید گنجینه های گرانقدر این هزار سال اخیر را باید از دست بدیم تا به آن گنجهای هزاره های قبل دست پیدا کنیم....
ضمنا تخریب ساختار زبان مهم تره. یعنی پس و پیش شدن افعال و مبتدا و خبر و ...
بیشتر باید دقت کرد که استفاده از کدام کلمات(و نحوه بیان) ساختار زبان ما را تخریب میکند. که از این جهت، امروزه، انگلیسی بیشتر به زبان ما لطمه میزنه. (2996036) (alef-11)
اگر با احیای فارسی 100% فرضا گنجینه های قبل از قرن سوم و چهارم برامون حفظ میشه. خب باید دید که چرا باید گنجینه های گرانقدر این هزار سال اخیر را باید از دست بدیم تا به آن گنجهای هزاره های قبل دست پیدا کنیم....
ضمنا تخریب ساختار زبان مهم تره. یعنی پس و پیش شدن افعال و مبتدا و خبر و ...
بیشتر باید دقت کرد که استفاده از کدام کلمات(و نحوه بیان) ساختار زبان ما را تخریب میکند. که از این جهت، امروزه، انگلیسی بیشتر به زبان ما لطمه میزنه. (2996036) (alef-11)
۱۳۹۴-۰۲-۰۶ ۱۹:۳۵:۴۹
ما که اکنون بیشتر حرف هایی که میزنیم تازی است این آقای نویسنده کاش تلاش می کرد نوشته اش را صد در صد فارسی بنویسد تا بداند جه اندازه سخت است من در این چند کلمه سعی کردم آخرش نشد ما حتی انرژی الکتریسته را که تازی ها کهربا (فارسی) میگویند، برق (تازی) می گوییم فارسی را پاس بداریم (2849746) (alef-13)
تلخک
۱۳۹۴-۰۲-۰۷ ۱۰:۵۲:۱۱
یا مثلا واژه « قند » را به جای اصل آن که « کند » بوده و « کندو » از آن گرفته شده است، به کار می بریم و جالب آنکه، در زبان انگلیسی نیز « candy » به معنای شیرینی و آب نبات، از همین کلمه فارسی گرفته شده است. (2850923) (alef-10)
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
