کسب و کار خانگي يکي از جذابترين انواع کسب و کار است که فعاليتي اقتصادي است که در محل سکونت شخصي و با کمک امکانات منزل راهاندازي ميشود. استفاده از فضا و منابع ارزان منزل ،هزينهي راهاندازي آن را پايين می آورد. همچنين ريسک کمتر و ساعات کاري اختياري، از مزایای این نوع کسب و کار بشمار می آید.
کسب و کار خانگي در خانه شکل ميگيرد و انعطاف بيشتري به زندگي ميدهد. فرد کنترل بهتري ميتواند بر روي کسب و کار خود داشته باشد. در صورتي که کسب و کار خانگي داشته باشيد ديگر نبايد نگران تردد و ترافيک و اتلاف وقت روزانه باشيد. نياز نيست روزانه با ده ها فرد ديگر سر و کله بزنيد و دچار خستگي ذهني و فکري شويد. زمان بيشتري را به همسر و فرزندانتان اختصاص ميدهيد، از ويژگيهاي جالب اين نوع کسب و کار که در ساير انواع کسب و کار کمتر ديده ميشود، آموزش کودکان است، فرزندانتان در کنار شما الفباي کسب و کار ، رقابت و مديريت را ميآموزند.
از آنجايي که اين نوع کسب و کارها از امکانات منزل بهره ميگيرند در صورت بروز رکودهاي اقتصادي بيشتر دوام ميآورند و شانس موفّقيت اين نوع کسب و کار بسيار بالاست. براي راهاندازي کسب و کار خانگي معمولاً نياز به مجوز نيست. ايجاد توازن بين مسئوليت خانوادگي زنان و اشتغال آنان، حذف هزينههاي مربوط به خريد، رهن و اجاره كارگاه و رفت و آمد ،استفاده از نيروي كار ساير اعضاي خانواده و ايجاد زمينههاي كار خانوادگي و امكان انتقال تجارب از طريق آموزش غيررسمي به شيوه استاد شاگردي بين اعضاي خانواده از مزاياي اصلي اين نوع کسب و کار است.
کسب و کار خانگی در فرهنگها و محيطهاي سنتي که زنان با محدوديتهايي روبه رو هستند ميتواند بهترين انتخاب باشد. به عنوان مثال، اين نوع کسب و کار، فعاليتهايي مانند: صنايع دستي، تهيه غذا، کيف و کفش، توليد محصولات کشاورزي، پرورش انواع پرندگان، پرورش ماهي آکواريومي، منسوجات و... را ميتواند شامل شود.
تجربهي بسياري از کشورها نشان ميدهد کسب و کار خانگي ميتواند با ايجاد اشتغال، نرخ بيکاري را کاهش و رونق اقتصادي ايجاد نمايد. كسب و كارهاي خانگي از نظر ايجاد شغل و نوآوري در توليد، عرضه كالا، خدمات و سازگاري با فناوري اطلاعات و تجارت الكترونيك موجب تنوع و دگرگوني در بازارهاي مختلف شده است كه ميتواند براي اكثر افراد، به ويژه جوانان بستر مناسبي براي راهاندازي آسان و ساده فعاليتهاي اقتصادي باشد
بنابراین توسعهي كسب و كارهاي كوچك به دليل ساختار ساده و زودبازده و نياز اندك به سرمايه در جهت متعادل كردن بازار كار مؤثر می باشد. در كشور ما با توجه به تركيب جمعيتي، كسب و كارهاي كوچك خانگي ميتواند بازدهي مناسبي داشته باشد و در كوتاه مدت و حتي در ميانمدت در رفع مشكل بيكاري مؤثر باشد. كسب و كارهاي خانگي طبق آمار و اطلاعات موجود، در كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه، سهم نسبتاً زيادي در ايجاد اشتغال و ارزش افزوده و حتي در صادرات را به خود اختصاص داده است. ميليونها نفر در سراسر جهان از طريق کسب و کارهاي خانگي علاوه بر کسب سود سرشار به رونق اقتصاد کشورشان نيز کمک ميکنند. سهم کسب و کار خانگي در بين کل کسب و کارهاي جهاني۳۰ درصد است.
درتايوان، نقطهي جهش اقتصاد بر مبناي شعار "هر خانه، كارخانه و هر كارخانه، خانه است"، از کسب و کارهاي خانگي آغاز شده است و امروزه اين شکل از فعاليت اقتصادي با بيش از هشتاد درصد از اقتصاد اين کشور به صورت مستقيم و غيرمستقيم رابطه دارد.
کسب و کارهاي خانگي ميتواند بهترين گزينه براي پاسخ به وضعيت بيکاري حال حاضر کشور باشد. به ويژه براي اشتغال زنان که نيازمند فضايي براي کار و اشتغال هستند و از طريق وضع موجود به اين تقاضا پاسخ داده نميشود. دولت بايد سياستهاي تشويقي و حمايتي از توليدات خانگي و راهکارهايي براي صادرات توليدات خانگي در پيش گيرد. آموزش نيز ميتواند جهش توليدات خانگي را به همراه داشته باشد. تشويق کارآفرينان خانگي به استفاده از نوآوري و خلاقيت براي توليد و افزايش چشمگير کيفيت توليدات و رفع محدوديتهاي تامين مالي کارآفرينان هم چنين رفع محدوديتهاي بازرگاني صادراتي و حقوقي از جمله راههاي رشد کسب و کارهاي خانگي به شمار ميرود.
چگونه کسب و کار خانگي مناسب خود را انتخاب نماييم؟يک کسب و کار خانگي مناسب، کسب و کاري است که بر علاقه منديها و تواناييهاي شما منطبق بوده و در عين حال محصولات / خدمات آن مورد نياز جامعه باشد. حالا چه کنيم؟ نگران نباشيد، پرسشنامه زير کمک خوبي در اين راه به شما ميدهد.
۱. بر اساس تحصيلات، کسب و کارهاي حال يا گذشته و هرگونه علاقه مندي و سرگرمي ويژه، شغل مورد نظرتان را انتخاب کنيد. اين زمينه تخصصي ميتواند پايهاي براي شغل شما باشد؟
۲. چه تجربياتي در سوابقتان ميتواند شما را به اين کسب و کار متمايل سازد؟
۳. افراد در رابطه با انجام درست چه کاري، شما را مخاطب قرار دادهاند؟ مثلاً، کسي به شما بگويد" ميدوني، تو بايستي فلان شغل رو شروع کني يا اينکه توي اين کار خيلي واردي". شايد حق با او باشد و حتي ممکن است آنها اولين مشتريان شما باشند. بيشترين تمايل خود را به انجام چه کاري ميدانيد؟ حالا به اين سؤالات فکر کنيد:
• در زمان بيکاري چه کاري را دوست داريد انجام دهيد؟
• براي چه کارهايي، سريع از رختخواب بيرون ميپريد؟
• از خواندن چه مجله، روزنامه، وبسايت و يا کتابي لذت ميبريد؟
• چه عنوانهايي از روزنامه يا خبر نظر شما را جلب ميکند؟
• در زمان کودکي، انجام چه کاري را بسيار دوست داشتيد؟
• چه چيزي را هميشه تکرار ميکنيد که بالاخره يک روزي آن را انجام خواهم داد؟
• اگر يک روز از عمرتان باقي مانده باشد، با نگاهي به گذشته، آرزوي انجام چه کاري را داريد؟
۴. دوست داريد چقدر با مردم سر و کار داشته باشيد؟ تمام اوقات؟ دورهاي؟ نه به هيچ عنوان؟ جواب به اين سؤال ميتواند به چگونگي رويارويي با مشتريان کمک کند.
۵. براي ميزان ساعات کار در هفته، کدام را ترجيح ميدهيد؟ کار تمام وقت يا نيمه وقت؟ در اين مورد واقع بين باشيد. با مقدار زماني که براي کار تمام يا نيمه وقت گذاريد، ميزان سود و زيان ناشي از آن نيز مشخص ميشود.
۶. مقدار درآمدتان چقدر است؟ دوست داريد درآمد هفتگي، ماهانه و سالانه شما چقدر باشد؟ در اينجا ميفهميد که بعضي کسب و کارها انتظارات و خواستههاي شما را نسبت به ديگران به طور قابل توجهي افزايش ميدهد. پس شغلي را انتخاب کنيد که درآمدي مطلوب داشته باشد.
۷. چه منابعي را در زمينهي اموال، تجهيزات و اطلاعات در اختيار داريد؟ اين منابع ميتوانند اساس کارتان را تشکيل دهند. اگر دور و برتان را جست جو کنيد، درست جلوي چشمتان تعدادي منابع بکر و دست نخورده خواهيد يافت. از يک كامپيوتر شخصي گرفته تا يک وانت، اتاق خالي، يک دوربين فيلمبرداري کوچک، اجاق آشپزخانه، جارو برقي، حياط خلوت و يا صندوق پستي.
۸. آيا ميخواهيد شغلي را از ابتدا آغاز کنيد يا نمايندگي عرضهي مستقيم محصولات برخي کارخانجات را ترجيح ميدهيد؟
حال با توجه به پاسخهاي سؤالات فوق، شش موضوع يا زمينهاي که راجع به آن اطلاعات بيشتري داريد يا بيشترين صلاحيت را داريد و يا داراي بيشترين تجربه و تخصص هستيد را فهرست کنيد.
نوبت به آن ميرسد که چه مهارتهايي داريد؟ در اين مرحله شش مورد از بهترين مهارتها، استعدادها، تواناييها، قابليتها يا ظرفيتهاي خود را فهرست کنيد. حالا شما دو فهرست در دست داريد که ميتوانيد هر فهرست را بر اساس علايق و توانمنديهاي خود اولويت بندي کنيد و سه اولويت اول هر فهرست را در فرم زير قرار دهيد.
فرم انتخاب کسب و کار
با اين ليست کوتاه، قادر به ايجاد يک ديد کلي از کار خود هستيد که ميتوانيد بهترين جواب براي آنچه که درباره آن اطلاع داريد، آنچه که در آن مهارت داشته و از آن لذت ميبريد را فراهم کند.
* مشاور کارآفرینی