تلکس

پيوندها

RSS

کد مطلب: 310631

تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۶ آبان ۱۳۹۴ ساعت ۰۹:۳۹

گردشگری،‌ سفر و تفریح،‌ موضوعی نیست که تنها در دنیای واقعی مردم با آن مواجه شده باشیم و از لذت‌ها و فواید آن استفاده کنیم. موضوع سفر و مهاجرت، بارها و بارها در فیلم‌ها، سریال‌ها و حتی کارتون‌های کودکان نیز دست‌مایه خلق و تولید ماجراهای جذاب، به‌یادماندنی و دوست‌داشتنی شده است که ازنظر خیلی‌ها، کارتون‌هایی نوستالژیک بودند. برای ما ایرانی‌های دهه شصتی، کارتون‌های دهه شصت، مانند خیلی چیزهای دیگر دهه شصت، نوستالژیک و مملو از خاطره‌های رنگارنگ هستند. این گزارش،‌ مروری دارد بر کارتون‌های نوستالژیک دهه شصت که با موضوع مهاجرت، سفر و گردش، قسمت‌های خاطره‌انگیزی را برای کودکان دهه شصت و جوانان امروز، نقش بستند.

 

 

به گزارش کجارو،ازنظر سناریونویسی، طراحی شخصیت و ساخت آن در فضای کارتون‌سازی،‌ ساخت کارتون‌هایی که موضوع و ساختار ماجراجویانه و سفری دارند، کار دشوار، هزینه‌بر و پیچیده‌ای هست. چراکه طراحان ‌می‌بایست موقعیت‌های مختلف دریایی،‌ زمینی و بعضا هوایی را در کارتون خلق کرده و شخصیت‌های کارتونی را در مناطقی غیرعادی در مکان‌های مختلف، به نمایش درآورند. از طرفی، انسجام،‌روانی و روایت داستان نیز باید در طول این سفر و مهاجرت و گردش، حفظ شود. مهم نیست که ‌هاکلبری فین قصد دارد تا در رودخانه‌های آمریکا برای مبارزه با نژادپرستی، طی مسیر کند و ماجراهایی را خلق کند یا دکتر ویلی فاگ در کارتون دور دنیا در هشتاد روز ژول ورن، از قاره‌های مختلف عبور کند و ماجراهای حیرت‌انگیز و جالبی را برای کودکان و مخاطبان به تصویر بکشد. همه و همه در یک‌چیز مشترک هستند و آن،‌ سناریونویسی سخت و شخصیت‌پردازی‌های متنوع و سنگین که در کارتون‌هایی با مضمون سفر و گردش، شاهد آن هستیم.

 اما به‌هرحال،‌ کارتون‌هایی که با مضمون گردش و تفریح و سفر، از طریق جعبه سیاه به خانه‌های کودکان و نوجوانان در سراسر دنیا ‌می‌روند، ‌می‌توانند به موفقیت تولید و ساخت کارتون خود امیدوار باشند. چراکه این قشر سنی، از ماجراجویی‌ها، میزانس‌ها و داستان‌های مختلف در قالب یک کل، علاقه‌مند بوده و فرآیند ماجراهای به‌هم‌پیوسته را هر هفته مشتاقانه دنبال ‌می‌کنند. موضوعی که کم‌تر در هر کارتونی مشاهده ‌می‌شود. در کارتون‌های نوستالژیک دهه شصت که به‌زعم خیلی‌ها، برترین کارتون‌های تاریخ تلویزیون ایران در آن زمان پخش شد، کارتون‌های مهاجرتی و سفری،‌از استقبال فراوانی برخوردار شد.

بیش از ۲۴۵ هزار صفحه در اینترنت، به سخن و ارائه اطلاعات متنی، تصویری و ویدئویی درباره بیش از دویست کارتون جذاب دهه شصت روی آورده‌اند که حدود ۱۵ مورد از آن‌ها، سناریوی سفر و گردش را در ماجراهای خود، ارائه کردند و تلاش ‌می‌کنیم در چند قسمت  به مروری بر این کارتون‌های خاطره‌انگیز با مضمون سفر و گردش بپردازیم.

خانواده دکتر ارنست

خیلی از دهه پنجاه و دهه شصتی‌ها، کارتون جذاب خانواده دکتر ارنست را به یاد دارند. این کارتون، معنی سفر و مهاجرت و زندگی در شرایط سخت و از همه مهم‌تر، شیوه برخورد با مسائل و پیدا کردن راه‌حل را به مخاطبان کودک یاد ‌می‌داد. از جنبه روان‌شناسی، کارتون خانواده دکتر ارنست را باید کارتونی آموزنده و ارزشمند محسوب کرد. صبوری، متانت و علم محوری دکتر ارنست در ماجراهای مهاجرت و سفر اجباری آن‌ها به جزیره‌ای دوردست و زندگی در آنجا، منتقل‌کننده پیام‌ها و نکات زیادی به این دسته از مخاطبان هست.

شرکت Nippon Animation که یکی از کارتون‌سازهای قهار ژاپنی هست، این بار مضمون مهاجرت را در کارخانه کارتون‌سازی خود وارد کرد. کارتون خاطره‌انگیز دهه هشتاد میلادی که بر مبنای رمان مشهور خانواده سوئیسی رابینسون، (The Swiss Family Robinson: Flone of the Mysterious Island) نوشته یوهان داوید ویس  ساخته شده بود. در برخی از منابع گفته شده   که آقای ویس، از زمان خلق رمان جذاب رابینسون کروزوئه که اثر دانیل دوفوئو هست، این ماجرا را الهام گرفته است؛ و به خلق داستانی جذاب اشاره کرد. برخی از زندگی شخصیت‌های آنچه در داستان رابینسون مشاهده ‌می‌کنیم،‌ در زندگی کاراکترهای خانواده دکتر ارنست نیز مشاهده ‌می‌شود. درواقع داستان رابینسون، روایتی مشابه داستان دکتر ارنست هست.

درواقع ماجراهای رابینسون، روایتی جالب هست از ۲۸ سال تنهایی آقای کروزوئه در جزیره‌ای متروکه، با تفسیر‌ها و اظهارات شخصیت‌های مشهور جهان نیز روبه‌رو شده است به‌گونه‌ای که بسیاری از نویسندگان و متفکران بزرگ دنیا از جنبه‌های مختلف به تحلیل این اثر پرداخته‌اند. ژان ژاک روسو، فیلسوف فرانسوی با تحسین این رمان در کتاب خود «امیل»، «آرزو» می‌کند که رابینسون کروزوئه را «همه جوانان بخوانند تا زندگی در آزادگی و سادگی و سازندگی را بیاموزند».

شاید این جمله آقای روسو را بتوان پیام داستان دکتر ارنست دانست.   نام اصلی این کارتون، «فلون در جزیره شگفت‌انگیز» ‌است که شرکت نیپون انیمیشن  که شرکتی ژاپنی ‌است، این کارتون را در ۵۰ قسمت سی‌دقیقه‌ای به کارگردانی یوشیو کوودا، تهیه و تولید کرد. خانواده دکتر ارنست از ۴ ژانویه ۱۹۸۱ تا ۲۷ دسامبر ۱۹۸۱ در شبکه‌های تلویزیونی ژاپن نمایش داده شد که پس‌ازآن، با دوبله این مجموعه کارتونی و پخش آن در شبکه‌های دیگر تلویزیونی به‌ویژه کشورهای خاورمیانه، با استقبال گسترده‌ای همراه شد.

داستانی که در یک کلبه کوچک بر روی درختی تنومند ‌می‌گذرد و پیام‌های زیادی برای مخاطبان کوچک دارد و با محوریت شخصیت خاطره‌انگیز «فلون»، دختر ۱۰ ساله پرجنب‌وجوشی که در ذهن ما ایرانی‌ها جاودانه شد.

روایت جالب و نوستالژیک کارتون خانواده دکتر ارنست، شبیه داستان مجموعه «مهاجران» است.

خیلی از دهه شصتی‌های عزیز نیز، چنین کارتونی را احتمالا به یاد دارند که آقای پتی بل و سگ خشن و سیاهش، ماجراهای جالبی را خلق ‌می‌کرد. خانواده‌هایی که زادگاهشان را ترک ‌می‌کنند و ‌می‌خواهند به استرالیا مهاجرت کنند. با این تفاوت که در «مهاجران» خانواده سالم به مقصد ‌می‌رسد و در آنجا مشکلاتشان شروع ‌می‌شود، اما خانواده دکتر ارنست که با کشتی قصد داشتند به استرالیا بروند درراه گرفتار توفان شده و به‌ناچار وارد جزیره‌ای ناشناخته ‌می‌شوند. کارتون، قصه خانواده‌ای اهل برن سوئیس است.

 

پدر خانواده یک پزشک است و به دنبال دعوت دوست انگلیسی خود تصمیم به حرکت به سمت استرالیا می‌گیرد. درراه این سفر دریایی به علت طوفانی شدن و غرق شدن کشتی آن‌ها خود را به یک جزیره متروکه می‌رسانند و با توجه به امکانات کم خود می‌توانند از حداقل امکانات به بی‌نیازی برسند. خانواده دکتر ارنست تلاش می‌کنند تا خود را با وضعیت تازه تطبیق دهند و با استفاده از منابع غنی موجود در جزیره و بقایای کشتی شکسته، زندگی را از نو سروسامان دهند.

در کارتون دیدیم که هر چه از مدت اقامت خانواده دکتر ارنست در جزیره ‌می‌گذرد؛ امیدشان برای نجات یافتن کمتر ‌می‌شود؛ اما برای ادامه زندگی نه! ازآنجاکه دکتر قصه علاوه بر علم طب و پزشکی، تجربه‌های فراوان و متفاوتی دارد تمام چشم امید ما و کل خانواده در طول داستان به قدرت و درایت دکتر است! در طول داستان اتفاق‌های جورواجوری برای اهالی خانواده، در جزیره پیش می‌آید. خلاصه کارتون خانواده دکتر ارنست، جلوه‌ای از سختی‌های مهاجرت را به ما یاد داد. جلوه‌ای که در زندگی امروزی برخی از کودکان دهه شصت آن دوران،‌ شاید اتفاق افتاده است.

از خانواده دکتر ارنست، به سراغ کارتون مهاجران ‌می‌رویم.

کارتون مهاجران

خیلی از کودکان دهه شصت، مهاجران و قصه جذاب و از همه مهم‌تر، موسیقی متن نوستالژیک آغازین این کارتون را به خاطر دارند. کارتون مهاجران نیز تا حد زیادی ما را به یاد کارتون خانواده دکتر ارنست ‌می‌اندازد. جذابیت کارتون مهاجران از کارتون خانواده دکتر ارنست بیش‌تر هست. علت را باید در تعدد شخصیت‌ها و جذابیت داستان در سرزمین استرالیا دانست که هر بار، دست‌مایه خلق داستانی جالب ‌می‌شود. شخصیت اصلی همانند کارتون خانواده دکتر ارنست که فلون بود، اینجا نیز دختربچه بازیگوش دوست‌داشتنی مهربانی هست که تلاش دارد تا در همه داستان‌ها، نقش محوری بازی کند. لوسی می، همان نوستالژیک خیلی‌ها بود! قسمت نخستش، به نام به‌سوی سرزمین جدید، حرف‌های جالبی داشت.

کارتونی که به‌عنوان مهاجران ‌می‌شناسیم و تیتراژ نوستالژیکش همواره برای ما خاطره‌انگیز و دوست‌داشتنی است، نام اصلی آن Lucy of the Southern Rainbow ‌ (لوسی از رنگین‌کمان جنوبی) است. این خانواده که تحت شخصیت‌پردازی مؤثر لوسی، دختر این خانواده ‌است، از انگلیس به استرالیا سفر ‌می‌کنند و در این کشور، مزرعه جدیدی را گرفته و در آن مشغول به کار ‌می‌شوند و با اشخاص و حیوانات مختلفی در این سفر پرماجرا آشنا ‌می‌شوند. ماجراهای هر قسمت این کارتون، جذاب و دیدنی هست و هر هفته مخاطب را برای مشاهده سفرها و شیطنت‌های لوسی می، پای گیرنده ‌می‌کشاند.

مضمون کارتون، سفر و تفریح و قطعا، مهاجرت هست. مضمونی که همان‌طور که اشاره شد، برای کودکان و حتی بزرگ‌سالان، موضوع خوبی برای خلق کارتون و فیلم‌های جذاب هست.

عنوان ژاپنی اثر، Minami no Niji no Rūshī  ‌است که در سال ۱۹۸۲ میلادی توسط کمپانی مشهور انیمیشن‌سازی ژاپن به نام نیپون، ساخته و توزیع شد.  در ایران این کارتون بارها به نمایش درآمده است.

لوسی، دختربچه مهربان و باهوش و فداکاری است که در این مجموعه، نشان‌گر یک دختر حامی و سخت‌کوش ‌است که همواره با کلاه سفید و لباس قرمزرنگ زیبایی، درصحنه‌های مختلف در کنار خانواده و خواهرش کلارا هست. ‌می‌توان ادعا کرد که کارتون مهاجران، همانند بسیاری از کارتون‌های دهه شصت که عاری از خشونت و تیراندازی و نبرد و جنگ و این‌جور مسائل (که در کارتون‌های دهه هشتاد و نود مشاهده ‌می‌شود) بود، کارتونی درس‌آموز هست.

این کارتون، پیام‌های آموزنده زیادی دارد که از آن ‌می‌توان به حس کمک کردن، نوع‌دوستی و مهربانی با حیوانات و حفاظت از محیط‌زیست اشاره کرد.  ما سخن بد از لوسی ‌ نمی‌شنویم. رفتارهای یک خانواده مهاجر را در سرزمین پهناور و حاصل خیز استرالیا آشنا ‌می‌شویم و شیوه‌های برخورد آن‌ها با این مسائل را مشاهده ‌می‌کنیم.

یکی از شخصیت‌های جالب این داستان، آقای پتی بل ‌است که همواره با کلاه سیاه بلندش و شکم ورآمده و هیکل کوتاه چاقش، چهره عبوس و خشن را جلوه ‌می‌دهد؛ اما در کنار وی، سگ جذاب او هم خاطره‌انگیز است که وقتی از درشکه آقای پتی بل پیاده ‌می‌شود، ماجراهایی با خود دارد. آقای پتی بل همواره از یک درشکه بزرگ برای حمل‌ونقل استفاده ‌می‌کرد که برخوردش با لوسی و خانواده کارتون مهاجران، جالب‌توجه بود.

همان‌طور که شاید خیلی‌ها به یاد داشته باشند، داستان کارتون مهاجرتی مهاجران، بر محور پدر خانواده و عملکردش استوار هست. در این داستان «آرتور» پدر خانواده که درواقع یک کشاورز است و رؤیای خود برای ایجاد مزرعه‌های بزرگ با استفاده از تکنیک‌های نوآورانه، از انگلیس به استرالیا مهاجرت می‌کند تا صاحب یک مزرعه‌ی بزرگ در استرالیا شود؛ ولی پس از سفری طولانی و سخت به‌محض ورود به استرالیا متوجه فریب وعده‌های دولت می‌شود که زمین رایگان برای زندگی و کشاورزی به مهاجران انگلیسی داده نمی‌شود. آغاز زندگی تازه با ناامیدی و ناکامی تمام همراه است.

مخاطب، اکنون با صبوری،‌متانت و تلاش آرتور و خانواده‌اش برای تعامل با شهروندان منطقه‌ای که در آن ساکن شده‌اند در قالب افراد مهاجر آشنا ‌می‌شود. خرد جمعی (collective intelligence) و ارتباطات مشارکتی (collaborative interaction)‌ که در مقولات علم مدیریت با آن روبه‌رو ‌می‌شویم، این بار در کارتون نوستالژیک مهاجران با مضمون سفر و گردش، با زبانی کارتون ارائه ‌می‌شود. همه به هم کمک ‌می‌کنند و تلاش دارند تا در نقشی که به آن‌ها واگذار شده است، در ارتقای سطح خانواده و ارائه چهره خوبی از آن به پیرامون، تلاش کنند. تلاشی موفق که تعامل مهاجران درس‌آموز با محیط پیرامون را به ما ‌می‌آموزد.

به‌هرحال خانواده مهاجران، روزهای دردناک ناامیدی‌شان تا زمانی که سرانجام زمین مزرعه‌شان را صاحب می‌شوند، ادامه دارد. این کارتون در قالب مهاجرت، به کودکان نشان ‌می‌دهد که صبوری و پیدا کردن راه‌حل برای مشکلات، در طول زندگی باید سرلوحه باشد. استقرار مهاجران در سرزمین کانگوروها، هم چنان تصویرگر ماجراهای زیبایی هست.  لوسی و خواهرش به کشف این سرزمین شگفت‌انگیز می‌پردازند و از تجربه‌های متنوع و تازه‌ی خود، ازجمله کشف حیوانات عجیب‌وغریب و آشنایی با بومیان و دیدار با آدم‌های جدید لذت می‌برند.

با لوسی ‌می خداحافظی ‌می‌کنیم و وارد کارتون ماجراجویانه دیگری با‌ هاکلبری فین ‌می‌شویم.

ماجراهای‌ هاکلبری فین

هاکلبری فین هم کارتون مشهور دهه شصت بود و هم کتابش، بسیار در مدارس و خانه‌های آن روزگار، مشاهده ‌می‌شد. شخصیت ‌هاکلبری فین و سفرهایش، برای کودکان جذابیت خاصی داشت. سفر‌ هاکلبری فین با جیم که دوست سیاه‌پوستش هست بر روی رودخانه ‌می‌سی سی پی آمریکا انجام ‌می‌شود و فرصتی برای خلق ماجراهای جذاب و جالب ‌می‌شود.‌هاکلبری فین در این سفر جالب، با نژادپرستی مقابله ‌می‌کند. مبارزه با خشونت علیه سیاه‌پوستان آمریکا مقوله‌ای هست که باید به آن در قالب این سفر جذاب، به آن توجه داشت. رفتار مهربانانه ‌هاک با جیم در این سفر دریایی بر روی کرجی چوبی، خالق تصاویر و گفتار زیبایی است.

کارتون ماجراهای‌ هاکلبری فین، درواقع یک کارتون ژاپنی است و محصول کارخانه کارتون‌سازی چشم‌بادامی‌های آسیا به شمار ‌می‌رود. ژاپنی‌ها در عرصه کارتون‌سازی، ید طولایی داشته و تلاش کردند تا برترین داستان‌های جهان را که بعضا مضمون سفر و مهاجرت هم دارند، در قالب انیمیشن‌های جذاب و جالب، به دنیا عرضه کنند. مأموریتی که به نظر ‌می‌رسد آن‌ها به‌خوبی از عهده‌اش برآمدند. البته نباید در موفقیت کارتون‌های نوستالژیک دهه شصت، مقوله دوبله را از یاد برد. اگر دوبله‌های عالی تلویزیون ایران نبود، اکنون بسیاری از شخصیت‌های کارتونی دوست‌داشتنی که در ذهن ما همچنان قرار دارد، ماندگار نبود.

کارتون ماجراهای‌ هاک نیز توسط نیپون ساخته شد. افرادی چون هیروشی میتسونوبو به همراه تایمو کوهوناوا، کارگردانی کارتون ‌هاکلبری فین را بر عهده داشتند که توسط تروهیتو کامیگوچی ژاپنی طراحی شده بود. این کارتون توسط شرکت GROUP TAC و NIPPON HEARLAD ساخته و توزیع شد.

در ماجراهای ‌هاکلبری فین،‌ همانند دیگر کارتون‌های مهاجرتی، آغاز سفر پرهیجان را با یک سختی مشاهده ‌می‌کنیم.‌هاک،‌پدری خشن و سخت‌گیر دارد و همواره چهره ترسناک و عبوسی از وی در ذهن مبادرت ‌می‌شود. درواقع این چهره خشن از پدر هاک در کنار دوبله زیبا و دوست‌داشتنی که برای ‌هاک و جیم تهیه شده بود،‌جذابیت‌های بصری و شنیداری این کارتون را افزایش ‌می‌داد. شخصیت‌های مکمل دیگری نیز در این سفر پرماجرا،‌هاک و جیم را همیاری ‌می‌کردند؛ مانند رامکال در کارتون استرلینگ، سنجاب کوچولو این بار در کنار هاک، یک یار مهربان و وفادار را نشان ‌می‌دهد.

ارنست همینگوی،‌ داستان‌پرداز شهیر آمریکا و جهان، معتقد است که بسیاری از داستان‌های آمریکایی،‌از‌ هاکلبری فین مارک تواین نشأت گرفته است.‌هاک را درواقع ادامه‌ای بر داستان جالب و پر سفر و ماجراجویانه تام سایر هست که آن‌هم توسط مارک تواین خلق شد.

موضوع اصلی کارتون خاطره‌انگیز‌ هاکلبری فین، داستان جدال اخلاقی‌ هاک، پسربچه کوچک و دوست‌داشتنی این کارتون با وجدان و هنجارهای گوناگون اخلاقی است.‌هاکلبری فین، در این داستان، نماینده افکار عمومی است که قصد دارد با سیاه‌پوستان، رفتار انسانی داشته باشد و از رفتارهای ناشایستی که بر آن‌ها روا ‌می‌شود، دست بکشد.

کارتون ‌هاکلبری فین، بر روی رودخانه ‌می‌سی سی پی امریکا دنبال ‌می‌شود و صحنه‌های زیبایی را از دوستی ‌هاک و جیم و افراد دیگر که در این کارتون معرفی ‌می‌شوند، به تصویر ‌می‌کشد.‌هاک اگرچه از پدری الکلی و سنگدل بود، اما با روح لطیف خود در این کارتون و داستان، روایت صلح و دوستی و زیبایی برای کودکان است.  ادبیات گفتاری که بین هاک و جیم در این کارتون جذاب ردوبدل ‌می‌شود، نکته‌های اخلاقی و آموزنده بسیاری را در این سفر پرماجرا، خلق ‌می‌کند که جالب‌توجه هست. همان‌طور که قبلا نیز گفته شد،‌بسیاری از کارتون‌هایی دهه شصت و هفتاد،‌حاوی نکات آموزنده و اخلاقی بسیاری بودند که از خانواده دکتر ارنست تا ایکیو سان و حتی واتو واتو، ‌می‌توان این قضایا را متوجه شد.

هاک به همراه جیم در این کارتون، سفری دریایی را در دستورکار دارند، سفر دریایی، مخاطرات و وضعیت خاص خود را دارد و با سفر با بالون و هواپیما متفاوت هست. بیننده که عموما خردسال و نوجوان هست، صبر و تلاش این دو نفر را برای عبور از مشکلات در طی این سفر بر عرض رودخانه خاطره‌انگیز ‌می‌سی سی پی مشاهده ‌می‌کند. صبری که سبب ‌می‌شود آن‌ها برای یافتن مشکلات و چالش‌هایی که با آن‌ها روبه‌رو ‌می‌شوند، به دنبال راه‌حل‌های خلاقانه باشند. این راه‌حل‌ها، ذهن کودکان را باز ‌می‌کند و به آن‌ها، روش برخورد با مسائل را یاد ‌می‌دهد. شاید در کم‌تر کارتون جز کارتون‌هایی که مضمون آن بر سفر و مهاجرت و گردش باشد، بتوان چنین مسائلی را در قالب انیمیشنی جذاب به مخاطبان خردسال انتقال داد.

از هاکلبری فین و دوستانش جدا ‌می‌شویم و به سراغ یک شخصیت دوست‌داشتنی و عاشق سفر دیگر ‌می‌رویم به نام گالیور. گالیور همانند مارکوپولو،‌ یادآور سفر و تفریح و گردش هست؛ اما با چهره‌ای کاریزماتیک و متانتی جالب که ما را با پدیده‌های عجیب‌وغریب آشنا ‌می‌کند. موجوداتی عجیب اما دوست‌داشتنی در سرزمین لی‌لی پوت‌ها!

 

سفرهای گالیور

سفرهای گالیور، یکی دیگر از کارتون‌های نوستالژیک کودکان دهه شصتی هست که یادآور سفرهای جالب یک شخصیت قوی‌هیکل به نام گالیور به سرزمین عجیب آدم کوچولوها به نام لی‌لی پوتی‌ها است. سفر پرماجرای گالیور، با اتفاقات عجیب‌وغریبی همراه هست که شاید نمونه آن را در آن زمان. در کارتون‌ها ندیده بودیم. نسخه‌های مختلفی از این کارتون طراحی و تولید شد که شاید همه آن‌ها را در تلویزیون ایران بارها مشاهده کردیم. سفرهای گالیور، صبوری گالیور در تعامل با موجوداتی  که از خودش بسیار کوچک‌تر بودند را نشان ‌می‌داد و این کارتون نیز برای کودکان درس‌آموز بود.

سفرهای گالیور، ما را به دنیای خلاقیت و جذابیت ‌می‌برد. دنیایی که ما به ازای بیرونی برای آن پیدا نمی‌کنیم. همین قضیه، در جذابیت داستان ‌می‌افزاید و بچه‌ها را به پیگیری ماجراهایی که جناب گالیور در هر قسمت داستان با آن مواجه ‌می‌شود، مشتاق ‌می‌کند. سفرهای گالیور که همه غیرواقعی هست، ذهن کودکان را خلاق ‌می‌کند و آن‌ها را با نوآوری و قصه‌های جالب و غیرقابل‌باور، آشنا ‌می‌کند. خلق وضعیت‌هایی که در دنیای واقعی نمی‌توانیم ببینیم، اما برخلاف انیمیشن‌های رایانه‌ای خشونت‌آمیز امروزی نیز نیست و طعم مهربانی و آرامش ‌می‌دهد. راه رفتن آرام گالیور در سرزمین لی‌لی پوت‌ها و تعجب آن‌ها از دیدن چنین غولی در قلمروشان، همه و همه مسائلی جذاب و جالب در قالب یک داستان سفر گونه هست.

گالیور، چهره خشن ندارد و حس خشونت‌طلبی را به ذهن مبادرت نمی‌کند. برخورد گالیور با لی‌لی پوتی‌ها و حتی دوستانش،‌ برخوردی هست که قبلا نیز در لوسی می،‌ فلون و حتی واتو واتو دیدیم. برخوردی ناشی از صبوری، مهربانی و کمک به دیگران و از همه مهم‌تر، تلاش خلاقانه برای یافتن راه‌حل مشکلات گوناگون. این‌ها همه مسائلی هست که کودکان در تماشای چنین کارتون‌هایی یاد ‌می‌گیرند.

داستان این مجموعه ازاین‌قرار است که گالیور، جوان ماجراجو، به همراه سگش که Tagg نام دارد، در جست‌وجوی پدر است. برخلاف چوبین و پرین و دختری به نام نل که به دنبال مادرشان بودند، گالیور در پی پدرش است. در این مسیر دریایی، کشتی ‌آن‌ها با مشکلی روبه‌رو می‌شود و به شهری می‌رسند به نام لی‌لی پوت. ساکنان این شهر عجیب، تنها چند سانتی‌متر قد دارند و به همین خاطر، حضور مهمان ناخوانده، با ترس آن‌ها روبه‌رو می‌شود؛ اما بعداً، تبدیل به دوستان خوبی می‌شوند که به کمک آن‌ها می‌رود.

(سفر گالیور به دنیای جذاب و دوست‌داشتنی لی‌لی پوت‌ها، روایت سفر نوستالژیک است)

همان‌طور که ‌می‌دانید، گالیور، مدتی در سرزمین لی‌لی‌پوت‌ها می‌ماند. لی‌لی‌پوت‌ها سال‌هاست بر سر شکستن تخم‌مرغ از سر یا ته با یکی از کشورهای همسایه اختلاف و جنگ دارند.  این جنگ‌ها عجیب‌وغریب،‌زمینه یک داستان خوب را تشکیل ‌می‌دهد. پادشاه لی‌لی‌پوت‌ها تصمیم می‌گیرد در جنگی با کمک گالیور مملکت همسایه را شکست بدهد و چون گالیور مخالفت می‌کند، پادشاه دستور کور کردن او را می‌دهد. گالیور می‌گریزد و خود را به مملکت همسایه می‌رساند و با کمک این مردم کشتی‌ای می‌سازد و از راه دریا فرار می‌کند.

شخصیت‌های این داستان جالب را گالیور تشکیل می‌دهد با دوستانش به نام‌های: کاپیتان لینچ، گلام، ایگل، بانکو و دختری به نام فلرتیشیا. گلام همان شخصیت کارتونی دوست‌داشتنی است که مدام به گالیور و دوستانش که در پی راه‌حلی برای مشکلات مختلف هستند می‌گوید: من میدونم، کارمون تمومه… .

(تصویر گلام : من ‌مـــــــــی‌دونم . . . . کـــــارمون تمـــومه . . . . )

شاید این کارتون را بارها دیده باشید اما درباره‌اش اطلاعاتی نداشته باشید. کارتون سفرهای گالیور مانند خیلی از کارتون‌های دهه شصت، اقتباسی از یک کتاب بود. کارتون سفرهای گالیور، اقتباسی است از کتاب مشهور سفرهای گالیور Gulliver’s Travels نوشته جاناتان سویفت Jonathan Swift ایرلندی که در قرن هفدهم میلادی به رشته تحریر درآمد و از مشهورترین داستان‌های کودکان جهان لقب گرفته است.

درواقع باید اظهار داشت که این داستان، از داستان‌های کلاسیک و مشهور ادبیات انگلستان است. کارتون سفرهای گالیور بانام اصلی The_Adventures_of_Gulliver در اواخر دهه هفتاد میلادی، توسط شرکت Hanna-Barbera تولید شد و توسط تلویزیون ای بی سی آمریکا ABC-TV پخش شد. نخستین نسخه از این کارتون در سال ۱۹۶۸ منتشر شد. جوزف باربارا به همراه ویلیام‌ هانا، کارگردانی این اثر را بر عهده گرفتند. همان‌طور که قبلا هم گفتیم، یکی از دلایل موفقیت کارتون‌های دهه شصت، دوبله بسیار عالی آن‌ها بود. این مجموعه کارتونی توسط صداپیشه‌های مختلف دوبله شد و در ۱۷ قسمت ساخته شد. این کارتون، یکی از موفق‌ترین کارتون‌هایی است که تاکنون از سیما پخش شده است و علت امر را باید در دوبله موفق و حس قهرمان‌پروری آن دانست.

(کتاب جاناتان سویفت – سفرهای گالیور – نسخه اصلی)

 سفر گالیور به دنیای عجیب و جالب و جذاب لی‌لی پوتی‌ها، حس قهرمان‌پروری را در ذهن بچه‌ها قوی ‌می‌کرد. به همین خاطر، سخن به‌گزاف نیست اگر بگوییم که شاید یکی از علل محبوبیت این انیمیشن و محبوبیت کاراکتر گالیور به دلیل حس قهرمان‌پروری بود که در این سریال وجود داشت، چراکه در آن فردی به کمک کوتوله‌ها می‌رود و سعی می‌کند از آن‌ها در قبال اتفاقات بد جلوگیری و در حفظ سرزمینشان به آن‌ها کمک کند. کوچک بودن ساکنان لی‌لی‌پوت Lilliputian’s حس بی‌گناهی را در آن‌ها ایجاد می‌کرد، به‌گونه‌ای که مخاطب دوست داشت تحت هر شرایطی به آن‌ها کمک کند. خلاقیتی که کارتون در ارائه شخصیت‌های مختلف جالب و عجیب‌وغریب برای کودکان ایجاد می‌کند و در موقعیت‌های مختلفی آن‌ها را قرار می‌دهد، برای کودک و ذهن جست‌وجوگر او، جالب هست. حتی اگر کارتون با انیمیشن ضعیف همراه شود.

حال از دنیای لی‌لی پوتی‌ها و جناب گالیور و دوستانش خداحافظی ‌می‌کنیم به دنیای سفرهای که گردشگری از ونیز ‌می‌رویم. سفرهای مارکوپولو و ماجراهایش در دنیای سفر و گردشگری،‌عنوان کارتون جذاب دیگری از دوران دهه شصت هست که در ادامه به آن ‌می‌پردازیم.

 

سفرهای مارکوپولو

مارکوپولو، همه از سفر و گردش ‌می‌گوید. از سفر به سرزمین‌های دور و برخورد با شاهان و فرمانروایان مستبد و افرادی که در طول سال‌ها سفر به نقاط مختلف کره زمین، با زندگی آن‌ها روبه‌رو ‌می‌شود. کارتون و فیلم مجموعه مارکوپولو، ازجمله موارد نوستالژیک برای ما دهه شصتی‌هاست که مملو از خاطره‌های جالب و مطالب درس‌آموز ‌است. کارتون سفرهای مارکوپولو تلفیقی از فیلم و انیمیشن بود و تیتراژ ابتدایی و انتهایی جالبی هم داشت. کارتون، در دنیای گردش و سفر این جهانگرد ونیزی،‌ موضوعات جالبی را خلق ‌می‌کند که برای همه مخاطبان از پیر و خردسال، دیدنی هست.

از سفرهای مارکوپولو، روایت‌ها و کارتون‌های گوناگونی تاکنون ساخته شده است که چند موردی را در تلویزیون ایران در چند دهه اخیر شاهد بودیم. سفرهای مارکوپولو نام کتابی است که توسط رئستیکلو داپیزای ایتالیایی بر اساس داستان سفرهای مارکوپولو جهانگرد ونیزی قرن سیزدهم میلادی نوشته شده است و روایتی است هوشمندانه از دربار پادشاهان، فرهنگ ملل و رسم و رسوم شرق آسیا که بیشتر زوایای روزگار پادشاهی قوبلای خان، خان مغول را به تصویر می‌کشد. در این کارتون و در کتاب اقتباس‌شده از آن، مارکوپولو ‌می‌کوشد تا خواننده را از وضعیت اقلیمی، تاریخی، فرهنگی و اجتماعی انسان‌های آن عصر آگاه کند.

 

کارتون خاطره‌انگیز و جذاب سفرهای مارکوپولو،‌ در ۳۰ قسمت ۲۵ دقیقه‌ای ساخته شد که اکثر قسمت‌هایش را در شبکه‌های کشورمان مشاهده کردیم. دوبله زیبا و ماجراهای جذاب هر قسمت از سفرهای این جهانگرد ونیزی شجاع، ما را به قلب تاریخ ‌می‌برد. در این کارتون، مخاطب نگاه نژادپرستانه این جهانگرد اروپایی به سرزمین‌های دور شرق و در قاره کهن را مشاهده نمی‌کند. درواقع، مارکوی جوان، جهانگردی واقع‌بین و محقق هست و ‌می‌کوشد تا واقعیت‌ها را آن‌گونه که هست مشاهده و به تصویر بکشد. مارکو نیز همانند گالیور، به دنبال راه‌حل برای حل مسائل و چالش‌هایی هست که در این سفر پرماجرا با آن‌ها برخورد ‌می‌کند.

این موضوعی آموزنده برای مخاطبان این کارتون هست که در قالب روایتی داستانی از یک گردش پرماجرا، با شیوه‌ها و راه‌حل‌هایی که برای برخورد با مسائل با آن روبه‌رو ‌می‌شود، دست‌وپنجه نرم ‌می‌کند. علمی‌ترین شیوه برخورد با مسائل را ما بعدا در کارتون ایکیو سان ‌می‌بینیم که ژاپنی‌ها ‌می‌کوشند راه‌حل مردمان خود را در قالب کارتونی زیبا به کودکان جهان آموزش بدهند.

به‌هرحال، کارتون مارکوپولو، ما را به سرزمین‌های ناشناخته ‌می‌برد. اگرچه سفر وی با خطرات زیادی همراه هست، ولی مارکو تاخت‌وتاز مردان اسب‌سوار مغول را با توصیف مکان‌های زیبا و آواز شن‌های بیابان ترکیب می‌کند تا بتواند فرهنگ اصیل مردمان شرق را به مردم غرب معرفی کرده باشد. بعضی‌ها معتقدند که برخلاف آثار دیگر نویسندگان آن دوران اروپا، مارکو هیچ‌گاه سعی نکرد وقایع را به نفع خود و یا به نفع دیگری تغییر دهد، به همین دلیل در خاطرات او هم می‌توان نوشته‌هایی در تعریف از مردم و حکومت شرق پیدا کرد و هم می‌توان از نقاط تاریکی در زندگی قوبلای باخبر شد.  همه این‌ها مطالبی هست که سبب کشش و گیرایی داستان ‌می‌شود و جالب‌توجه به نظر ‌می‌آید.

درواقع وقتی مارکو از سختی‌های زندگی‌اش مثل تشنگی دائم در بیابان‌های خشک و بی‌آب و درگیری با راهزنان حرف می‌زند؛ هیچ‌گاه مردم شرق را وحشی و بی‌تمدن معرفی نمی‌کند. کارتون مارکوپولو به نام Marco Polo’s Adventures ذر سال ۱۹۷۹ طراحی و ساخته شد و توسط کمپانی انیمیشن‌سازی ژاپنی تولید شد.

کاتسوهیکو فوجیتا و هوکا مویماسکای کارگردانی این مجموعه کارتونی را عهده‌دار بودند. موزیک زیبای این کارتون هم کار کی اگورا و تاکاسوکه اونوساکی ‌است و شخصیت‌های کارتونی مجموعه را AKIO SUGIONO بر عهده‌دار بود. شبکه NHK ژاپن نیز کار پخش و تولید و توزیع این مجموعه کارتونی را عهده‌دار بود.

همواره کارتون‌هایی که روایت کننده داستان‌های مهیج از اقصی نقاط جهان هستند، برای کودکان و نوجوانان از جذابیت خاصی برخوردار است، چراکه با حوادث و رویدادها و مطالب مختلفی آشنا ‌می‌شوند. کارتون مارکوپولو با آن تیتراژهای ابتدایی و انتهایی زیبایش، یکی از آن تجربه‌های موفق کارخانه کارتون‌سازی ژاپنی‌ها بود.

در گفتارهای بعدی، همراه ‌می‌شویم با ماجراهای جذاب و جالب مأمور مخصوص حاکم بزرگ، ‌می‌تی کومان و دوستانش که در سفر درون سرزمینی، ماجراهای جالبی را به تصویر ‌می‌کشانند. پس‌ازآن، با پاریکال، خر دوست‌داشتنی پرین،‌همراه ‌می‌شویم با باخانمان و گردشی خواهیم داشت در اروپای قرون قبل. دیداری با مسافر کوچولو که از کره دیگری مهمان ما شده است، روایت دیگری از یک سفر را در کارتون نوستالژیک دهه شصت روایت ‌می‌کند. همراهی با ژان وال ژان قهرمان در بینوایان ویکتور هوگو، زمینه گردش و سفر دیگری را در قاب انیمیشن نشان ‌می‌دهد که به آن خواهیم پرداخت. همراهی با آقای ویلی فاگ منضبط و وقت‌شناس در داستان دور دنیا در هشتاد روز، عنوان یکی دیگر از کارتون‌های نوستالژیک کودکان دهه شصت ایران هست که با مضمون سفر و روایتی پر کشش و جذاب، ما را به سراسر دنیا ‌می‌برد.

کلمات کلیدی : کارتون‌های نوستالژیک

 

تمام حقوق محفوظ بوده و استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.

Copyright© Alef, all rights reserved.