داخلی صفحه اقتصادی آرشيو خبر

۲۷

انتخابات و اقتصاد ایران؛ راهکار حل مشکلات چیست؟ /نامزدها برنامه دهند نه شعار

بخش اقتصادی الف؛ 15 اردیبهشت96

در روز 29 اردیبهشت ماه یعنی دو هفته دیگر، مردم ایران، در انتخاباتی حساس، اولین مقام اجرایی کشور را  برای ریاست جمهور در دولت دوازدهم انتخاب می کنند؛ انتخابی که سرنوشت 4 سال کشور را رقم خواهد زد تا دولت دوازدهم، زندگی سیاسی- اقتصادی خود را شروع کند.

با نزدیک شدن به انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری، معیارهای انتخاب رئیس جمهور شایسته جزء دغدغه های مردم محسوب می شود. امروز به دلیل اولویت و ضرورت مسئله اقتصاد در کشور، به نظر می رسد نامزدی که در این بخش برنامه های بهتری داشته باشد می تواند از شانس بالاتری برای جلب حمایت مردم برخوردار باشد.

مهم‌ترین موضوع امروز جامعه ایرانی حوزه اقتصاد است که در شعار 6 کاندیداری ریاست جمهور، برجسته است؛ موضوعی که امروز به مسئله نخست در کشور تبدیل شده زیرا رکود اقتصادی و معیشت مردم را تحت شعاع قرار داده و این انتخاب از آن جهت مهم است که می تواند تاثیر بسزایی بر اقتصاد ایران در 4 سال آینده بگذارد.  

اقتصاد ایران و پتانسیل‌ها
اقتصاد ‌ايران با وجود دارا بودن پتانسيل‌ها و ظرفيت‌هاي قابل توجه، با چالش‌هاي مختلفي روبرو است. چالش‌های مانند فساد اداری و اقتصادی، ناکارآمدی، اقتصاد دولتی و وابستگی اقتصاد و بودجه دولت به نفت، نرخ تورم بالا، بیکاری (بخصوص در قشر تحصیل کرده) و... مواجه است.

اقتصاد ایران، اقتصادی که هنوز نتوانسته به مفهوم معنی کلمه علم اقتصاد برسد؛ علم اقتصاد، علم تخصیص بهینه منابع محدود به مصارف نامحدود است؛ یعنی با حداقل منابع، حداکثر میزان بهره وری و کارآمدی را شاهد باشیم.

البته کشور ما دارای ذخایر غني نفت و گاز و مواد معدنی است به طوری ایران رتبه نخست از نظر ذخائر منابع هیدروکربنی و دهمین کشور از نظر برخورداری از ذخائر معدنی را دارد. ایران دارای تنوع اقليمي‌ در 14 اقليم گوناگون، موقعیت استراتژیک در منطقه و برخورداری از نیروی بالفعل و بالقوه انسانی است. کشوری که با برخورداری از میراث تاریخی از نظر میراث فرهنگی جزء 10 کشور اول جهان و از نظر اکوتوریسم جزء 5 کشور اول جهان محسوب می شود؛ بنابراین این اقتصاد ایران باید یکی از چند اقتصاد برتر جهان باشد، که چنین نیست و این نشان دهند اقتصاد بیمار است.
 
اقتصاد ایران امروز همچنان در رکود به سر می‌برد، تولید و صنایع با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند و معیشت مردم در تنگنا قرار دارد؛ اگر بگویم اقتصاد ایران بیمار است، سخن نابجایی نیست، این اقتصاد کارآمد نیست و دلیل آن هم اقتصاد دولتی و نفتی است که با مشکلاتی از جمله نرخ تورم بالا، رشد اقتصادی پایان و حتی در برخی موارد منفی، نرخ بالای بیکاری و وابسته با واردات، به صرفه نبودن تولید و... مواجه است.

رهبر معظم انقلاب اقتصاد نفتی ایران را به بچه پولدار تشبیه کردند. یکی از مشکلات مهم اقتصاد ایران، اقتصادی دولتی وابسته به نفت(که بزرگترین افت برای اقتصاد کشور است) و عدم شكل گيري بنيان‌هاي توليد مبتني بر اقتصاد دانايي، در راستاي دستيابي به رشد مستمر اقتصادي است.

با بررسی بلند مدت اقتصاد ایران شاهد هستیم که در 30سال گذشته میانگین رشد اقتصادی کشور 3درصد بوده و در سال‌های اخیر رشدهای منفی در حدود 0.5 و یک درصد را تجربه کرده است؛ هرچند دولت یازدهم از رشد 7 و 11درصدی خبر می‌دهد، اما این اعداد به دلیل افزایش 2.5 برابر تولید و فروش نفت خام حاصل شده و نشان دهند رشد پایدار نیست و تولید کشور همچنان با رکود مواجه است که در آمار آن را نشان می‌دهند و در کل می توان گفت تاب آوری اقتصاد ایران بسیار پایین است.
 
اینکه چرا نرخ مشارکت در بازار کار به‌شدت پایین است و نرخ بیکاری بالا؟ چرا تولید ناخالص سرانه ایران در مقایسه با کشورهایی مانند کره جنوبی پایین است؟ بی‌گمان دلیل این امر در ساختار اقتصادی و سیاست‌های اقتصادی ایران است؛ چنان که اشاره شد اقتصاد ایران از پتانسیل و توانایی‌های بسیار بالایی برخوردار است.

امروز هر کدام از نامزدهای ریاست جمهور شعاری سر می دهند، اما آیا آنها خواهند توانست به آن شعار داده شده جامعه عمل بپوشانند. نامزده های ریاست جمهور تا کنون برای حوزه اقتصادی و حل مشکلاتی مثل بیکاری و معیشت مردم، شعار دادند، اما برنامه ای در خصوص تحقق آن شعار منتشر نشده است.

برنامه نامزدهای ریاست جمهوری چیست؟/ راه حل مشکلات...
آیا با شعار دادن مشکلات اقتصادی، بیکاری، تورم و...  حل خواهد شد؟، چگونه می‌توان به این هدف‌ها رسید. چه باید کرد؟ برای پاسخ به این سوالات نامزدها باید سه برنامه با زمان های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت داشته باشند.

تمامی شعار های نامزدهای دوازدهمین دوره ریاست جمهور در یک صورت می‌تواند محقق شود و آن رفع حل مشکلات اقتصاد ایران است. اقتصاد کشور برای حل مشکلات خود نیازمند اصلاح ساختاری است که ‌باید با قدم‌های استوار  به اجرا درآید؛ می توان از این اصلاح ساختاری به عنوان انقلاب اقتصادی نام برد، زیرا نظام‌های فعلی که درگذشته شکل گرفتند، اکنون توانایی پاسخگویی به نیازهای فعلی جامعه را ندارند و باید تغییر و اصلاح شوند. اصلاحات باید به توجه به اولویت که نخستین آن اصلاح نظام پولی و بانکی است، باید به‌تدریج و باتدبیر انجام شود.

امروز سهم نظام بانکی به عنوان مسوول تامین مالی، در رشد اقتصادی بسیار ناچیز است، قانون کار، خود عاملی برای افزایش بیکاری است، قوانین دست و پاگیر، نبود فضای کسب و کار مناسب، نداشتن نظام جامع مالیاتی و ... باعث شده حل مشکلات اقتصادی به یک خانه‌تکانی واقعی نیاز داشته باشد.

همانطور که گفته شد، اصلاحات ساختاری از چالش اساسی است و باید در بخش قانون کار، بخش بانک، بیمه‌های اجتماعی و بازرگانی و... اصلاح رخ دهد. اینکه نامزدها باید بگویند چه برنامه‌ای را برای 4 سال و اصلاح موارد فوق دارند و آن را ارائه کنند، اینکه برای حل مشکل نظام بانکی و ... چه برنامه ای دارند.
 
البته اصلا ساختار اقتصاد،مقاومتی‌هایی دارد که طبیعی است، اگر رئیس جمهور آینده به اصلاح ساختار و نگاه کارشناسی اعتقاد داشته باشد، قاعدتا می‌تواند اصلاح ساختار اقتصادی را انجام داد و امروز بهترین زمان برای انجام این کار است،  اما نبود اراده قوی برای تن دادن به اصلاح ساختاری وجود دارد، چون اصلاحات ساختاری هزینه دارد و مانند یک جراحی، دردآور است و دولت ها به این نتیجه که نیاز به اصلاح ساختار داریم، نرسیده است، هر چند از آن سخن گفته؛ اما هیچ زمانی اجرایی نشده است.
 
اقتصاد ایران برای حل مشکلات به یک جراحی مهم اساسی نیاز دارد و دولت باید به آن تن دهد، البته همه به‌صورت تئوری و نظری می‌دانند که باید چه اصلاحاتی باید انجام شود و هر قدر این اصلاح به تعویق می‌افتد، هزینه آن بیشتر خواهد شد و اکنون شرایط برای اجرای آن خوب و آماده است.

مثلا اصلاح نظام بانکی در رأس اصلاحات قرار دارد، امروز باید در نظام مالیاتی، نظام تأمین اجتماعی، نظام بانکی، نظام اداری، بازار کار، فضای کسب‌وکار و... اصلاح ساختاری شکل بگیرد و این نظام‌ها باید متحول شود.
 
نتیجه گیری
 همانطور که در بالا اشاره شد؛ برای حل مشکل بیکاری، تورم، دستیابی به رشد پایدار و مستمر 8درصدی و بالاتر، رونق اقتصادی و کاهش شکنندگی اقتصاد ایران، باید دولت آینده دست به اصلاح ساختارها بزند و در صورت اجرایی شدن آن می توان تمام شعارهای داده شده را جامعه عمل پوشاند.