کد مطلب: 238599
راهنمای کتاب/ «مرد رؤیاها»؛ سید مهدی شجاعی؛ نشر نیستان
چمران چطور چمران شد
بخش فرهنگی الف،29 مرداد 93
تاریخ انتشار : چهارشنبه ۲۹ مرداد ۱۳۹۳ ساعت ۱۵:۲۵
مرد رؤیاها
سید مهدی شجاعی
نشر نیستان، چاپ اول ۱۳۹۲
شمارگان ۵۰۰۰ نسخه
۵۲۵ صفحه، ۲۵۰۰۰ تومان
فروشگاه اینترنتی شهر کتاب، این کتاب را تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه می‌کند، در صورت تمایل اینجا کلیک کنید.
****
چمران از شخصیت‌های محبوب تاریخ انقلاب است، در این شکی نیست. اما اگر قرار باشد با برخی متر معیارها رایج کنونی او را بسنجند، وجوهی مبهم بر این چهره سایه خواهد انداخت. وقتی جریان‌هایی با نقاط اشتراک اندک و نقاط اختلاف بسیار، به‌اتفاق چمران را چهره‌ای شاخص به شمار می‌آورند، عجیب نیست اگر در چمران ویژگی‌هایی پیدا کنیم که با شاخص‌های موجود متفاوت و گاه متقابل باشد.
خلاصه اینکه شخصیتی با چنین ویژگی‌های گوناگونی، می‌تواند توسط افراد مختلف و با سلیقه‌های متفاوت، به‌گونه‌ای متفاوت نیز به ساحت ادبیات یا سینما وارد شود، چمران خمینی باشد یا چمران بازرگان و یا حتی چمرانی دیگر...
اما آنچه ورای شخصیت اسطوره‌ای چمران باید مورد توجه قرار دهیم این است که او یک انسان بوده، همانند همه انسان‌ها خاکستری، با نقاط ضعف و قوت و تصمیم‌های درست و نادرست. هرچند که درعین‌حال ویژگی‌هایی ممتاز از دیگران هم داشته که او را به یکی از شمایل‌های اسطوره‌ای انقلاب بدل می‌کند.
با چنین اوصافی، دور از ذهن نیست اگر بگوییم آن‌کسی در ارائه زندگی چمران در یک مدیوم هنری موفق خواهد بود که بتواند تصویری انسانی از او را به نمایش بگذارد. تصویری ملموس و خارج از چهارچوب‌های از پیش تعیین‌شده. سید مهدی شجاعی در کتاب «مرد رؤیاها» کم و بیش در این زمینه موفق بوده. هرچند بالطبع او هم مطابق سلیقه خود به سراغ رخ‌داد‌های پرفرازونشیب زندگی چمران رفته است؛ اما کوشیده جانب اعتدال را نگه دارد، شاید نگاهش توأم با ارادت بسیار باشد اما تصویری که از او ارائه می‌کند یک‌سویه نیست. نه چنان پا میدان اسطوره پردازی می‌گذارد که او را از جنبه‌های انسانی تهی کند و نه اینکه ظرفیت‌های ممتاز او را به‌عنوان انسانی توانمند از قلم می‌اندازد. مهم‌ترین امتیاز او این است که چمرانی ملموس و تا حد قابل قبولی پذیرفتنی را پیش روی مخاطب قرار می‌دهد.
در میان فیلم‌نامه‌های متعددی که سید مهدی شجاعی نوشته، مرد رؤیاها مفصل‌ترین فیلم‌نامه اوست، فیلم‌نامه‌ای که برای یک سریال ۱۳ قسمتی نوشته‌شده و با حجمی بیش از پانصد صفحه توسط انتشارات نیستان به بازار آمده است. سید مهدی شجاعی همواره در آثارش همواره به سراغ مضامینی می‌رود که ارتباطی عاطفی و به‌قول‌معروف دلی با آن‌ها برقرار کرده و مقبولیتِ حاصل کار او نیز بی‌ربط به همین مسئله نیست.
مرد رؤیاها نیز از این قاعده مستثنا نبوده و از همان انتخاب عنوان مرد رؤیاها پیداست که نوع نگاه سید مهدی شجاعی به چمران توأم با ستایش است؛ همان‌گونه که بسیاری از جوانان نسل اول انقلاب که به چمران به دیده ارادت می‌نگرند، چون ستاره‌ای فروزان که از بد حادثه خیلی زود خاموش شد. در این فیلم‌نامه مفصل نیز می‌توان نشانه‌های آشکاری از ارادت سید مهدی شجاعی به چمران را مشاهده کرد؛ البته نویسنده سعی داشته این مسئله نمودی گل‌درشت پیدا نکرده و در منطق علی و معلولی فیلم توجیه‌پذیر جلوه کند.
شجاعی در این فیلم‌نامه به سراغ نیمه دوم زندگی چمران که مهم‌ترین بخش زندگی او نیز هست رفته، یعنی از پرداختن به تولد، کودکی، نوجوانی و بخشی از جوانی او از جایی که هنوز فعالیت خاصی درزمینهٔ سیاسی و مبارزاتی ندارد کنار گذاشته و از مقطع آغاز مبارزه او شروع می‌کند.
داستان از منظر نگاه شخصی روایت می‌شود که قصد دارد زندگی‌نامه شهید چمران را بنویسد، دست‌نوشته‌های چمران به دستش می‌رسد و این نویسنده از دریچه دست‌نوشته‌های او وارد زندگی و خاطراتش می‌شود.
کتاب با صحنه‌ای رؤیا گونه با حضور نویسنده و چمران آغاز می‌شود، تصاویری در عالم خیال و واقعیت در ذهن نویسنده‌ای که خیال دارد بداند چمران چگونه چمران شد. در چنین احوالی پس از اینکه سر برشانه چمران گذاشته و می‌گرید، قلم را برای نوشتن از خود شخصیت داستان (چمران) می‌گیرد.
فصل نخست این فیلم‌نامه به حضور چمران در امریکا و آشنایی او با دختری آمریکایی اختصاص‌یافته و گوشه چشمی هم بر فضای عاشقانه حاکم بر این رابطه دارد. هرچند که اصولاً سید مهدی شجاعی بیشتر شیفته وجوه معترض چمران به‌عنوان یک انقلابی فعال در امریکاست.
تحصن شهید چمران در سازمان ملل برای اعتراض به جنایات ساواک در زندان‌های رژیم شاه و بازتاب آن در رسانه‌های خارجی، حضور در برابر سفارت ایران و تلاش برای ورود به سفارت، ازدواج چمران با ماریا (همسر آمریکایی‌اش)، سفر از آمریکا به مصر برای دیدار با جمال عیدالناصر و گرفتن تجهیزات برای آموزش چریکی نیروهای مبارز در لبنان، آشنایی با امام موسی صدر و تأثیرپذیری از او به‌عنوان رهبری فکر و مذهبی، حضور چمران در لبنان و مبارزه دوشادوش امام موسی صدر برای منطقه نبعه و تلاش برای بازپس‌گیری آن از دست اشغالگران، دیدار با عرفات و انتقاد به روش مبارزاتی او و... از جمله حوادثی ست که سید مهدی شجاعی در این فیلم‌نامه بدان‌ها می‌پردازد.
سید مهدی شجاعی
نشر نیستان، چاپ اول ۱۳۹۲
شمارگان ۵۰۰۰ نسخه
۵۲۵ صفحه، ۲۵۰۰۰ تومان
فروشگاه اینترنتی شهر کتاب، این کتاب را تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه می‌کند، در صورت تمایل اینجا کلیک کنید.
****
چمران از شخصیت‌های محبوب تاریخ انقلاب است، در این شکی نیست. اما اگر قرار باشد با برخی متر معیارها رایج کنونی او را بسنجند، وجوهی مبهم بر این چهره سایه خواهد انداخت. وقتی جریان‌هایی با نقاط اشتراک اندک و نقاط اختلاف بسیار، به‌اتفاق چمران را چهره‌ای شاخص به شمار می‌آورند، عجیب نیست اگر در چمران ویژگی‌هایی پیدا کنیم که با شاخص‌های موجود متفاوت و گاه متقابل باشد.
خلاصه اینکه شخصیتی با چنین ویژگی‌های گوناگونی، می‌تواند توسط افراد مختلف و با سلیقه‌های متفاوت، به‌گونه‌ای متفاوت نیز به ساحت ادبیات یا سینما وارد شود، چمران خمینی باشد یا چمران بازرگان و یا حتی چمرانی دیگر...
اما آنچه ورای شخصیت اسطوره‌ای چمران باید مورد توجه قرار دهیم این است که او یک انسان بوده، همانند همه انسان‌ها خاکستری، با نقاط ضعف و قوت و تصمیم‌های درست و نادرست. هرچند که درعین‌حال ویژگی‌هایی ممتاز از دیگران هم داشته که او را به یکی از شمایل‌های اسطوره‌ای انقلاب بدل می‌کند.
با چنین اوصافی، دور از ذهن نیست اگر بگوییم آن‌کسی در ارائه زندگی چمران در یک مدیوم هنری موفق خواهد بود که بتواند تصویری انسانی از او را به نمایش بگذارد. تصویری ملموس و خارج از چهارچوب‌های از پیش تعیین‌شده. سید مهدی شجاعی در کتاب «مرد رؤیاها» کم و بیش در این زمینه موفق بوده. هرچند بالطبع او هم مطابق سلیقه خود به سراغ رخ‌داد‌های پرفرازونشیب زندگی چمران رفته است؛ اما کوشیده جانب اعتدال را نگه دارد، شاید نگاهش توأم با ارادت بسیار باشد اما تصویری که از او ارائه می‌کند یک‌سویه نیست. نه چنان پا میدان اسطوره پردازی می‌گذارد که او را از جنبه‌های انسانی تهی کند و نه اینکه ظرفیت‌های ممتاز او را به‌عنوان انسانی توانمند از قلم می‌اندازد. مهم‌ترین امتیاز او این است که چمرانی ملموس و تا حد قابل قبولی پذیرفتنی را پیش روی مخاطب قرار می‌دهد.
در میان فیلم‌نامه‌های متعددی که سید مهدی شجاعی نوشته، مرد رؤیاها مفصل‌ترین فیلم‌نامه اوست، فیلم‌نامه‌ای که برای یک سریال ۱۳ قسمتی نوشته‌شده و با حجمی بیش از پانصد صفحه توسط انتشارات نیستان به بازار آمده است. سید مهدی شجاعی همواره در آثارش همواره به سراغ مضامینی می‌رود که ارتباطی عاطفی و به‌قول‌معروف دلی با آن‌ها برقرار کرده و مقبولیتِ حاصل کار او نیز بی‌ربط به همین مسئله نیست.
مرد رؤیاها نیز از این قاعده مستثنا نبوده و از همان انتخاب عنوان مرد رؤیاها پیداست که نوع نگاه سید مهدی شجاعی به چمران توأم با ستایش است؛ همان‌گونه که بسیاری از جوانان نسل اول انقلاب که به چمران به دیده ارادت می‌نگرند، چون ستاره‌ای فروزان که از بد حادثه خیلی زود خاموش شد. در این فیلم‌نامه مفصل نیز می‌توان نشانه‌های آشکاری از ارادت سید مهدی شجاعی به چمران را مشاهده کرد؛ البته نویسنده سعی داشته این مسئله نمودی گل‌درشت پیدا نکرده و در منطق علی و معلولی فیلم توجیه‌پذیر جلوه کند.
شجاعی در این فیلم‌نامه به سراغ نیمه دوم زندگی چمران که مهم‌ترین بخش زندگی او نیز هست رفته، یعنی از پرداختن به تولد، کودکی، نوجوانی و بخشی از جوانی او از جایی که هنوز فعالیت خاصی درزمینهٔ سیاسی و مبارزاتی ندارد کنار گذاشته و از مقطع آغاز مبارزه او شروع می‌کند.
داستان از منظر نگاه شخصی روایت می‌شود که قصد دارد زندگی‌نامه شهید چمران را بنویسد، دست‌نوشته‌های چمران به دستش می‌رسد و این نویسنده از دریچه دست‌نوشته‌های او وارد زندگی و خاطراتش می‌شود.
کتاب با صحنه‌ای رؤیا گونه با حضور نویسنده و چمران آغاز می‌شود، تصاویری در عالم خیال و واقعیت در ذهن نویسنده‌ای که خیال دارد بداند چمران چگونه چمران شد. در چنین احوالی پس از اینکه سر برشانه چمران گذاشته و می‌گرید، قلم را برای نوشتن از خود شخصیت داستان (چمران) می‌گیرد.
فصل نخست این فیلم‌نامه به حضور چمران در امریکا و آشنایی او با دختری آمریکایی اختصاص‌یافته و گوشه چشمی هم بر فضای عاشقانه حاکم بر این رابطه دارد. هرچند که اصولاً سید مهدی شجاعی بیشتر شیفته وجوه معترض چمران به‌عنوان یک انقلابی فعال در امریکاست.
تحصن شهید چمران در سازمان ملل برای اعتراض به جنایات ساواک در زندان‌های رژیم شاه و بازتاب آن در رسانه‌های خارجی، حضور در برابر سفارت ایران و تلاش برای ورود به سفارت، ازدواج چمران با ماریا (همسر آمریکایی‌اش)، سفر از آمریکا به مصر برای دیدار با جمال عیدالناصر و گرفتن تجهیزات برای آموزش چریکی نیروهای مبارز در لبنان، آشنایی با امام موسی صدر و تأثیرپذیری از او به‌عنوان رهبری فکر و مذهبی، حضور چمران در لبنان و مبارزه دوشادوش امام موسی صدر برای منطقه نبعه و تلاش برای بازپس‌گیری آن از دست اشغالگران، دیدار با عرفات و انتقاد به روش مبارزاتی او و... از جمله حوادثی ست که سید مهدی شجاعی در این فیلم‌نامه بدان‌ها می‌پردازد.
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
