کد مطلب: 434041
حمیدرضا جلایی‌پور: تندروها با رحلت هاشمي هم ضربه خوردند
تاریخ انتشار : چهارشنبه ۲۲ دی ۱۳۹۵ ساعت ۱۲:۵۳
«پيام رهبري در اين برهه مهم بود. ويژگي‌هايي كه ايشان براي هاشمي به كار برد اجازه خوشحالي يا به قول معروف پشتك و معلق زدن را به تندروها نمي‌دهد و در اين شرايط اگر خوشحال باشند نشان از سطح فهمشان است وگرنه براي آنها جاي خوشحالي ندارد و رحلت آیت‌ا... هاشمي، با عزت فردي و جمعي همراه بود.»
روزنامه آرمان امروز نوشت: «آيت‌ا... هاشمي رفت اما تاثيرگذاري او در بسياري از عرصه‌ها به ويژه در سياست و اخلاق به اين زودي از جامعه رخ برنمي‌بندد و سال‌هاي سال سايه اعتدالي كه هاشمي بر سر ملت گسترانيد نه تنها حذف نمي‌شود كه تقويت خواهد شد. اما وضعيت فضاي سياسي در سال‌هاي پس از هاشمي و به ويژه در انتخابات ۹۶ چگونه خواهد بود؟ اين سوالي است كه ذهن بسياري را درگير كرده است. حميدرضا جلايي‌پور جامعه‌شناس به برخی سوالات در تالار گفت‌وگوي غدير پاسخ داده است كه گزیده پاسخ‌های او را در ادامه مي‌خوانيد:
- فضاي سياسي در ايران را بايد هفتگي يا ماهانه تجزيه و تحليل كرد.
- ارزيابي من از فضاي سياسي برخلاف برخي است كه بدبين هستند. من اين بدبيني را ندارم و نمي‌توانم اين مشي را داشته باشم.
- من معتقد به جنبش‌هاي اجتماعي هستم كه نمونه آن رد صلاحيت مرحوم هاشمي در سال ۹۲ بود. پس از اين اتفاق، يك جنبش اجتماعي در ايران به راه افتاد و در آن جنبش بود كه ائتلاف جواب داد.
- در سال ۹۲ چندين متغير مهم بود كه يكي از آنها، وحشت مردم از تداوم تحريم‌هاي شوراي امنيت عليه ايران بود. موضوع دوم هم اين بود كه آقاي هاشمي را ناگهان رد صلاحيت كردند و سومين موضوع، ائتلاف بود كه ۹۲ را ساخت.
- رخدادهايي كه همه مردم را تحت تاثير قرار دهد، بسيار كم هستند. يعني بخشي از مردم درباره برخي امور ممكن است تحت تاثير قرار گيرند كه فوت آقاي هاشمي هم يكي از اين موضوعات بود. به لحاظ جمعي تشييع پيكر آقاي هاشمي با همراهي مردم بود و فكر مي‌كنم از لحاظ گسترش، مهم‌ترين تشييع بعد از امام است.
- اصولگرايان اين حضور را با مراسم‌هاي مشابه خود مقايسه مي‌كنند و متوجه مي‌شوند مردم به شخصيت‌هايي مانند آقاي هاشمي به نحو ديگري اهميت مي‌دهند و او را تنها نمي‌گذارند.
- آقاي هاشمي در مرگ هم عاقبت به خير شد و در مرگ هم به مردم خدمت كرد. آقاي هاشمي درسال ۸۸ به طرف مردم آمد و اين مسير را تا آخر عمر ادامه داد و درگذشت او تداوم همين مسيراست.
- آیت‌ا... هاشمي كار مهمي كرد. او با مردم همراه شد؛ به نحوي كه اگر من يا شما شعارهاي اعتراضي مردم را تكرار كنيم آن چنان قابل تامل نيست اما هاشمي با اين جماعت و شعارهاي آنها همراه شد و تا آخرش هم ماند. هاشمي در اين مسير يك بار هم دچار لكنت زبان نشد. به او فشارهاي زيادي آوردند و فتنه‌گر فتنه‌گر كردند اما تاثيري در تصميم آيت‌ا... هاشمي نداشت.
- فضاي پس از انتخابات دهم رياست‌جمهوري مناسب نبود. تصميم گرفتيم با دوستان اصلاح‌طلب به ديدار آقاي هاشمي برويم. نكته جالب اين بود كه همان روز كه از ايشان وقت خواستيم در همان روز وقت دادند؛ به نحوي كه براي من قابل باور نبود و تا زماني كه خودم وارد اتاق نشدم و آيت‌ا... هاشمي را نديدم، باور نمي‌كردم. بالاخره نشستيم و صحبت كرديم كه آقاي هاشمي خيلي محكم بود؛ خيلي محكم صحبت مي‌كرد و به ما روحيه مي‌داد و مي‌گفت سفت و محكم باشيد. بعد از آن جلسه روحيه خوبي گرفتيم. آقاي هاشمي فردی شجاع و انقلابي بود.
- انقلابيون شجاعت دارند و آيت‌ا... هاشمي در ۸۲ سالگي هم شجاع بود. يكي از شجاعت‌هاي او چنين بود كه در اين سن و سال بر روي ترازوي راي مردم مي‌رفت كه موضوع خيلي مهمي است و تا آخر هم با اين كه تجربه مجلس ششم را داشت، باز هم خود را در معرض راي مردم قرار مي‌داد.
- اينكه يك روحاني با عقايد خودش آماده مي‌شود كه در معرض راي مردم قرار بگيرد، بنيادگرايي را بر باد مي‌دهد. ايشان يك روحاني مبارز و يار نزديك امام (ره) بود كه اين ويژگي‌ها را كسي نمي‌توانست از او بگيرد. چنين فردي خود را در معرض راي مردم قرار مي‌داد.
- آقاي هاشمي عملگرا و طرفدار توسعه اقتصادي بود. تمام اين ويژگي‌ها از آقاي هاشمي انساني ساخته بود كه درگذشت او هم تاثيرگذار است. آقاي هاشمي شباهت‌هایی هم با مرحوم منتظري داشت يعني آقاي منتظري را ۱۵ سال قبل از درگذشت تخريب مي‌كردند ولي همگان شاهد بودند مراسم تشييع او با چه شكوهي برگزار شد. ميزان حضور جامعه به حدي بود كه همه راه‌ها به قم را بسته بودند و مراسم تشيیع پيكر آقاي هاشمي هم چنين شد. چند سال عليه ايشان هر چه خواستند گفتند، اما در نهايت در اعلام خبر درگذشت ايشان مشكل داشتند كه چطور اعلام كنند.
- نام آيت‌ا... هاشمي از چند جهت در جنبش اصلاحات ايران باقي مي‌ماند. در درجه اول اين كه در ابتداي انقلاب جمهوري اسلامي و اين كه حكومت اسلامي نشد، مرهون حضور هاشمي بود. علاوه بر اين تلاش‌ها و كمكي كه به كشور براي پايان جنگ ۸ ساله با عراق انجام داد بسيار مهم بود.
- هاشمي رفسنجاني به گونه‌اي با امام صحبت كرد كه امام خميني (ره) محكم از قطعنامه دفاع كرد. در شرايط آن روزها اگر جنگ يك سال ديگر ادامه پيدا مي‌كرد مشخص نبود چه بلايي بر سر ۵ استان كشور مي‌آمد. قطعنامه را بدون شرمندگي به سرانجام رساند. موجب آغاز بازسازي ايران و تقويت قدرت كشور شد. توسعه اقتصادي محور سوم اقدامات هاشمي بود.
- زماني بعد از جنگ مردم از استاندار حواله دريافت مي‌كردند تا بتوانند يخچال خريد كنند اما در فاصله ۸ سال رياست‌جمهوري آيت‌ا... هاشمي وضعيت كوپن و فقر تغيير كرد.
- انصار حزب‌ا... درست مي‌گفتند كه جبش دوم خرداد به خاطر پارك‌هايي كه هاشمي ساخت و جوانان دور هم گرد آمدند و ۲ خرداد را آفريدند، به وجود آمد و آن چنان انتخاباتي برگزار شد. از طرف ديگر به مردم قول داد اجازه تقلب در انتخابات ۷۶ را نمي‌دهد كه آن نتيحه قاطع را داشت. بعد از ۷۶ هم از اصلاحات جدا نشد.
- شاهكار آيت‌ا... هاشمي در سال۸۸ بود و آن كاري كه تندروها كردند كه خطاي بزرگي بود. اقدام مهم ديگر ايشان در ۹۲ بود، زماني كه لحظه آخر ثبت نام كرد و گفت احساس تكليف كردم؛ ثبت نامي كه موجب يك موج بزرگ به راه انداخت؛ در حالي كه بخشي از اصلاح‌طلبان مي‌گفتند مردم نمي‌آيند. وقتي هاشمي رد شد جنبش انتخاباتي به راه افتاد. در سال ۹۴ هم كار درخشان ايشان اين بود كه با دست خالي در تركيب خبرگان اثر گذاشت و بيشترين راي را هاشمي و روحاني به دست آوردند و علاوه بر اين توانست ۲۰ نفر را وارد كند و آخرين خدمت آيت‌ا... هاشمي نوع درگذشت او بود كه به ملت كمك مي‌كند.
- نبايد بدبين بود و بايد نگاه تاريخي و اجتماعي داشت. جوامع خود را بازسازي مي‌كنند و در يك مسير رو به جلو حركت مي‌كنند. آيت‌ا... هاشمي ۸۲ سال داشت و چقدر و تا چه زماني مي‌توانست موضع بگيرد.
- مرگ حق است و من درباره اين رخداد بدبيني ندارم. نيروهاي ديگري بالا مي‌آيند. افرادي چون روحاني، موسوي و ناطق و ديگران مي‌آيند بالا و روند رو به پيشرفت متوقف نمي‌شود. حتي به نظر مي‌رسد برخي در تشييع پيكرها فكر مي‌كنند و در تصميمات خود تجديد نظر مي‌كنند. ساير روحانيون مشاهده مي‌كنند آيت‌ا... هاشمي طرف مردم را گرفت و عاقبت به خير شد و اين نكته اثر مي‌گذارد در تصميمات آينده. بنابراين تندروها با درگذشت هاشمي هم ضربه خوردند.
- پيام رهبري در اين برهه مهم بود. ويژگي‌هايي كه ايشان براي هاشمي به كار برد اجازه خوشحالي يا به قول معروف پشتك و معلق زدن را به تندروها نمي‌دهد و در اين شرايط اگر خوشحال باشند نشان از سطح فهمشان است وگرنه براي آنها جاي خوشحالي ندارد و رحلت آیت‌ا... هاشمي، با عزت فردي و جمعي همراه بود؛ به گونه‌ای که ایشان ۶۰سال مبارزه سياسي مي‌كند و رحلت او به اين راحتي اتفاق می‌افتد، بدون اين كه مريض و ضعيف شود و تصاوير مريضي منتشر شود و در جامعه رسانه‌اي امروز ضعيف تلقي شود.
- به نظر نمي‌رسد روند عقلانيت در كشور ضربه بخورد. شخصيت‌هاي ميانه‌رو و طرفدار عقلانيت جايگزين مي‌شوند و با توجه به حمايت‌هايي كه از اين افراد مي‌شود افرادي كه در بالا قرار دارند مي‌فهمند نبايد خود را از اين حمايت‌هاي مردمي دور كنند.
- مخالفان به دنبال نيامدن روحاني بودند كه خبر مي‌دهم روحاني جدي است كه بيايد. همچنين اين افراد به دنبال اين هستند كه روحاني رد صلاحيت شود. با توجه به حمايتي كه از آيت‌ا... هاشمي در تشييع پيكر او شد، اين موج حمايتي در واقع به روحاني منتقل مي‌شود و همين پشتيباني‌ها رد صلاحيت روحاني را مشكل مي‌كند.
- يكي ديگر از سناريوها اين است كه تندروها دوست دارند با راي مردم شكست بخورد و مي‌خواهند با يك راي كم پيروز شود و مانند يك گنجشك خيس ۴ سال بماند و برود. چنين سناريويي هم با توجه به حمايت‌هاي مردمي از روحاني و دولت بعيد است، رخ دهد.
- بايد تلاش كنيم روحاني سرافراز شود و بتواند راي بالايي بياورد و اين راي باعث مي‌شود در خانه سياست ايران در آينده بتواند تاثيرگذار باشد.
- درباره درگذشت آيت‌ا... هاشمي مي‌توان گفت اين اتفاق موجب تقويت جريان ميانه‌رو شد و بايد اين روند تقويتي در سال ۹۶ با راي بالا به روحاني افزايش يابد.
روزنامه آرمان امروز نوشت: «آيت‌ا... هاشمي رفت اما تاثيرگذاري او در بسياري از عرصه‌ها به ويژه در سياست و اخلاق به اين زودي از جامعه رخ برنمي‌بندد و سال‌هاي سال سايه اعتدالي كه هاشمي بر سر ملت گسترانيد نه تنها حذف نمي‌شود كه تقويت خواهد شد. اما وضعيت فضاي سياسي در سال‌هاي پس از هاشمي و به ويژه در انتخابات ۹۶ چگونه خواهد بود؟ اين سوالي است كه ذهن بسياري را درگير كرده است. حميدرضا جلايي‌پور جامعه‌شناس به برخی سوالات در تالار گفت‌وگوي غدير پاسخ داده است كه گزیده پاسخ‌های او را در ادامه مي‌خوانيد:
- فضاي سياسي در ايران را بايد هفتگي يا ماهانه تجزيه و تحليل كرد.
- ارزيابي من از فضاي سياسي برخلاف برخي است كه بدبين هستند. من اين بدبيني را ندارم و نمي‌توانم اين مشي را داشته باشم.
- من معتقد به جنبش‌هاي اجتماعي هستم كه نمونه آن رد صلاحيت مرحوم هاشمي در سال ۹۲ بود. پس از اين اتفاق، يك جنبش اجتماعي در ايران به راه افتاد و در آن جنبش بود كه ائتلاف جواب داد.
- در سال ۹۲ چندين متغير مهم بود كه يكي از آنها، وحشت مردم از تداوم تحريم‌هاي شوراي امنيت عليه ايران بود. موضوع دوم هم اين بود كه آقاي هاشمي را ناگهان رد صلاحيت كردند و سومين موضوع، ائتلاف بود كه ۹۲ را ساخت.
- رخدادهايي كه همه مردم را تحت تاثير قرار دهد، بسيار كم هستند. يعني بخشي از مردم درباره برخي امور ممكن است تحت تاثير قرار گيرند كه فوت آقاي هاشمي هم يكي از اين موضوعات بود. به لحاظ جمعي تشييع پيكر آقاي هاشمي با همراهي مردم بود و فكر مي‌كنم از لحاظ گسترش، مهم‌ترين تشييع بعد از امام است.
- اصولگرايان اين حضور را با مراسم‌هاي مشابه خود مقايسه مي‌كنند و متوجه مي‌شوند مردم به شخصيت‌هايي مانند آقاي هاشمي به نحو ديگري اهميت مي‌دهند و او را تنها نمي‌گذارند.
- آقاي هاشمي در مرگ هم عاقبت به خير شد و در مرگ هم به مردم خدمت كرد. آقاي هاشمي درسال ۸۸ به طرف مردم آمد و اين مسير را تا آخر عمر ادامه داد و درگذشت او تداوم همين مسيراست.
- آیت‌ا... هاشمي كار مهمي كرد. او با مردم همراه شد؛ به نحوي كه اگر من يا شما شعارهاي اعتراضي مردم را تكرار كنيم آن چنان قابل تامل نيست اما هاشمي با اين جماعت و شعارهاي آنها همراه شد و تا آخرش هم ماند. هاشمي در اين مسير يك بار هم دچار لكنت زبان نشد. به او فشارهاي زيادي آوردند و فتنه‌گر فتنه‌گر كردند اما تاثيري در تصميم آيت‌ا... هاشمي نداشت.
- فضاي پس از انتخابات دهم رياست‌جمهوري مناسب نبود. تصميم گرفتيم با دوستان اصلاح‌طلب به ديدار آقاي هاشمي برويم. نكته جالب اين بود كه همان روز كه از ايشان وقت خواستيم در همان روز وقت دادند؛ به نحوي كه براي من قابل باور نبود و تا زماني كه خودم وارد اتاق نشدم و آيت‌ا... هاشمي را نديدم، باور نمي‌كردم. بالاخره نشستيم و صحبت كرديم كه آقاي هاشمي خيلي محكم بود؛ خيلي محكم صحبت مي‌كرد و به ما روحيه مي‌داد و مي‌گفت سفت و محكم باشيد. بعد از آن جلسه روحيه خوبي گرفتيم. آقاي هاشمي فردی شجاع و انقلابي بود.
- انقلابيون شجاعت دارند و آيت‌ا... هاشمي در ۸۲ سالگي هم شجاع بود. يكي از شجاعت‌هاي او چنين بود كه در اين سن و سال بر روي ترازوي راي مردم مي‌رفت كه موضوع خيلي مهمي است و تا آخر هم با اين كه تجربه مجلس ششم را داشت، باز هم خود را در معرض راي مردم قرار مي‌داد.
- اينكه يك روحاني با عقايد خودش آماده مي‌شود كه در معرض راي مردم قرار بگيرد، بنيادگرايي را بر باد مي‌دهد. ايشان يك روحاني مبارز و يار نزديك امام (ره) بود كه اين ويژگي‌ها را كسي نمي‌توانست از او بگيرد. چنين فردي خود را در معرض راي مردم قرار مي‌داد.
- آقاي هاشمي عملگرا و طرفدار توسعه اقتصادي بود. تمام اين ويژگي‌ها از آقاي هاشمي انساني ساخته بود كه درگذشت او هم تاثيرگذار است. آقاي هاشمي شباهت‌هایی هم با مرحوم منتظري داشت يعني آقاي منتظري را ۱۵ سال قبل از درگذشت تخريب مي‌كردند ولي همگان شاهد بودند مراسم تشييع او با چه شكوهي برگزار شد. ميزان حضور جامعه به حدي بود كه همه راه‌ها به قم را بسته بودند و مراسم تشيیع پيكر آقاي هاشمي هم چنين شد. چند سال عليه ايشان هر چه خواستند گفتند، اما در نهايت در اعلام خبر درگذشت ايشان مشكل داشتند كه چطور اعلام كنند.
- نام آيت‌ا... هاشمي از چند جهت در جنبش اصلاحات ايران باقي مي‌ماند. در درجه اول اين كه در ابتداي انقلاب جمهوري اسلامي و اين كه حكومت اسلامي نشد، مرهون حضور هاشمي بود. علاوه بر اين تلاش‌ها و كمكي كه به كشور براي پايان جنگ ۸ ساله با عراق انجام داد بسيار مهم بود.
- هاشمي رفسنجاني به گونه‌اي با امام صحبت كرد كه امام خميني (ره) محكم از قطعنامه دفاع كرد. در شرايط آن روزها اگر جنگ يك سال ديگر ادامه پيدا مي‌كرد مشخص نبود چه بلايي بر سر ۵ استان كشور مي‌آمد. قطعنامه را بدون شرمندگي به سرانجام رساند. موجب آغاز بازسازي ايران و تقويت قدرت كشور شد. توسعه اقتصادي محور سوم اقدامات هاشمي بود.
- زماني بعد از جنگ مردم از استاندار حواله دريافت مي‌كردند تا بتوانند يخچال خريد كنند اما در فاصله ۸ سال رياست‌جمهوري آيت‌ا... هاشمي وضعيت كوپن و فقر تغيير كرد.
- انصار حزب‌ا... درست مي‌گفتند كه جبش دوم خرداد به خاطر پارك‌هايي كه هاشمي ساخت و جوانان دور هم گرد آمدند و ۲ خرداد را آفريدند، به وجود آمد و آن چنان انتخاباتي برگزار شد. از طرف ديگر به مردم قول داد اجازه تقلب در انتخابات ۷۶ را نمي‌دهد كه آن نتيحه قاطع را داشت. بعد از ۷۶ هم از اصلاحات جدا نشد.
- شاهكار آيت‌ا... هاشمي در سال۸۸ بود و آن كاري كه تندروها كردند كه خطاي بزرگي بود. اقدام مهم ديگر ايشان در ۹۲ بود، زماني كه لحظه آخر ثبت نام كرد و گفت احساس تكليف كردم؛ ثبت نامي كه موجب يك موج بزرگ به راه انداخت؛ در حالي كه بخشي از اصلاح‌طلبان مي‌گفتند مردم نمي‌آيند. وقتي هاشمي رد شد جنبش انتخاباتي به راه افتاد. در سال ۹۴ هم كار درخشان ايشان اين بود كه با دست خالي در تركيب خبرگان اثر گذاشت و بيشترين راي را هاشمي و روحاني به دست آوردند و علاوه بر اين توانست ۲۰ نفر را وارد كند و آخرين خدمت آيت‌ا... هاشمي نوع درگذشت او بود كه به ملت كمك مي‌كند.
- نبايد بدبين بود و بايد نگاه تاريخي و اجتماعي داشت. جوامع خود را بازسازي مي‌كنند و در يك مسير رو به جلو حركت مي‌كنند. آيت‌ا... هاشمي ۸۲ سال داشت و چقدر و تا چه زماني مي‌توانست موضع بگيرد.
- مرگ حق است و من درباره اين رخداد بدبيني ندارم. نيروهاي ديگري بالا مي‌آيند. افرادي چون روحاني، موسوي و ناطق و ديگران مي‌آيند بالا و روند رو به پيشرفت متوقف نمي‌شود. حتي به نظر مي‌رسد برخي در تشييع پيكرها فكر مي‌كنند و در تصميمات خود تجديد نظر مي‌كنند. ساير روحانيون مشاهده مي‌كنند آيت‌ا... هاشمي طرف مردم را گرفت و عاقبت به خير شد و اين نكته اثر مي‌گذارد در تصميمات آينده. بنابراين تندروها با درگذشت هاشمي هم ضربه خوردند.
- پيام رهبري در اين برهه مهم بود. ويژگي‌هايي كه ايشان براي هاشمي به كار برد اجازه خوشحالي يا به قول معروف پشتك و معلق زدن را به تندروها نمي‌دهد و در اين شرايط اگر خوشحال باشند نشان از سطح فهمشان است وگرنه براي آنها جاي خوشحالي ندارد و رحلت آیت‌ا... هاشمي، با عزت فردي و جمعي همراه بود؛ به گونه‌ای که ایشان ۶۰سال مبارزه سياسي مي‌كند و رحلت او به اين راحتي اتفاق می‌افتد، بدون اين كه مريض و ضعيف شود و تصاوير مريضي منتشر شود و در جامعه رسانه‌اي امروز ضعيف تلقي شود.
- به نظر نمي‌رسد روند عقلانيت در كشور ضربه بخورد. شخصيت‌هاي ميانه‌رو و طرفدار عقلانيت جايگزين مي‌شوند و با توجه به حمايت‌هايي كه از اين افراد مي‌شود افرادي كه در بالا قرار دارند مي‌فهمند نبايد خود را از اين حمايت‌هاي مردمي دور كنند.
- مخالفان به دنبال نيامدن روحاني بودند كه خبر مي‌دهم روحاني جدي است كه بيايد. همچنين اين افراد به دنبال اين هستند كه روحاني رد صلاحيت شود. با توجه به حمايتي كه از آيت‌ا... هاشمي در تشييع پيكر او شد، اين موج حمايتي در واقع به روحاني منتقل مي‌شود و همين پشتيباني‌ها رد صلاحيت روحاني را مشكل مي‌كند.
- يكي ديگر از سناريوها اين است كه تندروها دوست دارند با راي مردم شكست بخورد و مي‌خواهند با يك راي كم پيروز شود و مانند يك گنجشك خيس ۴ سال بماند و برود. چنين سناريويي هم با توجه به حمايت‌هاي مردمي از روحاني و دولت بعيد است، رخ دهد.
- بايد تلاش كنيم روحاني سرافراز شود و بتواند راي بالايي بياورد و اين راي باعث مي‌شود در خانه سياست ايران در آينده بتواند تاثيرگذار باشد.
- درباره درگذشت آيت‌ا... هاشمي مي‌توان گفت اين اتفاق موجب تقويت جريان ميانه‌رو شد و بايد اين روند تقويتي در سال ۹۶ با راي بالا به روحاني افزايش يابد.
۱۳۹۵/۱۲/۰۸ ۰۸:۵۴
کلمات کلیدی : درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی+هاشمی رفسنجانی
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
