توصيه به ديگران
 
کد مطلب: 246041
علل کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی
تاریخ انتشار : دوشنبه ۲۸ مهر ۱۳۹۳ ساعت ۲۲:۰۱
نزدیک به سه ماه است که شاهد کاهش شدید قیمت جهانی نفت هستیم؛ به طوری که قیمت سبد نفتی اوپک از ۱۱۵ دلار به ۸۵ دلار رسیده است. به عنوان مثال قیمت نفت در یکماه اخیر با حدود ۱۵ دلار کاهش از ۱۰۳ به ۸۸ دلار کاهش یافته و در آخرین تحولات، در روزهای گذشته قیمت نفت برنت دریای شمال با حدود دو دلار کاهش در یک روز به ۸۸.۳۵ دلار رسید و به زیر ۹۰ دلار سقوط کرد.

به گزارش تابناک، در حالی که قیمت نفت بتدریج در حال رسیدن به ارقام نگران‌کننده برای کشورهای تولیدکننده است، علت این کاهش و سیاسی یا اقتصادی بودن آن به معمایی تبدیل شده است.

با توجه به این که بیشتر کشورهای تولیدکننده نفت، بودجه سالانه خود را با پیش بینی و در نظر گرفتن رقم ثابتی از فروش نفت می بندند، کاهش قیمت ها، تحقق درآمد بودجه ای این کشورها را با چالش مواجه می​کند.

به عنوان مثال بودجه امسال ایران با نفت صد دلاری بسته شده که کاهش قیمت نفت، چشم انداز درآمدهای کشور را مبهم کرده است. روسیه نیز مانند ایران بودجه اش را با نفت صد دلاری بسته و اکنون با چالش مواجه شده است، به طور کلی بیشتر کشورهای نفتخیز جهان بودجه شان را با قیمت نفت بین ۹۰ تا صد دلار بسته اند. در همین حال با توجه به ناگهانی بودن این کاهش، کارشناسان دو دسته عوامل اقتصادی یا سیاسی برای آن متصورند.

کارشناسان کاهش سرعت رشد اقتصادی در اروپا و چین، در کنار پیشرفت ایالات متحده در استفاده از تکنولوژی‌های جدید در استخراج نفت شیل، و مهم‌تر از آن افزایش تولید نفت عربستان سعودی، عراق و لیبی را مهمترین علت‌های سقوط بهای نفت در بازارهای جهانی می‌دانند.

حتی اقای نوبخت سخنگوی دولت در اظهاراتی که تاکنون به این صراحت بیان نشده بود از همراهی عربستان با آمریکا در جنگ کاهش بهای نفت گلایه کرده است. وی به صراحت اعلام کرده است که «آخرین كاری كه می‌خواهند با آن ما را در مضیقه قرار دهند كاهش قیمت نفت است و متاسفانه برخی كشورهای منطقه كه نام اسلامی را بر خود دارند با دشمنان همراهی می‌كنند.»

در همین راستا دکتر نرسی قربان، تحلیلگر ارشد بازار نفت و استاد دانشگاه در گفت و گو با تابناک به بررسی علل کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی و همچنین تاثیر این کاهش قیمت بر روی اقتصاد ایران پرداخته است.

آقای دکتر در دروان اخیر با توجه به کاهش قیمت نفت بعضی از کارشناسان دلیل اصلی کاهش قیمت نفت را مسائل سیاسی و برخی دیگر مسائل اقتصادی را مطرح می کنند؟ نظر شما در این ارتباط چیست؟


افت قیمت نفت بیشتر به دو دلیل اصلی یعنی کاهش تقاضا و افزایش عرضه نفت است. اخیراً تقاضای نفت و فرآوردهای نفتی در کشورهای عمده صنعتی کم شده است و علت آن این است که این کشورها با رکود اقتصادی مواجه شده اند. البته این احتمال کاهش تقاضا در بازارهای آینده انعکاس خیلی تندی داشته است و یکی از دلایل افت قیمت نفت بوده است. از طرف دیگر عرضه نفت به خاطر نفت شیل در امریکا که تولید امریکا را بالا برده است و باعث شده است که قیمت نفت را کاهش دهد. این منبع نفتی شیل امریکا را به زودی بزرگترین تولید کننده نفت دنیا خواهد کرد. بنابراین همه این عوامل بر روی کاهش قیمت نفت تاثیر گزار و دست به دست هم داده است.

بعضی از کارشناسان معتقدند در این میان نیز عربستان با افزایش میزان تولید خودش باعث شده است که قیمت ها بیشتر کاهش یابد. شما با این استدلال موافقید؟


این کشور تولید خود را به خاطر مشکلاتی که در لیبی و سایر کشورها وجود داشته است در گذشته نه چندان دور افزایش داده است. الان عربستان حاضر نیست آن میزانی که به تولید خود اضافه کرده بود را کم کند و به جای خود در سهمیه اوپک برگردد. همه این تحولات باعث شده است که قیمت نفت در جهان کاهش یابد.

عربستان در اوپک سهم مشخص دارد. چگونه از سهم خود بیشتر تولید می کند؟

همانطور که اشاره کردم عربستان به دلایل شرایط منطقه تولید نفت را بالا برد تا از افزایش قیمت نفت جلوگیری کند. اما الان این کشور حاضر نیست، تولید نفت را پایین بیاورد. بنابراین در حال حاضر عربستان علی رغم اینکه تولید کنندگان نفت به بازار برگشته اند؛ تولید نفت را خود کاهش نداده است. اما این سخن به این معنا نیست که در حال حاضر عربستان تولید خود را بالا برده باشد؛ بلکه به این معنا است که عربستان تولید خود را کاهش نمی دهد. الان عربستان از نفت به عنوان یک اسلحه استفاده می کند؛ تا قیمت نفت را پایین نگه دارد. این کشور می خواهد با تولید بیشتر نفت؛ همان درآمد از فروش نفت را داشته باشد. در عمل این یک حربه سیاسی است که عربستان از آن استفاده می کند. اما این سخنان بدین معنی نیست که همه علل کاهش قیمت نفت سیاسی است. در شرایط رکود جهانی عربستان توانسته است از این فرصت استفاده نماید. در واقع این کشور در شرایط عادی نمی توانست چنین اقداماتی انجام دهد.

اما به هرحال بعضی ها معتقدند که کاهش قیمت نفت به دلایل سیاسی است؟ در واقع کشورهای غربی و عربی برای فشار به ایران و روسیه قیمت نفت را پایین آورده اند که به این کشورها ضرر برسانند. نظر شما چیست؟

در نوسانات قیمتی نفت هر دو عامل سیاسی و اقتصادی موثرند و تفکیک آنها امکان پذیر نیست. در مورد اخیر نیز همین گونه است. از نظر اقتصادی جهان در حال رکود است، رشد اقتصادی آمریکا و چین پایین آمده و عرضه مازاد نفت به بازار وجود دارد. در عرصه سیاسی نیز معادلات قدرت میان آمریکا و روسیه برهم خورده و نفت ممکن است در این میان به کار گرفته شده باشد. در نتیجه کسی نمی تواند به جرأت بگوید جواب این معما سیاسی است یا اقتصادی. ضمن این که به هر حال عربستان هم مایل به کاهش زیاد قیمت نفت نیست و این تحرکات نمی تواند زیاد ادامه یابد.

البته من خیلی اعتقادی به داستان توطئه غرب در مورد قیمت نفت که همیشه راجع به آن صحبت می کنیم؛ ندارم. این اعتقاد نداشتن به چند دلیل است. اول این که در مورد مسائل اقتصادی، مسائل سیاسی اثر می گذارد اما غرب در زمان فعلی با یک صدا صحبت نمی کند. دوم اینکه قیمت نفت نمی تواند بر اساس تصمیمات سیاسی تثبیت و یا کاهش و یا افزایش زیادی پیدا کند؛ بلکه جریان بازار است که قیمت نفت را تعیین می کند.

با توجه به اینکه در چند سال اخیر اوپک نشان داده است که نمی تواند در تنظیم بازار نفت کاررامد باشد. ایا با چنین شرایطی اوپک می تواند به روند خود ادامه دهد؟

مکانیزم اوپک عوض نشده است. کنترل قیمت نفت مدت ها است که از دست اوپک خارج شده است. اجماع اوپک فقط تبدیل به یک موضع نمادین شده است. چون باید تصمیمات اوپک باید بر اساس اجماع باشد بنابراین چون اجماع وجود ندارد؛ نمی تواند باعث کنترل قیمت ها شود.

آیا توافق ایران و روسیه در حوزه انرژی می تواند تاثیری روی قیمت نفت داشته باشد؟

توافق اخیر ایران و روسیه ربطی به قیمت ندارد . در واقع این توافق به خاطر مسائلی دیگری است که عمدتاً مربوط به تحریم دو کشور از سوی غرب است. این توافق بر مبنای قیمت شکل نگرفته است که الان روی آن تاثیر داشته باشد.

کاهش قیمت نفت چه تاثیری بر روی اقتصاد ایران خواهد گذاشت با توجه به اینکه الان نیز در شرایط تحریمی قرار داریم؟


مسئله اقتصاد ایران صادرات نفت است. در حال حاضر صادرات نفت ما حدود یک میلیون بشکه در روز است. با این میزان صادرات نفت، افزایش و یا کاهش چند دلاری قیمت نفت نمی تواند به اقتصاد ایران ضرر چندانی برساند. زیرا در هفت ماه گذشته قیمت نفت بالا بوده است و ممکن است در چند ماه آینده پایین آمده باشد. پیش بینی می شود در صورت ادامه روند نزولی قیمت نفت،ممکن است درآمد نفتی ایران نزدیک به یک میلیارد دلار کاهش بیابد. البته این کاهش درآمد برای اقتصاد ایران عدد بزرگی نیست که بتواند تاثیر چندانی داشته باشد یا بتوان از آن به عنوان فاجعه در اقتصاد ایران یاد کرد. اصل قضیه این است که ما بتوانیم اختلافات را با ۵+۱ به نتیجه برسانیم و بتوانیم از دلارهای بلوکه شده استفاده کنیم و از طرف دیگر میزان تولید خود را افزایش دهیم تا جبران کاهش قیمت نفت شود.

اگر توافق هسته ای در ۲۴ نوامبر شکل بگیرد؛ چه تاثیری می تواند در بازار انرژی جهانی داشته باشد؟

احتمالاً اگر بازار جهانی احساس کند، ایران می تواند نفت بیشتر بفروشد روی قیمت ها کمی تاثیر می گذارد؛ ولی مقدرا آن بسیار زیاد نخواهد بود. البته آینده نشان خواهد داد که قیمت نفت ایران بسیار بالاتر خواهد رفت. در واقع ممکن است در کوتاه مدت قیمت ها کاهش یابد ولی در بلند مدت می تواند به نفع اقتصاد کشور باشد.

پیش بینی شما از روند بازار نفت چیست؟

پیش بینی قیمت نفت بسیار سخت است و تقریباً غیر ممکن است. در واقع به قدری در قیمت نفت، مسائل مختلف مطرح است که اگر کسی بخواهد قیمت نفت را پیش بینی کند، باید بر مبنای یک سناریو پیش بینی کند. به هرحال من فکر می کنم در شرایط فعلی کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی به خاطر تحولات بازار آینده نفت است که به این مقدار کاهش یافته است. البته بازار آینده تحولاتش خیلی کندتر از بازار اصلی است. تحولات قیمت نفت ادامه دارد مثل تحولات بازار سهام که آن هم ادامه دارد. مثلا سهام امریکا یک روز سیصد دلار کاهش و یا روز دیگر سیصد دلار افزایش پیدا می کند.