داخلی صفحه یادداشت بینندگان آرشيو يادداشت

ژورنالیسم و کتابخوانی

بخش تعاملی الف - بهروز ساریخانی

ده ها سال است که دراین باره بحث می شود که روزنامه ها و مجلات – بویژه از نوع زردِ آن – باعث سطحی شدن افکار مردم می گردند و رواج این رسانه ها بهمراه رادیو و تلویزیون را آفت کتابخوانی می نامند.

در سال های اخیر گسترش بی سابقه شبکه های مجازی, ماهواره و اینترنت به این نگرانی بشدت دامن زده است. اما براستی نقش ژورنالیسم در اُفتِ کتابخوانی چقدر است ؟

همه ما در طول دوران تحصیل با این واقعیت مواجه بوده ایم که دانش آموزان و دانشجویان یک کلاس, به یچوجه دارای دریافت مساوی از موضوع درس نبوده اند. بهمین جهت است که سال ها است بازار تدریس خصوصی و کلاس های متفرقه این قدر داغ است.

رواج ژورنالیسم, محبوبیت و گسترش عظیم شبکه های مجازی در همین رابطه است. روزنامه, هفته نامه , ماهنامه, فصل نامه ها و . .. هریک کارکرد مخصوص داشته و مسلما هیچگاه نمی توانند جای کتاب و از آن بالاتر تحصیلات کلاسیک را پر کنند.

وایبر, واتس آپ و . . . تلگرام هم نه جای شرح و بسط بحث های عمیق علمی, سیاسی, اجتماعی, فرهنگی و هنری اند و نه امکاناتی صرفا برای وقت گذرانی در صف مترو, اتوبوس و . . .

واقعیت آن است که این رسانه های جذاب جدید – که روز به روز هم بر تعدادشان افزوده می شود – در مجموع باعث افزایش بی سابقه سطح اطلاعات عمومی مردم شده اند. اما همانطور که افراط و تفریط در هر کاری مضر است, توسل صرف به این وسایل ارتباط جمعی نیز می تواند باعث رواج عوام فریبی و پائین آمدن سطح سلیقه عمومی مردم در زمینه های گوناگون گردد.

این رسانه ها بجهت کارکرد و ویژگی هائی که دارند, تنها می توانند حداکثر به "طرح" یک موضوع – البته بشکلی بسیار وسیعتر - بپردازند. نگاه یکجانبه و محدود به یک موضوع, گاه میتواند آنچنان انحرافی در ذهن و روح خواننده بیافریند که اگر بکلی چیزی از آنموضوع نمی دانست خیلی کمتر زیان داشت. خطر اینچنین رسانه ها برای جامعه ما که به عادت اظهار فضل در هرمورد و راجع به هرچیز مبتلاست, البته بیشتر است.

برای گسترش فرهنگ کتابخوانی, بنظر می رسد مناسبترین روش نه تخیفیف شآن و استهزاء و سانسور ژورنالیسم, بلکه سرمایه گذاری لازم در امر خطیر کتاب و کتابخوانی است. در نظام شوروی سابق, دولت برای اینکار آنچنان سوبسیدی در نظر گرفته بود که تجارت کتاب با شوروی برای کتابفروش های ایرانی به کسب و کاری بسیار سودآور تبدیل شده بود. جوانان قدیم یادشان هست که انتشارات گوتنبرگ و بعدها "دنیا" چه استفاده شایانی از این تجارت می نمودند.

دولت همانطور که برای غذای جسم مردم یارانه می پردازد, بد نیست در کنار حجم قابل توجه هزینه های تبلیغات در سینما و رادیو و تلویزیون, فکری هم برای غذای روح مردم بنماید. واگذاشتن امور به حال خود معلوم نیست راه به سعادت ملک و ملت ببرد.

ساختمان کتاب سخت بالا میرود, اما دیرپا تر است؟!