سردبیر محترم

آخرین دور مذاکرات هسته‌ای در جریان است ، اما به نظر می‌رسد تیم‌ مذاکره کننده و حتی کارشناسان و تحلیلگرن داخلی‌ از چند نکته به عمد یا به سهو غافل مانده‌اند.

۱- ایران تاکید دارد که بزرگترین امتیاز و نتیجه برای ایران باید رفع و لغو همه تحریمها باشد، اما طرف مقابل هر چند به صورت رسمی‌ اذعان نمیکند ولی‌ در واقع شاید پشت درهای بسته با یادآوری وضعیت اقتصادی داخل کشور به تیم‌ مذاکره کنند یادآوری می‌کند بزرگترین امتیاز حاصل همکاری ایران این خواهد بود که دولت آقای روحانی قادر خواهد بود به تثبیت و اداره نیمبند اقتصاد کشور ادامه دهد، به عنوان نمونه واقعاً اگر توافق ژنو صورت نمیگرفت، شانس و امکانی برای دولت نو پای آقای روحانی و کلا برای ایران باقی‌ می‌ماند که بازار ارز را بعد از دو سال التهاب تثبیت کند یا تورم را کاهش دهد و یا سایر مؤلفه‌های اقتصادی را حداقل تثبیت نماید؟!.. حال نیز آنها به همین دلیل امکان ادامه وضعیت کنونی برای اقتصاد ایران را بزرگترین امتیاز برای ایران می‌دانند که متاسفانه به دور از شعار این حقیقت اقتصاد ایران است و فقط تصور کنید که دور دیگری از تحریمها آغاز شود واقعاً در عالم واقعیت دولت میتواند در آنصورت راهی‌ برای تثبیت نرخ ارز و یا تورم یا جلوگیری از کوچک شدن اقتصاد ایران و افزایش بیکاری، فقر اقتصادی و متعاقب آن تزلزل امنیت داخلی‌ و ملی‌ بیابد؟!... حتما پاسخ برخی‌ از دوستان اقتصاد مقاومتی خواهد بود، ولی‌ بدون تعارف اقتصاد مقاومتی اسم دیگری برای اقتصاد بدون نفت است، چند سال است که دنبال اقتصاد بدون نفت هستیم و هرگز موفقیتی نداشتیم؟!... اگر حتی خوشبینانه به توان اجرای اقتصاد مقاومتی نگاه کنیم سالها زمان لازم داریم که آن را اجرا کنیم ولی‌ نیاز ما راه‌حلی است که برای چند ماه بتواند جواب دهد نه چند سال.

۲- اخیرا در کشور و به خصوص در میان محافل منتقد توافق و مذاکرات هسته‌ای تحلیل‌های فراوانی دیده میشود که خلاصه آن این است که دولت اوباما نیاز حیاتی به رسیدن به نتیجه دارد و جالب است که شاهد این تهلیگرن هم سخنان و مقالات افرادی در آمریکا و غرب است!!... واقعاً این اوج ساده انگاری و دور بودن از فضای حقیقی‌ غرب و آمریکا است. دوستان تصور میکنند چون نتیجه این مذاکرات برای ایران بسیار مهم است پس حتما نتیجه آن برای آمریکا و دولت آن و افکار عمومی‌ آمریکا و کشورهای اروپایی نیز بسیار مهم است!.. در واقع خطری که وجود دارد این است که شواهد بسیاری نشان میدهد که اگر سال پیش ممکن بود اوباما به راستی‌ دنبال نتیجه رسیدن مذاکرت باشد ولی‌ رویداد شش ماه اخیر باعث شده که عدم رسیدن به نتیجه و افزایش فشار بیشتر برای دولت اوباما نه تنها گزیه بهتری است بلکه نیاز واقعی‌ او می‌باشد، چرا، فقط به این دلیل ساده که بعد از جریان داعش و سر بریدن آمریکایی‌ها و جریان بی‌ اعتنایی پوتین در مورد اوکراین و سوریه و سرزنش اوباما توسط منتقدین داخلی‌ و خارجی‌ و فشار سنگین جمهوری خواهان هم اکنون اوباما بیش از اینکه نیاز به نشان دادن یک چهره آشتی‌ جویانه و اهل مذاکره داشته باشد، اوباما و حزب دمکرات نیاز به ارائه یک چهره قاطع و محکم دارد که در چند هفته اخیر همه قرأین و شواهد نشان از حرکت اوباما در این مسیر دارد، از طرفی‌ به هر حال در دو سال آینده اوباما نیاز به همکاری کنگره برای بهبود عملکرد خود دارد و هر چند ممکن است که بٔر روی کاغذ اوباما این قدرت را داشته باشد که اکثریت مخالف کنگره را در مورد توافق با ایران دور به زند ولی‌ میدن این یعنی‌ عدم همکاری کنگره با سایر سیاستهای داخلی‌ اوباما که تاثیر به مراتب بیشتری بٔر افکار عمومی‌ و موفقیت اوباما دارد، مانند مورد وزارت علوم در ایران!... طبیعی‌ است که اوباما هرگز حاضر نخواد شد به خاطر ایران سرنوشت حزب دمکرات و منافع حزبی و ملی‌ و ریاست جمهوری ۲۰۱۶ را با یک توافق خارجی‌ که همه از آن انتقاد دارند عوض کند . بنابر این خطای که بسیار برای کشور خطرناک است این است که همه این تحلیل‌های داخلی‌ و خارجی را که اوباما به هر قیمت دنبال توافق است را به پذیریم ولی‌ در واقع شواهد مانند لحن آمریکایی‌ها در مسقط نشان میدهد که آنها بسیار حتی علاقه دارند که دور دیگری از تحریمها را در پیش بگیرند و مطمئن باشید در آنصورت مذاکرات بعدی نه در مورد میزان غنی سازی بلکه در مورد تعلیق تمام و کامل غنی سازی و از آن بالاتر لیست بلند بالایی‌ از توانایی موشکی تا حقوق بشر و تا تغییر سیاست خارجی ایران در مورد اسرائیل و منطقه خواهد بود.

۳- مساله دیگری که واقعاً در کشور به آن توجه نمی‌شود و اگر میشود جنبه شعاری و روزنامه یی دارد مساله نقش اسرائیل در منطقه، دنیا و پرونده هسته یی است. بیشتر دوستان به اسرائیل و قدرت آن از دید سخت افزاری و نظامی نگاه میکنند، مثلأ چون موشک‌های حماس و حزبالله می‌توانند به قلب اسرائیل برساند پس حتما نقش اسرائیل در دنیا به نفع ما بسیار تضعیف شده، ولی‌ دوستان توجه ندارند که آنچه باعث دوام و تاثیر گذاری اسرائیل شده نه قدرت سخت افزاری بلکه قدرت نرم افزاری آن است که در حمایت محافل طرفدار اسرائیل در تمام کشورهای تاثیر گذر دنیا تبلول یافته. مثلأ تحلیلگرن داخلی‌ می‌گویند که اگر مذاکرات به نتیجه نرسد منافع اروپا و روسیه با آمریکا در ادامه تحریم در تضاد قرار خواهد گرفت و در آنصورت خود به خود تحریمها خواهد شکست، غافل از اینکه اصولا اگر به خاطر اسرائیل و این محافل طرفدار او نبود فرانسه ، روسیه ،آلمان و حتی چینی‌ که همیشه سیاست نسبتا مستقلی از آمریکا داشتند اصولا وارد سیاست تحریم نمیشدند، ولی‌ این محافل کار همکاری و مجبور کردن همه این کشورها در جهت ادامه سیاست ایران ستیزی و تحریم را بٔر عهده دارند . این سیاست اسرائیل و محافل آن از جنگ ۳۳ روزه ۲۰۰۶ آغاز شد و به صورت استراتژیک ادامه دارد و تحریمها فقط یکی‌ از نمودهای خارجی آن است و همه شوأهد به خصوص بعد از جنگ اخیر غزّه و واقعه اخیر قدس نشان میدهد که نه تنها از فعالیت این محافل علیه ایران کم نخواهد شد بلکه افزایش نیز خواهد یافت و در واقع پیروزی ایران و محافل طرفدار آن در منطقه بهایی دارد که در مورد تحریمها و پرونده هست یی به دنبال اجبار ایران به پرداخت آن هستند. از اینرو تصور اینکه در بلند مدت حتی چین و روسیه از این تحریمها تخطی کنند بسیار خوشبینانه است و اصولا لغو همه تحریمها و عادی شدن روابط ایران با غرب و دنیا تا زمانیکه ایران حداقل مواضعی مانند عربستان یا ترکیه در مورد اسرائیل ناداشته باشد نزدیک به محال است.

۴- البته همانگونه که اشاره شد این تقابل در زمینه هست یی بیسیار ریشه دار تر از چرخیدن چند سانتریفیوژ یا بٔر داشتن چند تحریم است. مساله تحریمها و دلیل ظاهری آن فقط نوک کوه یخی از این برنامه استراتژیک است ولی‌ آنچه خسارت تاکتیکی بیشتری به کشور وارد می‌کند عدم وجود کارشناسان خبره و دنیا دیده در این مورد است. مثلأ وزیر خارجه ایران که نوک خط دفاعی ایران در برابر این سیاست استراتژیک است و متعاقب آن ریاست جمهوری که ایشان به او مشاوره میدهد با ساده انگاری غیر قابل تصوری حل شدن پرونده هسته یی را در ۳ ماه یا حداکثر ۶ ماه عملی‌ می‌دانند و حتی همین حالا هم عمق مطلب را نگرفتند و یا به صلاح کاری نمیدانند که مطرح کنند این نشان میدهد که تا چه اندازه از فقدان افرادی کار بلد و دارای بینش و شناخت در سطح روابط جهانی‌ رنج میبریم، ما جایی‌ قافله را باختیم که با ساده انگاری توافق ژنو را امضا کردیم. توافق ژنو و توقف غنی سازی ۲۰ درصد در برابر توقف گسترش تحریمها لازم بود ولی‌ از بین بردن ذخائر ۲۰ درصد یک اشتباه استراتژیک بود که دست ایران را برای همیشه خالی‌ کرد . فقط ببینید که چرا طرف غربی از بٔر گشت به شرائط پیشین واهمه یی ندارد و در واقع از آن استقبال هم می‌کند، چون مثلأ ایران برای بٔر گرداندن همان ذخائر ۲۰ درصد به یک یا دو سال زمان نیاز دارد ولی‌ طرف غربی برای قطع صادرات نفت ایران و گسترش تحریمها به چند ماه زمان بیشتر نیاز ندارد! در این مسابقه طبیعی‌ است که ایران با از دست دادن ذخائر ۲۰ درصد فرسنگها از طرف غربی عقب است و نتیجه اینکه آنها میدانند که ایران راه چندانی جز تمکین نخواهد داشت.

در آخر ممکن است دوستان انتقاد کنند که خوب این که همه مشکلات و مسائل شد پس راه حل چیست؟.. هر چند برای تبیین راه حل به یک نوشته طولانی‌ دیگر نیاز است ولی‌ به تور خلاصه باید گفت که نیاز اساسی‌ کشور در این شرائط دشوار دوری از شعار و واقع بینی‌ است، همان سیاستی که چین در مواجهه با غرب و واقعیت دنیا بعد از ۳۰ سال آمریکا ستیزی و غرب ستیزی گرفت و از سال ۱۹۸۰ شروع به تغییرات واقعی و از روی شناخت و نه از روی اجبار گرفت و نتیجه آن قدرت امروزی چین در برابر همان آمریکا و غرب است. اساس سیاست چین بٔر این محور بود که به جای بلند پروازی قدرت جهانی‌ بودن هدف خود را قدرت منطقه یی بودن و آرامش در داخل برای بهسازی و توانمند سازی داخلی‌ خود کرد که تا به همین امروز نیز این دکترین پا بٔر جاست و فقط منافع خود را کشورهای مستقیم همسایه و مناطق خود تعریف کرد، یعنی‌ کره شمالی‌، تایوان، هنگ کنگ، دریای چین، سین کیانگ، برمه، تبت و... و از همه خواست به منافع او در این کشورها و مناطق احترام به گذرند و خود را بیهوده در گیر آمریکای جنوبی، خاورمیانه یا آفریقا نکرد و خط قرمز خود را رشد ۸ درصدی ، بیکاری زیر ۵ درصدی و تورم زیر ۳ درصدی قرار داد. ایران نیاز باید در همه زمینه یک باز نگری اساسی‌ داشته باشد تا این مشکلات که کشور را احاطه کرده از مسائل اقتصادی تا مساله محیط زیست و تا مسائل فرهنگی‌ و مسائل خارجی را بتواند مدیریت صحیح کند ولی‌ متاسفانه برخی‌ دوستان تندرو در کشور حاضرند برای حل مسائل بغرنج و عدیده داخلی‌ و خارجی‌ که مثل یک کلاف سر در گم در همه زمینه‌ها به هم تنیده و سالها تلنبار شده همه رهها و سناریوها را حتی بدترین آنها که جنگ مستقیم است را برن، ولی‌ یک راه ساده و عملی‌ که آنهم اعتماد به مردم و اجازه تغییر و تحوّل تدریجی‌ و مثبت مانند چین است را هرگز حاضر به امتحان نیستند نکند دیوار بلند انحصار آنها به نفع ملت و حتی خود آنها ترک بردارد یا کوتاه شود، و این خواهد بود که روزی از این جمود و انکار معضلات و حقائقٔ دست بٔر خواهند دست که قطعاً دیگر خیلی‌ دیر شده . (2499354) (alef-10)