نظر منتشر شده
۲
توصيه به ديگران
 
کد مطلب: 375723
عرفی شدن فساد و تناقض افشاگری
محسن مهدیان، 4 مرداد 95
تاریخ انتشار : دوشنبه ۴ مرداد ۱۳۹۵ ساعت ۱۲:۲۶
ارزیابی ما از جامعه ای که در آن زندگی می کنیم چیست؟ مسیر تغییرات جامعه را چطور ارزیابی می کنیم؟ حرکت جامعه رو به تعالی است یا دچار عقب گردیم؟

واقعیت این است که برآورد اغلب ما از روی تیتر ها رسانه ای است. تیتر و خبرکوتاه تلگرامی و غیره. جامعه ما دچار یک دور باطل خبر سیاه است.

باید توجه کنیم که خبر تلخ جذابیتش را از استثنا بودن می گیرد و به خودی خود اهمیت و ترجیح ذاتی ندارد. اما وقتی تعداد خبرهای سیاه از حدی عبور می کند و رعایت استثنا بودن آن حفظ نمی شود ۲ اتفاق ناگوار و همزمان می افتد.

اول اینکه مردم حساسیت خود را نسبت به اخبار منفی از دست می دهند. از دست دادن حساسیت مردم در نهایت منجر به بی تفاوتی انها می شود و در زمانی که نیاز به مطلبه عمومی داریم، با بی حسی مخاطب مواجه می شویم.

دوم و بدتر اینکه برداشت مردم از این دست اخبار دیگر یک استثنا نیست. وقتی فساد و سیاهی سکه رایج رسانه ها می شود خواه و ناخواه انچه مردم از جامعه برداشت می کنند چنبره پلیدی ها و تلخی هاست.

ایندو آسیب هزینه غیرقابل براوردی بر سرمایه اجتماعی انقلاب وارد می سازد. اثر این دو آسیب، هم بی توجهی است و هم ناامیدی و هم بدتر عرفی شدن فساد است؛ چه انکه آخری از همه بدتر است. عرفی شدن فساد مثل عادی شدن گناه در جامعه است. چرا به ما سفارش شده است که گناه را افشا نکنیم و یا نسبت به گناه علنی حساسیت وجود دارد؟ علتش در همین بدعت و ساختار شکنی و عادی سازی گناه است. عادی سازی گناه اثرش شکستن قبح گناه است؛ چنانچه فرد برای ارتکاب کناه از وجدان درد کمتری برخوردار است.

نکته بسیار کلیدی در رفتارشناسی اجتماعی مردم این است که مردم ما با تصورشان نسبت به جامعه زندگی می کنند. هرانچه از جامعه تصور کنند عامل رفتار اجتماعی شان است. تصور مردم الزما همانی نیست که وجود دارد اما مهم تصویری است که از جامعه در ذهن مردم ساخته شده است. کار رسانه همین تصویر سازی است. رسانه می تواند یک جامعه عادی را کاملا فاسد تصویر سازد و بالعکس.
"عرفی سازی فساد" باعث می شود فساد از یک پدیده منزجر و مشمئز کننده به یک اتفاق ساده و رایج تبدیل شود. در این راستا جامعه دچار "تناقض افشاگری" می شود.

با فرض اینکه افشاگری فساد با نیت اصلاح صورت می گیرد آنگاه سوال این است که ما چرا افشاگری می کنیم؟

یک اصل کلی و همیشگی وجود دارد؛ هر نوع تغییر پایداری تنها و تنها از طریق مطالبه مردمی صورت می گیرد. به تعبیری برای اصلاح و مقابله با فساد نیازمند همراهی مردم هستیم. تا مطالبه ضدفساد شکل نگیرد هر میزان نهادهای نظارتی افزایش یابد باز هم اثری روی کاهش فساد نخواهد داشت. شاید به همین جهت است که تاکید بسیاری بر اصل امر به معروف و نهی از منکر مردمی در معارف دینی شده است.

بنابراین افشاگری با هدف ایجاد مطالبه عمومی صورت می گیرد. حال تناقض کجاست؟ وقتی افشاگری تبدیل به رقابت سیاسی و یا ابزار رسانه برای جلب مخاطب شود، جامعه به سرعت دچار عرفی گرایی فساد می شود.

عرفی گرایی فساد همانطور که گفته شد جامعه را دچار بی حسی اجتماعی می کند. هم بی حسی و هم ناامیدی. در نهایت افشاگری های پی در پی نه تنها جامعه را برای مبارزه همراه نمی سازد، بلکه آنها را بی اعتنا و بدتر اینکه ناامید از اصلاح می کند.
از این جهت می تواند گفت که "عرفی سازی فساد" به "تناقض افشاگری" می انجامد.

با این توضیح سوال این است که آیا این یادداشت مخالف افشاگری است؟ آیا افشاگری را منع می سازد؟
خیر. تردیدی نیست که افشاگری و روشنگری یک اصل در جهت تغییر و اصلاح است. اما این مهم ملاحظاتی دارد که اگر رعایت نشود از حاشیه خارج و متن و هدف اصلی افشاگری را ضربه می زند.

سه نکته کلیدی برای انجام "افشاگری اصلاح گرایانه" وجود دارد.
یکم. افشاگری باید تاکید شود که یک استثنا است. تحقق این مهم به صرف بیان هم میسر نیست. مدل افشاگری باید از جنس "یک اتفاق کمیاب" باشد. طبیعی است که باید و باید بین افشاگری یک رسانه انقلابی با افشاگری یک رسانه ضدانقلاب تفکیک روشن ادبیاتی وجود داشته باشد.

دوم. افشاگری نباید به سطح رقابت های سیاسی و ابزار جلب مخاطب تنزل یابد. عارضه این کم توجهی ذبح سرمایه اجتماعی و تهدید اعتماد ملی است که در کوتاه مدت و میان مدت قابل اصلاح نیست.

سوم. افشاگری باید موردی باشد. هر نوع افشاگری که از آن تلقی فساد سیستمی شود خطای راهبردی است. فساد سیستمی اگر به معنای ساختار فاسد باشد جز بی اطمینانی و ناامیدی هیچ دستاورد دیگری ندارد.

در نهایت و از همه مهمتر اینکه نباید اجازه دهیم که فساد از یک استثنا خارج شود. راه رسیدن به این هدف توجه به نقاط مثبت و قابل اعتنای اجتماعی است. اخبار سیاه را باید در کنار اخبار سفید تحلیل کرد. بی توجهی رسانه ای به اخبار سفید و امیدوار کننده باعث می شود تحلیل جامعه از پیرامونش فراتر از تیترهای تلخ رسانه ای نرود.
 
کلمات کلیدی : فساد سیستماتیک
 
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۵-۰۵-۰۵ ۰۹:۲۳:۴۲
شایسته است که اصلاح ساختار اجتمائی یه بوته فراموشی وحذف از حاغظه ها سپرده نشود. (3845708) (alef-13)
 
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۵-۰۵-۰۵ ۱۶:۰۳:۳۳
افشاگری بدون نیت تظلم و دادخواهی حرام است و مورد رضایت خداوند نیست:

لا یحب الله الجهر بالسوء من القول ، الا من ظلم (3846877) (alef-3)
 


نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
عرفی شدن فساد و تناقض افشاگری