کد مطلب: 67813
كاربردهاي تكنولوژي هسته‌اي در بخش صنعت و معدن
تاریخ انتشار : جمعه ۲۰ فروردين ۱۳۸۹ ساعت ۱۵:۰۶
از آوريل سال 2006 ميلادي كه ايران اعلام کرد، موفق به غني‌سازي اورانيوم به ميزان 3.5 درصد شده است، كشورمان گام در مسيري نهاد كه با ادامه آن مي‌تواند از كاربردهاي صلح‌آميز اين انرژي خدادادي بهره‌مند شود. كاربردهايي كه طيف وسيعي از بخش‌هاي صنعتي و توليدي را نيز شامل مي‌شود.
به گزارش ايسنا، شايد زماني كه بزرگاني مانند خانواده كوري، هانري بكرل و انيشتين روي جوانب مختلف اتم و علوم مربوط به هسته كار مي‌كردند، هيچ‌يك حتي تصورش را هم نمي‌كردند كه روزي كشف آن‌ها انقلابي را در جهان به پا كند.
انقلابي كه هرچند متاسفانه با ساخت بمب اتمي و ريختن آن بر سر مردم ژاپن آغاز شد، اما در حال حاضر همگان به اين نتيجه رسيده‌اند كه انرژي هسته‌اي به غير از كشتار، كاربردهاي وسيع ديگري نيز در عرصه‌هاي مختلف دارد كه بشر تاكنون كمتر از آن‌ها باخبر بوده است.
كشورمان نيز طي چند سال اخير وارد عرصه دانش هسته‌اي شده و شايد اگر در اين مدت برخي قدرت‌هاي جهان بر سر راه ايران مانع‌تراشي نمي‌كردند، كشورمان تاكنون راه زيادي را در اين عرصه پرارزش پيموده بود.
با تمام اتفاقات رخ داده كشورمان همچنان بر استفاده صلح‌آميز از انرژي هسته‌اي تاكيد داشته و تاكنون بسياري از كشورهاي جهان نيز از اين حق مسلم ايران دفاع كرده‌اند.
اما در ايران تاكنون بيشتر درباره كاربردهاي علوم هسته‌اي در بخش‌هايي مانند بهداشت و درمان، كشاورزي و برق گفته شده و شايد كمتر از كاربردهاي علوم هسته‌اي در بخش صنعت و معدن سخني به ميان آمده باشد.
در اين گزارش سعي شده است، به طور اختصار و گذرا به برخي از كاربردهاي علوم هسته‌اي در بخش صنعت و معدن اشاره شود.
لازم به توضيح است كه انرژي هسته‌اي قابل تبديل به تمامي انرژي‌هاي ديگر است، اما هيچ انرژي به انرژي هسته‌اي تبديل نمي‌شود و شايد همين ويژگي منحصر به فرد باشد كه باعث شده، علوم هسته‌اي كاربردهاي ويژ‌ه‌اي پيدا كنند.
* * كاربردهاي تكنولوژي هسته‌اي در بخش صنعت
تكنولوژي هسته‌اي در بخش صنعت استفاده‌هاي فراواني دارد كه كه از مهم‌ترين كاربردهاي آن مي‌توان به صورت فهرست‌وار به موارد زير اشاره كرد:
1- نشت‌يابي با اشعه و بررسي جوشكاري در لوله‌هاي نفت و گاز.
2- دبي‌سنجي پرتوي (سنجش شدت تشعشات، نور و فيزيك امواج).
3- سنجش پرتويي ميزان سائيدگي يا خوردگي قطعات در حين كار از جمله پيستون‌هاي هواپيما.
4- تهيه و توليد چشمه‌هاي پرتوزائي كبالت و ايريديم براي مصارف صنعتي.
5- بررسي كوره‌هاي مذاب و شيشه‌سازي براي تعيين اشكالات آن‌ها.
6- بهبود فرآيندها، اندازه‌گيري دقيق در مورد سطح‌سنجي، ضخامت‌سنجي، رديابي، آزمايش‌هاي كنترل كيفي، ايجاد واكنش‌هاي شيميايي موردنظر و كاهش هزينه توليد در فرآيند توليد.
7- افزايش كيفيت قطعات اتومبيل. به عنوان مثال در صنعت خودروسازي از مواد راديواكتيو براي كنترل كيفيت ورق استيل استفاده مي‌شود.
8- كاربرد در صنايع غذايي. به عنوان مثال پرتوافكني روي مواد غذايي بدون اين‌كه حالت فيزيكي يا مزه ماده خوراكي را تغيير دهد، مي‌تواند آن‌را به طور كامل استريليزه كند. كشتن حشرات كوچك يا ميكروگانيزم‌ها در مواد غذايي و طولاني‌تر كردن عمر مواد غذايي نيز از ديگر كاربردها در صنايع غذايي است.
* * كاربردهاي تكنولوژي هسته‌اي در بخش معدن
از نمونه‌هاي كاربردي تكنولوژي هسته‌اي در بخش معدن نيز مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:
1- چگالي‌سنجي موادمعدني با اشعه.
2- كشف عناصر ناياب در معادن.
3- عمريابي صخره‌ها و معادن با كربن 14. با كربن 14 مي‌توان طول عمر را با دقت بسيار بالايي تعيين كرد.
4- جداسازي فلزات سنگين از گياهان دارويي. در عمليات اكتشاف و استخراج معادن زيرزميني، از راديوايزوتوپ‌ها به عنوان وسيله‌اي مطمئن و آسان براي تعيين جريان‌هاي زيرزميني استفاده مي‌شود.
5- تعيين مشخصات و تشكيلات زيرزميني براي تعيين محل دقيق حفاري‌ها.
* * كاربردهاي تكنولوژي هسته‌اي در صنعت نفت
يكي از كاربردهاي مهم اين نوع تكنولوژي در صنعت نفت است كه در زير به آن‌ها اشاره مي‌شود:
1- با آزمايش 40 نوع نفت مختلف که در نقاط مختلف جهان استخراج مي‌شوند، دانشمندان به اين نتيجه رسيدند که در تمام مواد نفتي هفت نوع عنصر مشترک وجود دارد؛ اما مقدار آن‌ها در نفتي که در يک نقطه استخراج مي‌شود با نفت نقطه ديگر دنيا متفاوت است که با استفاده از انرژي هسته‌اي به راحتي مي‌توان اين تفاوت را تشخيص داد.
2- هنگامي که مواد نفتي به جا مانده از کشتي حامل سوخت در جايي مشاهده مي‌شود، مي‌توان نمونه‌اي از آن‌را به آزمايشگاه برد و در معرض تابش نوتروني قرار داد. به اين ترتيب عناصر مختلف و مقدار آن‌ها مشخص مي‌شود و مي‌توان به طور دقيق اعلام کرد که اين آلودگي از کدام کشتي نشات گرفته است.
3- هنگام انتقال مواد نفتي در فاصله‌هاي زياد، چون شرکت‌هاي مختلف نفتي از لوله‌هاي نفت مشترک استفاده مي‌کنند، رديابي ايزوتوپي مختلف براي علامت‌گذاري ابتداي انتقال هر محموله نفتي به کار برده مي‌شود.
4- در تاسيسات تصفيه و پالايش از رديابي‌هاي ايزوتوپ‌هاي راديواکتيو براي دنبال کردن مواد پتروشيمي و آماده‌سازي آن‌ها در قسمت‌هاي مختلف استفاده مي‌شود.
5- در مرحله نهايي محصولات مواد نفتي تصفيه شده براي تعيين درجه خالص بودن آن‌ها با استفاده از ايزوتوپ‌هاي راديواکتيو آزمايش مي‌شوند.
6- رديابي ايزوتوپ راديواکتيو را تقريبا در تمام مراحل تاسيسات صنعتي پتروشيمي مي‌توان مشاهده کرد.
7- هنگام کشف و استخراج نفت دانشمندان ميله‌هاي راديواکتيو را داخل چاه‌هاي آزمايشي فرو برده، سپس ميزان انتشار تشعشع راديواکتيو را در طبقات مختلف اندازه مي‌گيرند. زمين‌شناسان ميزان بازتاب اشعه راديواکتيو را ثبت مي‌کنند و يک تصوير واضح و دقيق از طبقات زيرين جهت حفاري بيشتر براي رسيدن به نفت در آن منطقه يا متوقف کردن کار به دست مي‌آورند.
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
