داخلی صفحه اقتصادی آرشيو يادداشت

اقتصاد و اثر اتفاقات سیاسی - اجتماعی

بخش تعاملی الف - محسن ممقانی

اشاره: مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های بینندگان الف است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. بینندگان الف می توانند با ارسال یادداشت خود، مطلب ذیل را تایید یا نقد کنند.

بدون شک ، اقتصاد در کشور ما زیر سایه ی سنگین مدیریت دولتی قرار دارد و از این رو، ساز و کارهای اقتصادی چندان اثری بر اقتصاد بحران زده ی کشور ما ندارند. وضعیت اقتصاد در کشور ما در حال حاضر وضعیت مطلوبی نیست و نمی توان از تأثیرات سیاست های غلط اقتصادی دولت بر اقتصاد در سالهای گذشته چشم پوشید. حالا نه تنها بانک مرکزی ما به عنوان نهادی که باید استقلال تام داشته باشد در اتخاذ سیاستهای پولی، به ابزاری در دست دولت تبدیل شده و استقلال خود را از دست داده، حتی در سالهای گذشته، به نوعی در حال تبدیل شدن به یک وزارتخانه ی تحت نظارت دقیق دولت بوده است. از سوی دیگر و در شرایطی که وضعیت اقتصادی کشور وضعیت مطلوبی را تجربه نمی کند، از بین رفتن اعتماد به دولت در میان مردم و نیز کارشناسان و صاحبنظران، به نوعی به تشدید بحران دامن زد. اگر در شرایطی که اقتصاد در کشوری در معرض خطر بحران زدگی یا سقوط قرار گرفته است، دولت و مسئولان کشوری بتوانند اعتماد مردم را جلب و بازسازی کنند و امید به آینده را در میان آنها تزریق کنند، این امر می تواند اثر مهمی در بازسازی اقتصاد آن کشور داشته باشد. به علاوه در کشور ما که با اعمال تحریم های یک جانبه، عاری از منطق و ناقض حقوق بین المللی از سوی استعمارگرانی چون آمریکا قرار دارد، اهمیت این موضوع بیش از پیش آشکار می شود. چنانچه ما بتوانیم با جلب رضایت حداکثری مردم و فعالان بازار، راه را برای ایجاد تحولات گسترده در بازار باز کنیم، خواهیم توانست با اجرای سیاست های کم هزینه و با پشتوانه ی اعتماد ملی، اقتصاد بحران زده را نجات دهیم. اما چنانچه در حالی که اوضاع اقتصادی کشور وضعیت مطلوبی ندارد، اعتماد مردم نیز از بین رفته و از میزان امید و شادی و نشاط در میان آنها کاسته شود، به زحمت می توان به بازگشت اقتصاد به وضعیت مطلوبش امیدوار بود؛ چه، وقتی مردم به سیاست های اقتصادی دولت و تلاش ها و طرحهای آنها به دیده ی تردید بنگرند، کمک به شرایط اقتصادی برای مقاومت دشوار خواهد بود. اما اتفاقات سیاسی – اجتماعی اخیر، که همراه با تزریق شادی و امید در جامعه بود، بار دیگر نوید رشد سرمایه اجتماعی و تلاش برای مقاومت در برابر ناملایمات شنیده شد. اینها نتیجه ی اصلاحاتی ست که اتفاقات سیاسی اجتماعی تأثیرگذار می توانند در اقتصاد کشور ایجاد کنند.

حضور گسترده ی مردم در انتخابات ریاست جمهوری به عنوان یک اتفاق سیاسی بزرگ و نیز رأی اکثریت به رئیس جمهوری تازه وارد به عرصه ی انتخابات ریاست جمهوری که نوید بازگشت اعتدال و کنار رفتن افراط را می داد، نتیجه ی امیدی ست که هنوز در دلها وجود دارد به اصلاحات ساختاری در نظام اقتصادی کشور. بدون شک ایران و اقتصادش، به یک سری اصلاحات ساختاری، به خصوص در نظام بانکی نیاز دارد. نظام بانکی کشور امروز با بحرانی بزرگ روبروست. با توجه به حجم بالای معوقات بانکی و نیز حجم بالای تسهیلات اقتصادی که طبق اخباری که از گوشه و کنار شنیده می شود، حتی از میزان کل سپرده های در اختیار بانکها بیشتر است، به راحتی می توان گفت که بانکهای دولتی در کشور ما در مرز ورشکستگی قرار گرفته اند، اما تلاش فراوان دولت برای حفظ بانکهای دولتی و خودداری از پذیرش ورشکستگی آنها، این امکان را از ما دریغ کرده است که پس از تجربه ی یک شکست بزرگ بانکی، به فکر اصلاحات اساسی بیفتیم. ما هنوز جرأت پیدا نکرده ایم که از تجربه ی شکست های بزرگ در کشورمان، راهی برای موفقیت باز کنیم. ما مدام در پی آن هستیم که با پوشاندن عیبهای عدیده مان، خودمان را گول بزنیم و این تصور را بوجود بیاوریم که در مراحل خوبی از رشد و پیشرفت بسر می بریم. کشوری مثل ترکیه پس از اعتراف به تورم سرسام آور بالای صد در صد، با اتخاذ سیاست های جدید و تنظیم برنامه های تازه، توانست تورم خود را به کمتر از ده درصد برساند و مهمترین عامل برای آغاز مبارزه با این تورم بزرگ، بدون شک، پذیرش آن و اعتراف به یک بحران بزرگ اقتصادی است؛ چیزی که ما امروزه به آن بسیار محتاجیم و اما گویا جرأت آن را نداریم. اما امید به اصلاحات ساختاری بزرگ، بار دیگر توانست مردم را به حضور در انتخابات و انتخاب فردی میانه رو و مدعی شایسته سالاری و بازگرداندن امید به اقتصاد وادارد.

از سوی دیگر، پیروزی تیم ملی بر تیم کره ی جنوبی و حفظ دشوار نتیجه ی یک بر صفر بازی و به تبع آن، راهیابی تیم ملی به رقابت های جهانی فوتبال، در کنار اتفاق سیاسی اخیر، باعث شد تا امیدها کاملتر شوند. مردم ایران، مردمی ورزش دوست هستند و موفقیت های ورزشی جوانان تیم ملی در عرصه های ورزشی مختلف از جمله فوتبال، می تواند طبع مشکل پسند آنها را راضی کند. شادی و نشاطی که یک موفقیت ورزشی در دلهای مردم ایران ایجاد می کند، شاید به مراتب بسیار بیشتر از امیدی باشد که صرف هزینه های زیاد میتواند ایجاد کند. در کنار راهیابی تیم ملی کشورمان به جام جهانی، درخشش تیم ملی والیبال ایران در رقابت های جهانی والیبال به عنوان " پدیده ی مسابقات جهانی "، نقطه ی عطف دیگری در ایجاد شادی و نشاط در دلهای ایرانیان شد. شور و نشاط مردم در هنگام برگزاری مسابقات و پیگیری لحظه به لحظه ی مسابقات تیم ملی والیبال از راه های مختلف و دعا برای پیروزی آنها، همگی نشانه های خوبی هستند که می توانند اثر یک اتفاق ورزشی را بر جامعه، سیاست و اقتصاد نشان بدهند.

همانطور که در ابتدای نوشتار حاضر اشاره شد، باید تلاش کنیم تا اقتصاد را از زیر سایه سنگین مدیریت دولتی خارج کنیم و آن را به دست خود مردم و نمایندگان آنها بسپاریم و با بازسازی و جلب اعتماد عمومی و نیز پیگیری دقیق و منظم نقش حمایتی و نظارتی، تحولات گسترده در ساختار نظام اقتصادی را به انتظار بنشینیم.