داخلی صفحه یادداشت بینندگان آرشيو يادداشت

۲

نگاهی به حقوق زوجین و فرزندان در خانواده

بخش تعاملی الف - بهروز ساریخانی

شروع بحثی در یکی از شبکه های اجتماعی درباره مهریه, بهانه این یادداشت قرار گرفت. گروهی معتقدند اگر پرداخت مهریه در همان ابتدای ازدواج اجباری شود, آنگاه هم جلوی چشم و همچشمی سد شده و نیز هر دختر و پسری پایش را به اندازه گلیمش دراز خواهد کرد. پیروان این نگاه معتقدند شاید با این روش, کمی آمار ازدواج کاهش یابد, اما نهایتا باعث جلوگیری از تبعات منفی بعد از ازدواج خواهد شد. گروهی مهریه را سنتی عقب مانده دانسته و معتقد به تلاش برای حذف تدریجی آن می باشند.

تداوم بحث, پای حق و حقوق زوجین در موقع طلاق را نیز به میان می کشد. آیا شروط آنچنانی ضمن عقد, آنهم در شروع زندگی مشترک چقدر میتواند عملی یا خوش یُمن باشد؟

فارغ از بحث حقوقی که صاحب این قلم فاقد تخصص در آن است, بنظر می رسد حق و حقوق زوجین و فرزندان در شرایط زندگی مشترک یا پس از طلاق، را از دو منظر متفاوت می توان بررسی کرد:

یک) با وجود مواد متعدد مردسالارانه قانون مدنی فعلی, که در شرایط عادی باعث تضییع حقوق زن و فرزندان در خانواده می شود, مشکل بتوان به خانواده ها توصیه کرد که بدون " احتیاط "های لازم، دست دختر یا پسرشان را در دست پسر یا دختر دیگران بگذارند.

شاید بهمین دلیل است که با وجود اینهمه وعظ و خطابه در منابر و اکابر در تخفیف مهریه های آنچنانی، جامعه عملا راه خود را در پیش گرفته و میرود. هرچند با وجود این تمهیدات (که حتی باعث افزایش قابل توجه سن ازدواج در بین دختران و پسران شده)، عملا میزان طلاق ثبتی در جامعه بشدت افزایش یافته و می یابد. داستان پر سوز و گداز طلاق های عاطفی, مفصل تر بوده, نیازمند فرصتی دیگر است.

دو) بجهت تئوریک، بنظر نمی رسد بتوان این بحث را در خلاء انجام داد. حق و حقوق زن و شوهر و فرزندان از ماحصل یک زندگی، ارتباط مستقیمی با سطح رشد اقتصادی و نظام تامین اجتماعی، فرهنگ، عدالت جنسیتی و . . . هر جامعه دارد. بهمین لحاظ الگوبرداری قوانین خانواده دیگر جوامع, شاید نه عملی بوده و احتمالا منجر به مقصود نیز نخواهد گردید.

یکی از ایرادات نظام مهریه، اختصاص آن به دختران است. آیا هزینه بزرگ کردن یک پسر برای خانواده ها، کمتر از همین هزینه برای دختران است که باعث حق جداگانه ای برای دختران می گردد؟

سه) امروزه بجز ازدواج و بچه دار شدن، که ظاهرا تابع هیچ آزمون و مصاحبه ای نمی باشد، برای هر گزینش در تمام موارد دیگر گذار از ده ها خوان لازم است.

برای ورود به دانشگاه، کلی امتحان و کنکور داده می شود. اما ورود به " دانشگاه زندگی" برای عموم آزاد است!؟

در تصادف وسایل نقلیه با عابر پیاده یا یکدیگر، بلافاصله پلیس راهنمایی، کروکی و ... دادگاه بمیان آمده و میزان تقصیر طرفین را به دقیقترین صورت ممکن کنکاش می کنند. چرا این موضوع در زندگی خانوادگی که بسیار حیاتی تر است, مصداق نمی یابد؟

به چه مناسبت می توان و باید به شروط ضمن عقدی که ده ها سال قبل و در شرایطی بکلی متفاوت به امضاء طرفین رسیده، عینا عمل کرد؟ گیریم زمانی آن دو توافق کرده بودند که بعد از جدایی, اموالشان نصف شود. اگر مرد یا زن نقش بکلی نابرابری در تامین، حفظ و نگهداری سرمایه زندگی (که تنها بخش کوچکی از آن مادیات است) داشته باشند، تقسیم اموال چگونه عدالتی خواهد بود !؟

بنظر می رسد اصلاح زمانمند و پیگیر قوانین مدنی و تلاش در جهت ارتقاء فرهنگ عمومی درباره ازدواج و فرزند آوری، دو ضرورت اساسی است که می بایست پیوند عضوی با یکدیگر داشته باشند. کتاب، موسیقی، فیلم و . . . بویژه تلویزیون، می توانند نقش برجسته ای در گسترش نگاه همه جانبه تر به موضوع در جامعه داشته باشند.