کد مطلب: 253738
راهنمای کتاب/ «ماما جادو (تولد نقال)»؛ فرانكا رامه و داريو فو؛ ترجمه ايرج زهري؛ نشر قطره
اعتراف به گناه
بخش فرهنگی، 4 دی 1393
تاریخ انتشار : پنجشنبه ۴ دی ۱۳۹۳ ساعت ۱۷:۲۸
ماما جادو (تولد نقال)نويسنده: فرانكا رامه و داريو فو
مترجم: ايرج زهري
ناشر:
قطره، چاپ اول ۱۳۹۳
۴۰ صفحه، ۴۰۰۰ تومان
این کتاب را
فروشگاه اینترنتی شهر کتاب تا یک هفته پس از معرفی، با
۱۰% تخفیف ویژه عرضه میکنند، در صورت تمایل
اینجا کلیک کنید.
*****
داریو فو نامی بلند آوازه در ادبیات نمایشی ایتالیای قرن بیستم است؛ پسر خانوادهای کارگری با گرایشات ضد فاشیستی که دوران اوج حکومت فاشیستی در ایتالیا به دنیا آمد. پدرش کارگر راه آهن بود، از این رو کودکی او با زندگی در نقاط مختلف کشور گذاشت. مادرش زنی اهل کتاب و روشنفکر بود و پسرش را با ادبیات سیاسی چپ و ضد فاشیستی آشنا کرد. داریو فو در دانشگاه هنرهای زیبای میلان تحصیل کرد و رفته رفته جذب نمایشنامهنویسی و کارگردانی تئاتر شد. در اوایل دهه پنجاه با فرانکا راما که بازیگر اصلی پارهای از آثارش بود ازدواج کرد و فصل تازهای از زندگی هنری او آغاز شد.
در اوایل دهه شصت به اتفاق همسرش به تلویزیون ملی ایتالیا رفت، اما مایههای سیاسی و انتقادی آثارش به قطع این همکاری انجامید. پس از آن داریو فو به همراه فرانکا راما به شکلی جدیتر از گذشته به کار نوشتن و روی صحنه بردن نمایشهایی با مضمون سیاسی پرداختند. «ماما جادو و تولد نقال» مجموعه دو نمایشنامه کوتاه از این زوج هنرمندِ ادبیات نمایشی ایتالیاست که در قالب یک کتاب با برگردان ایرج زهری به فارسی در آمده است. در همین دو اثر کوتاه میتوان بخشی از شاخصههای آثار این نمایشنامهنویسان تاثیرگذار ایتالیایی را که در ایران آنگونه که باید شناخته شده نیستند، مشاهده کرد.
کتاب حاضر در زبان اصلی عنوان دیگری داشته اما بنا به ملاحظاتی احتمالا از سوی ناشر و مترجم به «ماما جادو و تولد نقال» تغییر یافته است. هر دو نمایشنامه آثاری کوتاه هستند به سیاق نمایشنامههایی با یک شخصیت که میتوان به سادگی آنها را روی صحنه برد.
نمایشنامه ماما جادو، ماجرای زنی خیابانیست که در حین فرار از دست پلیس به کلیسا پناه میبرد و در اتاقک اعتراف پنهان میشود. صحبتهای او خطاب به کشیش، بدون اینکه با واکنشی از سوی او همراه شود، ابتدا حالت اعتراف به گناه دارد اما رفته رفته به دردِدلهایی بدل میشود درباره آنچه در جامعه بر او گذشته است؛ حقایقی تلخ حکایت از ناملایمات و آسیبپذیریهای خاص زندگی آدمهایی چون او دارد. اما لحن او در پایان نمایش لحنی معترض می شود که از همه و حتی کشیش انتقاد می کند.
در نمایش دوم (تولد نقال) نویسندگان به شیوهای مستقیم تر به مضامین سیاسی و اجتماعی پرداخته اند. نمایشنامه بر پایه نقل تنها شخصیت اصلی نمایش بنا شده است. از این منظر به نوعی حکم تک گویی بلندی را دارد که خطاب به تماشاگر و چشم در چشم او گفته میشود تا در بیشترین حد ممکن تاثیرگذار باشد. این کیفیتیست که نمایشنامه نخست این کتاب نیز به شکلی دیگر کم و بیش از آن پیروی میکند.
نقال در این نمایشنامه در همان ابتدا به جماعت نوید میدهد که مچ اربابها را گرفته و آنها را مسخره کند و مشت شکم گندههای پر فیس و افادهای را که در دنیا جنگ راه می اندازد، بازکند.
«ماما جادو و تولد نقال» کتابیست کوچک و خواندنی که در یک نشست میتوان آن را خواند. اما در همین کتاب کوچک، نویسندگان از ناهنجاریهای اجتماعی، ناکارآمدی دیوانسالاری اداری، بی عدالتی و نابرابری های اقتصادی و اجتماعی و سیاستهای دولتوقت ایتالیا تا آنجا که توانستهاند انتقاد کردهاند.