کد مطلب: 191125
«روسو» محبوب منورالفکران سکولار ایران
محمد مهدي شير محمدي، 7 تیر 92
تاریخ انتشار : جمعه ۷ تير ۱۳۹۲ ساعت ۱۲:۴۴
۲۸ ژوئن (۷ تیر) مصادف با تولد «ژان ژاک روسو» فیلسوف و نویسنده فرانسوی-سوئیسی است. او از بزرگترین نظریه پردازان تمدن سکولار غرب بود و نظریات او در انقلاب فرانسه و حتی در میان روشنفکران ایرانی موثر بود. از این رو آشنائی اجمالی با وی میتواند مفید باشد.
وی در ۲۸ ژوئن ۱۷۱۲م در ژنو پایتخت سوئیس به دنیا آمد. در روزهای آغازین زندگی، مادرش را از دست داد و تحت سرپرستی پدر، موفق به تحصیل نشد. اما مطالعه را فراموش نکرد. وی جوانی را با سختی گذراند و به مشاغل پستی چون خدمتکاری در پاریس روی آورد تا معیشت خود را سپری کند. تا این که به جهانگردی روی آورد. روسو پس از آنکه زنی دون پایه و بیسواد اختیار کرد، صاحب ۵ فرزند شد اما برای تربیت هیچ یک از فرزندانش اقدامی نکرد و به محض تولد، آنها را به پرورشگاه کودکان “سِر” میسپرد! روسو در ۴۰ سالگی به فلسفه روی آورد و رسائلی در این زمینه نوشت. با مشاهده بی عدالتی های دولت فرانسه، اندیشههایش را صرف براندازی رژیم سلطنتی فرانسه و حکومت هایی کرد که بدون رضایت رعایا فرمان میراندند.
روسو، سرشت انسان را “خوب” میدانست و می گفت؛ سازمانها و تشکیلات، انسان را بد می سازد. به باور او بدترین تشکیلات، “مالکیت خصوصی” است و الزاما ً این مالکیت خصوصی به تأسیس حکومت میانجامد. به باور او نخستین انسانی که قطعه زمینی را محصور ساخت و با خود اندیشید که این زمین متعلق به من است، مؤسس واقعی حکومت و ظلم و جور بود. نهایتاً او نتیجه گرفت که تنها راه درمان مصائب آدمی، رها کردن تمدن و بازگشت به دامان طبیعت است. زیرا همه مردم در حالت طبیعی و زندگی بدوی، خوب هستند و انسان وحشی و بدوی، برای خوشبختی به چیزی جز غذا احتیاج ندارد! زیرا وقتی سیر شد، با طبیعت و همنوعانش در دوستی و صلح و صفاست. انتشار این افکار روسو را مشهور ساخت. اما نظریاتش، مشاجرات فراوانی ایجاد کرد. زیرا او معتقد بود “فرهنگ و تمدن”، مایه شرّ و ظلم و فساد است و بسط تمدن موجب عدم تساوی می گردد.
روسو خواهان برافکندن نظام پلید و ایجاد دنیایی بهتر برای نسلی خوشبخت تر بود و خصوصیات این دنیای رؤیایی را در کتابهایی مانند “هلوئیز جدید” و “قرارداد اجتماعی” ترسیم کرد. انتشار این آثار در میان مردم، محرک های انقلاب فرانسه شدند و بیش از یک قرن، سرمشق اندیشه فلسفی و کارهای سیاسی قرار گرفتند.
روسو با هر حکومت ظالمانهای مخالف بود و هر اقدامی در جهت تحمیل اراده بر دیگران را ناپسند می دانست. اما طرح مشخصی هم برای تأسیس حکومت مطلوب نداشت و تنها یک قرار همگانی را در شکلگیری حکومت، مؤثر میدانست. وی با اینکه فرزندانش را به پرورشگاه سپرد و از تربیت آنها، شانه خالی کرد، تربیت کودکان را مهم میدانست و به همین منظور کتاب شبهداستانی با نام «اِمیل» نوشت. این کتاب نیز مبنای تدوین اصول و قواعد تربیتی در نظامهای آموزش و پرورش غرب قرار گرفته است! به نظر او در تربیت کودکان و جوانان، تا جایی که ممکن است، باید قید و بند را کنار گذاشت و آنان را در لاقیدی و به حالت طبیعی پرورش داد. توجیه وی آن بود که بدین ترتیب کودکان با تکیه بر “فطرت سلیم” خود، خوب تربیت میشوند.
در همین چهارچوب، روسو مانند دیگر نظریهپردازان قرن هجدهم، با مسیحیت و کشیشان مخالفت می ورزید و مقیدات آنان در تعلیم و تربیت و امر حکومت را رد میکرد. البته انحراف مذهب کشیشان از مسیحیت راستین و دنیاطلبی آنان، در مخالفت اندیشمندان غرب جدید از جمله روسو بیتأثیر نبود.
روسو آثار دیگری چون «اعترافات» در ۱۲ جلد، دارد که طی آن مباحثی درباره علم و هنر و… را مطرح میکند. وی روحیه شاعرانه نیز داشت و اشعارش به ویژه در ستایش طبیعت، بر ادبیات اروپا تأثیر قابل ملاحظه ای برجای گذاشت. اندیشه های سیاسی او سالها پس از مرگش مورد توجه قرار گرفت. به طوری که برخی گفته اند با روسو، دنیای جدید آغاز شد.
با این حال وی مانند بسیاری از اندیشمندان و فیلسوفان سدههای اخیر غرب، مغرور، تندخو و بداخلاق بود و این امر انزوای اجتماعی او را شدت میبخشید و پایان عمر را هم در دربه دری و تنهائی و عدم تعادل روحی گذراند تا اینکه در دوم ژوئیه ۱۷۷۸م، یک سال قبل از انقلاب کبیر فرانسه در ۶۶ سالگی درگذشت.
با این حال آثار او تأثیر عظیمی بر مردم زمانش گذاشت. ظلم مفرط دربار لوئی شانزدهم و نیز دنیازدگی و ریاکاری متولیان امور دینی کاتولیک، مردم را به اندیشههای براندازانه و سکولار او سوق داد و روند انقلاب فرانسه را شدت بخشید. پس از مشروطیت، اندیشههای غیردینی او در ایران مورد توجه غربزدگان قرار گرفت. بیش از ۱۰ اثر روسو به فارسی ترجمه شد و مباحثی چون “قرارداد اجتماعی” و “امیل” مبنای متولیان امور سیاسی و تعلیم و تربیت در رژیم پهلوی قرار گرفت.
محمد قادری
۱۳۹۲-۰۴-۰۷ ۱۳:۰۶:۱۶
شیوه ای تربیتی که در امیل داره فوق العادست (1478331) (alef-10)
چه چیزش فوق العاده است...مگه انسانها، حیوان هستند که لاقید باشند! (1478670) (alef-10)
دوست من تجربه به من نشان داده هر جا حد و مرز قرار داده شده باعث این شده ای علاقه مندی به رد شدن از اون مرز زیاد بشه نمونش را در کشور خودمون زیاد میتونی ببینی تعداد انسان هایی که شعور کافی برای درک مسائل اطرافشون ندارن اندک هست پس باید اجازه داد انسان تجربه کنه و بیاموزه و میشه بهش اطلاعات داد ولی خودش تصمیم بگیره با این حساب رها شدن میتونه مفید باشه حتی اگر در مقاطع کوتاهی به ضرر فرد تمام بشه (1478935) (alef-6)
آزاد آریا
۱۳۹۲-۰۴-۰۸ ۱۱:۴۲:۴۴
همون جور که محدودیت می تونه انگیزه به هنجار شکنی رو زیاد کنه ، باز گذاشتن و بی قیدی هم چیزی رو درست نمی کنه... برای مثال مگه بی قیدی پادشاهان باعث بوجد اومدن حرمسراهایی با تعداد بالغ بر صدها زن نبود؟ آیا امروز جوان اروپایی در بی قیدی دچار انحطاط اخلاقی و از بین بردن نهاد خانواده نیست؟
لذا باید دونست که نه قید مطلق و نه بی قیدی مطلق درست نیست بلکه همیشه باید برای تربیت عطش رو ر طرف کرد و مانع شد از اینکه از خوردن زیاد آب دل درد هم حاصل بشه. (1479350) (alef-13)
شبیه راز
۱۳۹۲-۰۴-۰۸ ۱۰:۱۴:۲۹
روسو خودش میگه اون زن، همسرش نبوده و اصولاً همسر قانونی اختیار نکرد. به همین دلیل هم اون 5 بچه را فرزندان خودش نمیدانست و اونها را تو خیابونها رها کرد. چقدر روش زندگی ممناسبی داشته این پیغمبر انقلابهای لیبرالیستی غرب؟!!!!!!!!!!! راستی اساتید بند که نتونستن شاید شما بتونید بهم بگید چطور میشه یه آدم لات لاابالی یه هویی متفکری بشه که مورد توجه ژورنالهای وقت قرار گفته و نظراتش در همه غرب شایع بشه؟ (1479203) (alef-6)
محمود
۱۳۹۲-۰۴-۰۷ ۱۳:۱۲:۲۶
ژان زاک روسو پدر معنوی انقلاب کبیر فرانسه است انقلابی که بیشترین تأثیر را در دنیای پس از خود به جای گذاشت. (1478338) (alef-10)
انقلاب اسلامی ایران انقلابی است که آینده جهان را شکل خواهد داد. (1478673) (alef-10)
تفسیر الف از روسو هم جالب بود (1479100) (alef-6)
خيلي هم بيراه نگفته؛من يك غربزده هستم! (1478418) (alef-10)
بهروز
۱۳۹۲-۰۴-۰۷ ۱۵:۲۵:۳۴
تيتر بد و غرض ورزانه اي رو انتخاب كرديد. (1478453) (alef-10)
حقیقت تلخه (1483411) (alef-10)
سلام
خواهشا کمی عمیق تر به ارا و افکار روسو و تاثیرات ان بر جامعه ایران بپردازید
و مطرح کردن این شخصیت ها به این شکل ناقص هیچ سودی به حال مردم نخواهد داشت
ضمنا تا کی روشنفکران غربزده میخوان افکار و ارا دانشمندان غربی ر و نشخوار کنن و فقط به ترجمه اثارو ارا انها بپردازند بدون اینکه کوچکترین شباهتی بین زمینه های شکل گیری این افکار در جامعه اروپایی و جامعه ایران وجود داشته باشه؟ (1478494) (alef-10)
بسیار یکطرفه ،عجولانه و در کل ژورنالیستی نوشته شده است.افکار روسو بسیار سازنده بود.وی با بسیاری از لیبرالیستهای همدوره ی خود مشکل داشت و در کتاب "درباره ی علوم" به مظاهر تمدن و دنیای جدید می تازد .در همان کتاب امیل بسیار به جامعه ی روبه مدرن فرانسه منتقد است.خیلی سطحی و تلویزیونی مطلب نوشته شده.... (1478539) (alef-10)
این مطلبتون نوشته جامع و کاملا صحیحی نیست.
روسو انسان بزرگی ست که خواندن کتاب هایش بسیار لذت بخش است، چه اعترافاتش که برای نوجوانان مناسب است و چه قراردادهای اجتماعی. (1478563) (alef-10)
مخصوصاً توهمی به نام وضع طبیعیش! (1479207) (alef-6)
محسنی
۱۳۹۲-۰۴-۰۷ ۱۷:۳۴:۳۹
یه جوری نوشتید که انگار روسو یک مارکسیست رادیکال بوده!!!!
او در بحث قراردادهای اجتماعی، مالکیت اعتباری را می پذیرد.
توقع مطلب جامع تری و صحیح تری از الف می رفت. (1478569) (alef-10)
مرتضی
۱۳۹۲-۰۴-۰۷ ۱۷:۳۵:۵۵
روسو هرجوری که بود و هر فکری که داشت باعث پیشرفت و اعتلای مردم فرانسه شد ما باید فکری برای خودمون بکشیم با این همه دانشمند صاحب نام و اینهمه مردان بزرگی که تو تاریخ ایران بودن ما کجاییمو اونا کجان (1478572) (alef-10)
پیشرفت معنای بسیار والاتری داره، جامعه اروپا و امریکا با همه پیشرفتهای مادیش به بن بست رسیده!
میگی نه! صبر کنید با گذر زمان مشخص خواهد شد.
پیشرفت ایران تنها با استفاده از فرهنگ بومی امکانپذیر است. (1478675) (alef-10)
نباید در این زمینه دیدگاه های صفر و صدی داشت،
این تفکر شما در زمان مشروطه هم بود آن زمانی که می گفتند چرخ را غربی ها اختراع کردند و ما باید با توکل بر خدا خودمان چیز مناسب دیگری بسازیم! (1479008) (alef-6)
چرخ یک مسئله مادی است، من در مورد فرهنگ و علوم انسانی بومی صحبت کردم و نه صنعت که جز علوم مادی و تجربی است. (1479680) (alef-13)
فرهاد
۱۳۹۲-۰۴-۰۸ ۱۰:۳۳:۲۵
هیچ فرهنگی به بن بست نمی رسد. شما از هر امریکایی یا اروپایی بپرس که آقا تو به بن بست رسیدی؟ حاضری فرهنگ ما رو بپذیری؟ ببین چی جواب میده. (1479236) (alef-6)
کسانی با تحقیر می نویسند که سواد کافی ندارند.
اگر قصد بررسی ارای روسو ست، چرا این تیتر انتخاب شده است؟! (1478590) (alef-10)
حميدرضا
۱۳۹۲-۰۴-۰۷ ۲۱:۰۴:۵۰
با سلام ، ضمن احترام به نظر نويسنده، اطلاعات علمي و تاريخي ايشان ضعيف هست، به همين نكته اكتفا مي كنم كه ايشان نوشتند روسو يك سال قبل از انقلاب درگذشت كه اشتباه هست، انقلاب در سال ١٧٨٩ به وقوع پيوست و روسو يازده سال قبل از انقلاب در گذشت نه يك سال قبل.
كتاب قرار داد هاي اجتماعي روسو را بخونين، يك شاهكار هست، روسو افتخار جهان بشريت مي باشد
با تشكر (1478769) (alef-13)
این مثلا نقد بود یا کوبیدن شخصیتی به این بزرگی؟واقعا ناامید شدم از این سایت (1478940) (alef-6)
حتی تاریخ انقلاب کبیر رو هم 10 سال جا به جا نوشته .تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل! (1478947) (alef-6)
مهدی بلخاری
۱۳۹۲-۰۴-۰۸ ۰۳:۰۱:۰۱
وقتی در انجمن اسلامی دانشکده فنی، در مورد آراء روسو بحث می کردیم، نکات بسیار جالبی که حتی برای امروز ایران هم مورد استفاده می تواند باشد برای مان تداعی شد.
کاش به جای آنکه بگویم روسو، بت فلان قشر است به طرز صحیحی نظریات وی را از زوایاء گوناگون مورد تحلیل قرار می دادیم.
البته توجه کنیم فکر روسو، فکر 200 سال پیش است، نظریات امروز از نبردبان روسو بالا رفته اند در مراحل جدیدتری هستند. (1479007) (alef-6)
یک ژورنالیست واقعی هیچ وقت اینطور نمی نویسه. اگر حرف حساب دارید بزنید خب. با تخریب بزرگان چیزی به شما اضافه نمیشه جز کوچک شدن. (1479029) (alef-6)
abbas
۱۳۹۲-۰۴-۰۸ ۰۷:۱۴:۲۴
خیلی ناجوانمردانه و یک طرفه آثار و افکار ایشان را نقد کردید.
نمیگویید چرا بچه هایش را به پرورشگاه سپرد؟ نمی گویید که آنها را بعدها از پروشگاه پس گرفت.
در همین قسمت نظرات شما مطلبی را عنوان کرده اید که "نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود." پس چرا این مطلب را منتشر کردید؟ (1479042) (alef-6)
از نویسنده متعجب چرا یکسو به قضیه نگریسته اید فلاسفه برای بیان نظرات خود زحمات زیادی کشیده اند و ماحصل آن انقلاب کبیر فرانسه است . چرا جوانب بد و یا به اصطلاح ما نیمه خالی لیوان را میبینید
حکومتها ابتدای تشکیل با چه روحیه ای به قدرت میرسند و بعد از گذشت زمان آیا به واقع همان روحیه در آنان میماند (1479120) (alef-6)
عمو کاوه
۱۳۹۲-۰۴-۰۸ ۱۰:۱۶:۳۱
من چندان با افکار روسو آشنایی نداشتم ولی همین سه عبارت "مشاغل پست" , "زن دون پایه" و "در به در" که نویسنده خوش قریحه این متن درباره روسو استفاده کرده باعث شد که علاقه مند بشم بیشتر درباره روسو بدونم.
چه زمانی منتقدین ما (نه توده مردم ) می خواهند مودبانه و با اخلاق و به دور از تعصب درباره ارا و اندیشه های دیگران قلم فرسایی کنند؟ (1479208) (alef-6)
dovoud
۱۳۹۲-۰۴-۰۸ ۱۰:۱۸:۱۱
پیش از سخن گفتن گفتارت را بسنج، چنان كه پیش از كاشتن تخم شخم مي زني.((ژان ژاك روسو)) (1479210) (alef-6)
علی (ع) فرموده اند: آدمی به گفتارش سنجیده می شود و به رفتارش ارزیابی می گردد. چیزی بگو که کفّه ی سخنت سنگین شود و کاری کن که قیمت رفتارت بالا رود. (1479685) (alef-13)
روسو در دوره ای زندگی میکرد که اندیشه های ولتر لروپا و حتی دنیا را تحت تاثیر قرار داده بود و تنها کسی که در آن دوران از ولتر پیروی نمیکرد همین روسو بود.
تاکید روسو بر پیروی از غرایز در برابر تفکر و تعقل همواره نقطه اختلاف وی با ولتر بود.
براستی این دو متفکر دو قطب فکری آن دوره بودند و از جهات بسیاری با هم در تضاد بودند.
شاید تنها اشتراک اساسی این دو دفاع از آزادی بود...
روسو در تنهایی مرد ولی صدها هزار نفر در تشییع جنازه ولتر شرکت کردند. (1479231) (alef-6)
فکر می کنم در مورد بسیاری از خوانندگان بی غرض شما دوران بیان کمونیست یعنی خدا نیست گذشته باشد. (1480897) (alef-13)
ژان ژاک روسو معصوم كه نبوده از يك طرف و از طرف ديگر وقتي ما از مواهب تكنولوژي مانند اتومبيل استفاده مي كنيم دنبال اين نيستيم كه مبدعان آن تو زندگي عاديشون چطوري بودن؟ به نظر من تكنولوژي امروز غرب كه مافقط استفاده كننده از آن هستيم ، حاصل تفكرات افرادي مانند روسو است؟ وگرنه امروز شياف يا ساير داروها ناياب نمي شد با اين همه ادعا خودمون اينها را توليد مي كرديم! اسلام خود ما هم اولا ما رو به دانستن و علم آموزي تشويق كرده و ثانيا طبق تفكر شيعه 14 معصوم بيشتر نداريم پس از انسان هاي عادي چه درگذشته چه درحال انتظار معصوميت نداشته باشيم. (1481790) (alef-13)
بينام
۱۳۹۲-۰۴-۱۰ ۰۷:۴۷:۰۱
نوىسنده اين نوشته كلا تصوير مغشوش و نادرستى از اين فيلسوف دورنساز به دست داده .روشنفكران سكولار ما هم محبوبشون فقط روسو نيست .به علاوه اونا هم حق دارند از عقايد خودشون دفاع كنند.فكر غربى و شرقى نداره اما بعضى عقايد ارثيه و ما فقط به اين دليل از اونها دفاع مى كنيم كه مال خودمون و آبا و اجدادمونه و بعضى انديشه ها اكتسابى اند. انديشه هاى روسو و ولتر و دكارت و كانت و هابس و ديگر متفكران مدرن. هرچى باشه مفت به چنگشون نيومده .سعى كردن از شك به همه چيز آغاز كنند. و اتفقا خيلى از اونا از همين شك و بى پيشفرضى به خدا رسيدن.روسو هيچ جا نگفته كه انسان بايد به دوران بدوى برگرده.او ميگه فطرت بدوى انسان متمايل به شر نبوده اما حالا كه انسانها ديگه در حالت بدوي نيستند و اون حالت كمابيش برگشت ناپذيره بهتر است بر اساس قرارداد اجتماعى زندگى كنند.اصل اوليه اين قرار داد اينه:انسان إزاد به دنيا مياد اما همه جا در زنجيره.بهتر است اين آزادى تآمين بشه ولى آزادى هر كس تا اونجايي باشه كه آزادى ديگرى را سلب نكنه .انسانها بايد در شناخت حقيقت آزاد باشند .و خودشون با قوه فهم خودشون تشخيص بدند.دانشمند هم عصر او ولتر به دشمن خودش ميگه: حاضرم جانم رابدهم تا تو حرفت را بزنى.آيا دوستان مكتبى ما،آيا صدا و سيماى ما در برابر همين سكولار ها چنين موضعى دارند؟روسو در اواخر قرارداد اجتماعى از شيوه حكومت دارى امام على خيلى ستايش كرده.ارزش اين ستايش براى من خيلى بيشتر از ستايش هاى مسلمان هايي است كه اگه تو سويس به دنيا اومده بودند حالا اصلا نمى دونستن امام على كيه .انظر إلى ماقال و لاتنظر إلى من قال( به گفته بنگر نه به گوينده) (1483113) (alef-13)
ما ایرانی ها هیچ وقت ملت اهل تفکری نبوده و نیستیم تمام ما چه من و چه شما عاشق اینیم که آویزون یه تفکر از روی تعصب بشیم و هیچوقت هم اهل نقد و انتقاد و بحث فلسفی نخواهیم بود
و به همین دلیل فکر نکنم این چنین مطالبی برای ما مفید باشه بهتر یکم شاعر های ایرانی جاش معرفی کنید این احتمالا باب تبع ما ها باشه تا تفکر و فکر کردن (1485009) (alef-13)
ابوذر
۱۳۹۲-۰۴-۱۱ ۰۹:۲۹:۴۸
سلام
من در جواب اون عزیزی که گفت بزار همه چیز آزاد باشه و ما فقط آگاهی بدیم و مردم خودشون انتخاب کنن اینو میگم که توی اروپا و آمریکا و... که این مسائل مخصوصا از نوع جنسی رو آزاد گذاشتن پس از گذشت چند قرن آیا براشون طبیعی شده یا هر روز « هر دم از این باغ بری می رسد تازه تر از تازه تری می رسد » شده
خلاصه بگم اگه انسان رو تو این شرایط قرار داد به امید اینکه خودش تجربه کنه و براش عادی بشه عزیزم میگم که هیچ وقت عادی نمیشه و شاهد حرفم هم ارا و آمریکای امروزه.
اوایل مسائل جنسی جنس های مخالف مد بود و امروز هم که هم جنس بازی و فردا هم مطمئن باش یه چیز جدید رو می کنن
باتشکر (1485494) (alef-13)